Της Πηνελόπης Ι. Ντουντουλάκη
Ένας γιατρός γράφει. Ανασύρει από το σεντούκι της μνήμης εικόνες και ακούσματα. Ανακαλεί μορφές και γεγονότα, τυχαίες αναφορές ή συγκλονιστικές ειδήσεις. Ανασυνθέτει, με ευαισθησία και οξυδέρκεια, ιστορίες ζωής. Είναι ιστορίες ζωής απλών και «ασήμαντων» ανθρώπων, που διαβιώνουν κοντά μας και διαβαίνουν δίπλα μας, συχνά απαρατήρητοι. Είναι τα «ΕΠΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΣΤΟ ΒΟΡΙΑ».
Ο Λεωνίδας Μυλωνάκης έδωσε το πρώτο δείγμα γραφής του το 2013, με το βιβλίο του «Ο ΖΑΕΡΗΣ». Το εξαιρετικά ενδιαφέρον και άψογο από κάθε άποψη μυθιστόρημα για αναγνώστες κάθε ηλικίας, αναφερόταν στα βιώματα ενός νεαρού μαθητή δημοτικού σχολείου της ορεινής υπαίθρου της Κρήτης σε περασμένα χρόνια, συγκεκριμένα στο δεύτερο ήμισυ της δεκαετίας 1950-1960. Η στοχαστική και αναστοχαστική ματιά και η ευαισθησία του συγγραφέα φώτισαν γλυκά και απέριττα αναμνήσεις των παιδικών χρόνων και χρωμάτισαν, με μοναδικό τρόπο, μορφές και στιγμές ζωής. H Αγγέλα Μάλμου, με ευδόκιμη θητεία στο χώρο της εκπαίδευσης και της συγγραφής, πλαισίωσε το έργο με καλαίσθητες και εκφραστικές ζωγραφιές και αποτύπωσε, πολύ ζωντανά, το ονειροπόλο βλέμμα του μικρού Ζαέρη . Το βιβλίο άφησε άριστες εντυπώσεις σε όσους το αντάμωσαν στις αναγνωστικές τους περιηγήσεις.
Σήμερα, με το νέο πόνημά του, ο Λεωνίδας Μυλωνάκης απαθανατίζει μορφές και στιγμές πλαισιωμένες από αγωνίες, βάσανα, δοκιμασίες, ατυχίες και αδικίες. Δεν πρόκειται για τυχαία, ούτε ευκαιριακή επιλογή. Τα βάσανα της ζωής δεν προορίζονται μόνο για εκείνους που μπορούν να τα αντέξουν, όπως λέει και το σχετικό δεκαπεντασύλλαβο δίστιχο της κρητικής ποίησης, αλλά κύρια για εκείνους που προορίζονται να βαδίσουν τον ανηφορικό δρόμο προς την ολοκλήρωση. Αυτό επισημαίνει ο συγγραφέας στον ιδιαίτερα σημαντικό επίλογο του βιβλίου, επίλογο που συνιστά και απολογισμό ζωής:
«…Είναι ευλογία τα δάκρυα. Είναι το αγίασμα με το οποίο πλένεται και καθαρίζεται η ψυχή. Λευκαίνεται, όπως οι νιφάδες του χιονιού, νιφάδες, όμως, που δεν λιώνουν ποτέ. Μένουν πάντοτε λευκές. Μου αρέσει το φως, μου αρέσει το λευκό.
Φοβάμαι το σκοτάδι, όχι όμως το σκοτάδι της νύχτας. Αυτό έρχεται για να δώσει τη θέση του στο φως. Φοβάμαι το σκοτάδι της ψυχής, με τρομάζουν οι σκοτεινοί άνθρωποι, με τρομάζουν οι φερόμενοι ως σημαντικοί άνθρωποι, με τρομάζει το «εγώ» τους. ..
…Τους αγαπώ τους ανθρώπους, δεν κρίνω κανενός τα έργα. Όμως, δεν θαυμάζω τους φερόμενους ως σημαντικούς. Προτιμώ το απλό, το απέριττο.
Δεν είναι τραγικό το απλό και το ασήμαντο. Τραγωδία είναι η έπαρση και η αλαζονεία…»
Με οδηγό αυτόν τον αείφωτο αξιακό αστερισμό βαδίζει στη ζωή και στο πεδίο του γραπτού λόγου ο Λεωνίδας Μυλωνάκης. Πορεύεται σε κακοτράχαλα μονοπάτια, σε απόκρημνα ακρογιάλια, σε δύσκολους και δύσβατους καιρούς, με οδηγό πάντοτε το φως που εκπηγάζει από τα βάθη της καρδιάς: «…ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι», λέει ο ίδιος.
Επισκέπτεται την πέτρινη καλύβα του Δημητρού και της Αρετούσας. Τινάζει τη σκόνη από το πλατύγυρο καπέλο του δασκάλου. Ανακαλεί τις σοφές κουβέντες του φιλόπονου και ακάματου μπαρμπα Λέανδρου. Υποκλίνεται μπροστά στη δύναμη της πίστης της Γεωργίας. Απιθώνει ένα τάμα μνημοσύνης στον τάφο της αδικοχαμένης Μαρίας. Προσεύχεται κάτω από τη βελανιδιά όπου άφησε την τελευταία της πνοή η Ειρήνη. Αφηγείται την ιστορία μιας αδικαίωτης σχέσης που άνοιξε το δρόμο προς την απεραντοσύνη και την αιωνιότητα. Ξεδιαλέγει πρόσωπα αυλακωμένα από δάκρυα και ρυτίδες. Στέκεται μπροστά σε σπίτια ταπεινά και συμφιλιωμένα με το θρίαμβο της άναρχης βλάστησης, την επέλαση των ανέμων, το ρόγχο των χειμάρρων.
«Ανώδυνα» και συνηθισμένα συμπτώματα δυσλειτουργίας –που ωστόσο μπορεί να δημιουργήσουν συνθήκες ασφυξίας μέσα στην οικογένεια, το αποτύπωμα μιας κοινωνίας ενοχής και συνενοχής που αναζητά εξιλαστήρια θύματα, εκφράσεις προσωπικής και συλλογικής αναλγησίας σε άλλοτε άλλο χρόνο, συχνά καθορίζουν νομοτελειακά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τη διαμόρφωση και την απόληξη της διαδρομής του βίου πολλών ανθρώπων. Σε κάποιες από τις ιστορίες που περιέχονται στο βιβλίο η προσωπική απαντοχή και πίστη ανοίγει δρόμο προς το φως. Σε άλλες, πιο τραγικές, η οδύνη της ανάμνησης επιζητεί την κάθαρση ή, όταν αυτό δεν είναι εφικτό, επιτάσσει ευλαβική περισυλλογή.
Ο συγγραφέας προσεγγίζει απλά και ανθρώπινα τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες αυτές. Σκιαγραφεί τον ψυχικό κόσμο και τα συναισθήματά τους, επιχειρεί να ερμηνεύσει τις αντιδράσεις τους και οδηγείται στα μονοπάτια του φιλοσοφικού στοχασμού:
«Διαφέρουν οι πηγές της χαράς των ανθρώπων, μα οι πηγές της θλίψης και του πόνου είναι σχεδόν πάντα όμοιες».
Η αντιστοιχία με μια πραγματικότητα αρκετά οικεία, δυστυχώς, μέχρι τις μέρες μας, καθώς επίσης οι αλήθειες που ανιχνεύονται στη διαδρομή κάθε εξιστόρησης, προσδίδουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε αυτές. Πυρηνικό στοιχείο είναι, σε όλες τις περιπτώσεις, η αγάπη. Το έλλειμμά της, η αναζήτησή της, η διάψευση και ματαίωσή της, οδηγούν τον άνθρωπο σε απρόβλεπτα μονοπάτια. Όπως επισημαίνει ο δάσκαλος και συγγραφέας Βασίλης Χαρωνίτης, ο οποίος προλογίζει το βιβλίο: «Σε όλα τα διηγήματα υπάρχει η σύγκρουση ανάμεσα στο καθιερωμένο και το επιθυμητό…».
Ο Λεωνίδας Μυλωνάκης χαρακτηρίζει την αγάπη ως κόρη του φωτός και λέει, στον μεστό επίλογο του βιβλίου:
«…Το σκοτάδι δεν υπερισχύει ποτέ του φωτός. Το φως μένει. Δίδει ζωή και θαλπωρή σε δέντρα, φυτά, ζώα κι ανθρώπους. Δίδει φροντίδα κι αγάπη. Η αγάπη είναι η αρχή της ζωής, η αγάπη είναι και το τέλος της ζωής…»
Οι ονειρικοί τόνοι του γαλάζιου στα έργα της Αγγέλας Μάλμου ακολουθούν τις αφηγήσεις και διαρκώς αναπλάθουν τη σύγκρουση ανάμεσα σε φως και σκοτάδι, όπως περιγράφεται στις ιστορίες ζωής που σφράγισαν την καρδιά και τη μνήμη του συγγραφέα. Αξιοσημείωτη και η αφιέρωση που προτάσσεται του έργου:
«Αφιερωμένο
Εις την οικογένειά μου,
Εις τα πρόσωπα των εφτά αστεριών του βοριά,
Εις την μνήμη εκείνων που έχουν φύγει από τη ζωή,
Και ιδιαίτερα στις δύο έφηβες που άφησαν
Τα εγκόσμια στην τρυφερή ηλικία των πιο γλυκών
Ονείρων».
Πολλά είναι τα μηνύματα για τον αναγνώστη αυτού του βιβλίου. Βέβαιη είναι η μέθεξη σε μια διαδρομή κατανυκτικής συγκίνησης.