- ΧΥΤΑ Γραμματικού: Η χωροθέτηση δεν έγινε με επιστημονικά κριτήρια. Επανέλεγχος από μηδενική βάση του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ
- ΧΥΤΑ Φυλής: Μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου. Να γίνουν άμεσα Τοξικολογικές και Επιδημιολογικές μελέτες
- ΧΥΤΑ Λευκίμμης: Προτείνουμε την εφαρμογή της πρόληψης και τη μη λειτουργία του έργου
- ΧΥΤΑ Καρβουναρίου: Αν υπάρχουν διαρροές στα υπόγεια ύδατα, το έργο πρέπει να κλείσει αμέσως
«Στον υπό κατασκευή ΧΥΤΑ Γραμματικού φαίνεται ότι τα γεωλογικά χαρακτηριστικά δεν είναι κατάλληλα λόγω αστάθειας και υδατοπερατότητας του εδάφους»… Να διακοπεί η χρηματοδότηση του ΧΥΤΑ και των συνοδευτικών του έργων, αν δεν πραγματοποιηθεί αναθεώρηση της άδειας κατασκευής του, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της εξαιρετικά σημαντικής κοινοτικής Οδηγίας 2008/1/ΕΚ της λεγόμενης IPPC, που απαιτεί τον επανέλεγχο του έργου από μηδενική βάση.
Τις διαπιστώσεις αυτές, που ανατρέπουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα, κάνει στην Απόφασή της, η Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία είχε στείλει Διερευνητική Αποστολή στην Ελλάδα το Σεπτέμβριο του 2013, μετά από αίτημα/καταγγελία 2.250 πολιτών του Δήμου Μαραθώνα.
Ανάλογες αυστηρές συστάσεις, για κακή χωροθέτηση, κατασκευαστικά λάθη και κακή λειτουργία όπως αυτές για το Γραμματικού, υιοθετηθήκαν και για την Φυλή, την Μεγαλόπολη, το Καρβουνάρι Θεσπρωτίας, και τη Λευκίμμη Κέρκυρας.
Πιο συγκεκριμένα, στην οριστική Έκθεση Πόρισμα που δημοσιεύτηκε σήμερα, περιλαμβάνονται συστάσεις προς τις Ελληνικές Αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την προστασία του περιβάλλοντος στις συγκεκριμένες περιοχές που διερευνήθηκαν.
Αναλυτικότερα, για τις επιμέρους περιοχές, οι κυριότερες Συστάσεις που απεύθυνε η Επιτροπή Αναφορών, έχουν ως εξής:
ΧΥΤΑ Γραμματικού: Η Έκθεση στα Συμπεράσματά της τονίζει ότι « η χωροθέτηση των ΧΥΤΑ στις περιπτώσεις που εξετάστηκαν, είναι το λιγότερο προβληματική, καθώς συνεπάγεται κινδύνους ρύπανσης των υδάτων (υπόγειων και επιφανειακών, σε κοιλάδες, ποτάμια και θάλασσα). Τα γεωλογικά χαρακτηριστικά κάποιων έργων δεν φαίνεται να είναι κατάλληλα, λόγω αστάθειας και/ ή υδατοπερατότητας του εδάφους, όπως στο Γραμματικό, που η δύσκολη πρόσβαση σε κάποια σημεία, αυξάνει επιπλέον το κόστος της διαχείρισης και την ρύπανση. Η επιλογή, δεν έγινε με αντικειμενικά (επιστημονικά) επαληθεύσιμα κριτήρια, αλλά ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις μια πολιτική απόφαση σε συνδυασμό με έλλειψη διορατικότητας και/ ή άγνοια. Στην πραγματικότητα η καταλληλότητα του χώρου, έγινε προσπάθεια να αιτιολογηθεί εκ των υστέρων, μετά την χωροθέτηση, χρησιμοποιώντας ως μέσο, τεχνικές μελέτες».
Με βάση και το παραπάνω, στις Συστάσεις που γίνονται προς τις Ελληνικές Αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Επιτροπή Αναφορών τονίζει:
«Επιπλέον, κάθε αναθεώρηση των ήδη δεσμευμένων (2007-2013) και των δυνητικά νέων (2014-2020) πόρων για χρηματοδότηση από την ΕΕ, θα πρέπει να υπόκειται σε μια αλλαγή της προσέγγισης υπό αυτή την έννοια, και κυρίως να εκπληρώνει τις απαιτήσεις την ισχύουσας περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ και της νομοθεσίας για την διαχείριση απορριμμάτων. Αυτό ισχύει ιδίως στην περίπτωση του Γραμματικού, όπου, κατά την επιβαλλόμενη από την ευρωπαϊκή νομοθεσία (Οδηγία 2008/1/ΕΚ, IPPC) αναθεώρηση της ΜΠΕ και κατ’ επέκταση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (όρος που ισοδυναμεί με τον όρο Άδεια Κατασκευής), η νεότερη κοινοτική νομοθεσία και οι Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη »
Σημειώνεται ότι η διαδικασία αδειοδότησης ενός έργου, βάση της Οδηγίας 2008/1/ΕΚ «Σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης», απαιτεί την εφαρμογή των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών και πρέπει να γίνεται τόσο στα υπό κατασκευή όσο και στα ήδη κατασκευασμένα έργα, δεν είναι δηλαδή μία τυπική διαδικασία, αλλά απαιτεί τον επανέλεγχο του έργου από μηδενική βάση.
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή Αναφορών, παρεμβαίνοντας στο θέμα που έχει δημιουργηθεί με τις πολιτικές παρεμβάσεις που καταγγέλθηκε ότι έγιναν εις βάρος των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, οι οποίοι με Πόρισμά τους κατέδειξαν τα τεράστια σφάλματα στην χωροθέτηση του ΧΥΤΑ Γραμματικού, τονίζει ότι, «είναι κρίσιμο να επιτραπεί στους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος να ολοκληρώσουν τις εργασίες και το Πόρισμά τους ανεξάρτητα και έγκαιρα, έτσι ώστε αποτελεσματικές αποφάσεις να ληφθούν χωρίς αδικαιολόγητες καθυστερήσεις».
ΧΥΤΑ Φυλής: Για τη Φυλή, η Έκθεση της Επιτροπής Αναφορών σημειώνει ότι, «Λαμβάνοντας υπόψη ότι έχουν κατατεθεί αναφορές πολιτών για την απολύτως απαράδεκτη κατάσταση στην Φυλή, τις οποίες θα εξετάσουμε το συντομότερο δυνατό και ότι η κατάσταση του περιβάλλοντος στη Φυλή είναι ένα μνημείο περιβαλλοντικού χάους, αρρώστιας και ανθρώπινου πόνου, τουλάχιστον για τις επόμενες 3 γενιές. Στο μεταξύ, ζητάμε από τις Ελληνικές αρχές και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να προωθήσουν άμεσα την πραγματοποίηση Τοξικολογικής, Επιδημιολογικής μελέτης, από ανεξάρτητους διεθνείς φορείς στον πληθυσμό του δήμου Φυλής».
ΧΥΤΑ Λευκίμμης: Περιλήφθηκε Σύσταση για τον ΧΥΤΑ Λευκίμμης, που έχει ως εξής: «Λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές ανησυχίες που εκφράστηκαν από ειδικευμένα γεωλογικά ινστιτούτα, για τον κίνδυνο ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα από τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Λευκίμμης, και λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα στο πεδίο, Επικαλούμαστε την αρχή της πρόληψης και ζητάμε να διεξαχθεί, κατάλληλη τεχνική μελέτη στο πεδίο, από ανεξάρτητους ειδικευμένους επιστήμονες, πριν γίνει οποιαδήποτε άλλη ενέργεια»… «Σε σχέση με την Λευκίμμη, που είναι επίσης τοποθετημένη στην μέση μιας αγροτικής περιοχής και συγκεκριμένα σε περιοχή με ελαιόδεντρα, και λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές δυσλειτουργίες σε εν λειτουργία ΧΥΤΑ και τον κίνδυνο για σοβαρά περιστατικά και τους κινδύνους που περιγράφονται σε μελέτη γεωλογικού ινστιτούτου, προτείνουμε την εφαρμογή της αρχής της πρόληψης και την μη λειτουργία του έργου».
ΧΥΤΑ Καρβουναρίου: «Στο Γραμματικό και στο Καρβουνάρι γεωτρήσεις για την συλλογή δειγμάτων υδάτων πρέπει να διανοιχτούν, για να προσδιοριστεί αν υπάρχουν διαρροές στα υπόγεια ύδατα και άρα κίνδυνος για την δημόσια υγεία. Τα αποτελέσματα των δειγμάτων πρέπει να γίνουν διαθέσιμα στο κοινό. Πρέπει να γίνει παύση και να προσδιοριστεί η έκταση της ρύπανσης των υπογείων υδάτων. Σε περίπτωση που ο κίνδυνος για την δημόσια υγεία γίνει φανερός, τα έργα θα πρέπει να κλείσουν αμέσως».
Μεγαλόπολη: Στα συμπεράσματα της Έκθεσης, σημειώνεται ότι «Το έργο στην Μεγαλόπολη, είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα της κριτικής στάσης των πολιτών, καθώς η δημόσια διαβούλευση και οι μη-αξιόπιστες εξηγήσεις, δεν ήταν αρκετές για να πείσουν τους πολίτες να εγκαταλείψουν τις αμφιβολίες τους. Αυτό φυσικά μπορεί να αποδοθεί και στην αδιαφανή προσέγγιση των προηγούμενων δεκαετιών από τις κρατικές αρχές και τις πρακτικές που λήφθηκαν κλεισμένων των θυρών με Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων copy- paste, αφήνοντας το κοινό απληροφόρητο…»
Τέλος, η Επιτροπή Αναφορών, απευθυνόμενη με αυστηρό πνεύμα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την καλεί «να παρεμβαίνει σύμφωνα με την υποχρέωση που έχει, όταν υπάρχουν ενδείξεις για πρόδηλα σφάλματα στην μελέτη και κατασκευή συγχρηματοδοτούμενων έργων, πριν η υλοποίησή τους βλάψει το περιβάλλον και συμβάλει στην κατασπατάληση πόρων».
Σημειώνεται ότι πολλές από τις ανωτέρω διατυπώσεις, οφείλονται σε παρεμβάσεις-τροπολογίες του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Χουντή, σε συνεργασία με τις κινήσεις πολιτών που με τις καταγγελίες και τους πολύχρονους αγώνες τους ανέδειξαν τους τεράστιους περιβαλλοντικούς κινδύνους που εγκυμονούν οι «fast-track» και «copy-paste» μελέτες, για τη χωροθέτηση και κατασκευή ΧΥΤΑ στις περιοχές τους.