To Facebook βγάζει πρόεδρο και… χώρες από την ΕΕ και εξελίσσεται σε έναν μεγάλο πολιτικό παίκτη. Το μέσο κοινωνικής δικτύωσης αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα στην έκβαση των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του 2016 και τελικά τη νίκη του Τραμπ αλλά και στο δημοψήφισμα για το Brexit. Δεν πρόκειται για ένα αυθαίρετο συμπέρασμα αλλά για ένα γεγονός που παραδέχονται οι ίδιοι οι εκπρόσωποι των εκστρατειών.
Οι υπεύθυνοι για τις ψηφιακές εκστρατείες τόσο του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, όσο και της καμπάνιας Leave στη Βρετανία αναγνωρίζουν ότι το μέσο κοινωνικής δικτύωσης ήταν καθοριστικό και για τις δυο νίκες.
Μάλιστα, ο στρατηγός πολιτικής της καμπάνιας Leave στη Βρετανία, Τζέρι Γκάνστερ, δήλωσε στο BBC Panorama ότι το Facebook ήταν αυτό που άλλαξε το παιχνίδι και έπεισε τους ψηφοφόρους να υποστηρίξουν την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ψαρεύοντας ψαράδες…
«Μπορείς μέσω Facebook να στοχεύσεις ψαράδες σε συγκεκριμένα μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου, ώστε να μπορείς να τους πεις πως αν ψηφίσουν την έξοδο από την ΕΕ θα αλλάξει το νομικό πλαίσιο για τον κλάδο της αλιείας», εξηγεί ο Τζέρι Γκάνστερ.
«Μετά μπορείς να κάνεις ακριβώς το ίδιο για τους ανθρώπους που ζουν στα Μίντλαντς και περνούν δύσκολα μετά το κλείσιμο του εργοστασίου. Στη συνέχεια μπορείς να τους στείλεις μέσω Facebook ένα συγκεκριμένο μήνυμα που δεν θα δει κανέναν άλλος εκτός από αυτούς», προσθέτει.
Κλειδί στη νίκη του Τραμπ
Ο Γκάρι Κόμπι διευθυντής διαφήμισης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος υποστηρίζει επίσης ότι το Facebook ήταν το κλειδί της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ. Υποστήριξε ότι το κόμμα χρησιμοποίησε δεδομένα σχετικά με τους πιθανούς ψηφοφόρους για τους προσεγγίσει μέσω των social media.
«Αν είστε χρήστης του Facebook, τότε μπορώ να σας τοποθετήσω σε έναν ‘κουβά’ χρηστών τον οποίο κατόπιν θα χρησιμοποιήσω για να στοχοποιήσω συγκεκριμένους χρήστες», λέει ο Κόμπι, επιβεβαιώνοντας ότι η επίσημη καμπάνια του Τραμπ ξόδεψε μόνο για την προώθησή της στο Facebook κατά την προεκλογική περίοδο περίπου 70 εκατομμύρια δολάρια. «Ο τρόπος που χρησιμοποιήσαμε το Facebook δεν έχει προηγούμενο στην πολιτική», λέει.
Δουλεύοντας στο fb για την καμπάνια
Το BBC Panorama σημειώνει ότι στο Facebook υπήρχαν ομάδες που δούλευαν τόσο για τους Δημοκρατικούς όσο και για τους Ρεπουμπλικάνους. Ο Σίμον Μίλνερ επικεφαλής πολιτικής του Facebook στο Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαίωσε ότι άνθρωποι του μέσου κοινωνικής δικτύωσης εργάζονταν για τις δυο καμπάνιες, αλλά αρνήθηκε να αποκαλύψει πόσοι ήταν.
«Ένα από τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε είναι να βοηθάμε τους ανθρώπους να κάνουν χρήση των προϊόντων του Facebook. Έχουμε τέτοιους ανθρώπους των οποίων ο ρόλος είναι να βοηθούν τους πολιτικούς και τις κυβερνήσεις να κάνουν καλή χρήση του δικτύου. Δεν μπορώ να σας δώσω τον αριθμό των ανθρώπων που εργάστηκαν με αυτές τις εκστρατείες αλλά μπορώ να σας πω ότι αυτός ήταν απόλυτα εξαρτημένος από τη ζήτηση και επομένως από τις εκστρατείες», τονίζει ο Μίλνερ.
Σύμφωνα με τον Guardian πάντως το Facebook έχει εντείνει τις προσπάθειές του να αυξήσει την επιρροή του ως πολιτικό εργαλείο και προσφέρει θέσεις εργασίας σε πρώην ανώτερους αξιωματούχους, τόσο των Συντηρητικών όσο και των Εργατικών στη Βρετανία. Μεταξύ άλλων, θα εργαστούν στην εταιρεία ένας πρώην σύμβουλος του Ντέιβιντ Κάμερον και ένας πρώην βοηθός του Εντ Μπαλς κι ένας ειδικός των social media που εργάστηκε για τους Συντηρητικούς.
Στο στόχαστρο και οι αντίπαλοι
Οι διάφορες πολιτικές καμπάνιες δεν προσελκύουν φυσικά μόνο πιθανούς δικούς τους ψηφοφόρους αλλά και των αντιπάλων αγοράζοντας τα δεδομένα τους. Το 2015, ο Τζιμ Μεσίνα, πρώην σύμβουλος στρατηγικής του Μπαράκ Ομπάμα, δούλεψε ως σύμβουλος των Συντηρητικών και πραγματοποίησε μια καμπάνια στην νοτιοδυτική Αγγλία που σχεδόν εξολόθρευσε τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες στην περιοχή.
Προετοιμασία για τις βρετανικές εκλογές
Για τις εκλογές του Ιουνίου και οι Συντηρητικοί και οι Εργατικοί έχουν ήδη οργανώσει τις ομάδες που θα εργαστούν για την διαφήμισή τους στο Facebook. Η κάθε καμπάνια αναμένεται να ξοδέψει πάνω από ένα εκατομμύριο λίρες για τις υπηρεσίες του κοινωνικού δικτύου τις επόμενες εβδομάδες.
Το Facebook από την πλευρά του δηλώνει ότι συμμορφώνεται με όλους τους κανονισμούς αλλά η πλατφόρμα που αναμένεται να διαδραματίσει βασικό ρόλο και στις επερχόμενες βρετανικές εκλογές της 8ης Ιουνίου, έχει επικριθεί πολύ ως αναξιόπιστη όσον αφορά την πολιτική.
Σημαντικός πολιτικός παίκτης
Το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί πλέον το Facebook. Οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν για κοινωνικούς λόγους και την επαφή τους με φίλους και ίσως δεν έχουν συνειδητοποιήσουν ότι έχει γίνει ένας σημαντικός πολιτικός παίκτης.
Για παράδειγμα τα βίντεο που εμφανίζονται στη ροή του προφίλ ενός χρήστη μπορεί να έχουν προωθηθεί από πολιτικά κόμματα και φορείς. Η ακροδεξιά οργάνωση «Η Βρετανία Πρώτα» αποκάλυψε ότι έχει πληρώσει επανειλημμένα το Facebook για να προωθήσει τα βίντεό της. Πλέον έχει πάνω από 1,6 εκατ. οπαδούς στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Κριτική
Οι επικριτές του Facebook υποστηρίζουν ότι οι καμπάνιες μέσω Facebook είναι μια άναρχη μορφή εκστρατείας. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού, Μέσων Ενημέρωσης και Αθλητισμού της Βρετανίας, Ντάμιαν Κόλινς, εν όψει των επερχόμενων βρετανικών εκλογών, αναφέρει ότι το Facebook θα πρέπει να είναι πιο υπεύθυνο.
«Ιστορικά έχουν υπάρξει πολύ αυστηροί κανόνες σχετικά με τον τρόπο παρουσίασης των πληροφοριών και τα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα λειτουργούν με έναν πολύ αυστηρό κώδικα δεοντολογίας ενώ υπάρχουν περιορισμοί στη χρήση της διαφήμισης. Αλλά με το Facebook έχουμε ένα μέσο που ενώ θεωρείται, όλο και περισσότερο, πολύτιμο για την προεκλογική περίοδο, είναι εντελώς ανεξέλεγκτο», υποστηρίζει ο Κόλινς.
Το Facebook από την πλευρά του δεσμεύεται να βοηθήσει τη συμμετοχή των πολιτών στις βρετανικές εκλογές, ενώ υποστηρίζει ότι στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, βοήθησε τουλάχιστον δυο εκατομμύρια ψηφοφόρους να εγγραφούν προκειμένου να ψηφίσουν.