Της Λαμπρινής Θωμά
Καθοριστική μπορεί να αποδειχθεί, ειδικά για την ενότητα της Ορθοδοξίας και για το μέλλον του Οικουμενικού Πατριαρχείου η χθεσινή απόφαση της Συνόδου του Φαναρίου να κηρυχθεί έκπτωτος ο Γέρων Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Αθανάσιος (Παππάς), αντικαθιστάμενος από τον Μητροπολίτη Γαλλίας Εμμανουήλ (Αδαμάκη), πρόσωπο που έχει απασχολήσει, μάλλον αρνητικά, τα μέσα ενημέρωσης αλλά και αστυνομικές αρχές της αλλοδαπής, για τον ρόλο του στο σχίσμα που επέφερε το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα και όχι μόνο.
Και αυτό γιατί, η Μητρόπολη Χαλκηδόνος έχει πολύ σημαντική θέση, ειδικά σε ότι αφορά στην εκλογή του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη. Στις προηγούμενες δύο πατριαρχικές εκλογές (1972, 1991) ο εκάστοτε Μητροπολίτης Χαλκηδόνος ήταν τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου και προεστώς της Συνόδου. Με απλά λόγια, είναι το πρόσωπο-κλειδί για τις όποιες εξελίξεις σε σχέση με τη διαδοχή. Η ανάδειξη, λοιπόν, του Γαλλίας Εμμανουήλ σε Μητροπολίτη Γέροντα Χαλκηδόνος είναι σημαντική, και δεν επισφραγίζει μόνο την ιδιαίτερη εύνοια που του δείχνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αλλά θα τολμήσω να πω ότι πιθανόν να αποτελεί και ανταμοιβή για το ρόλο του στο Ουκρανικό.
Όσο περίεργο ή ασυνήθιστο και αν είναι να καταλαμβάνει την σημαντική μητρόπολη Χαλκηδόνος κάποιος εκτός του στενού κύκλου των γηγενών της Πόλης, η κίνηση είχε προετοιμαστεί, πάντως. Ο Εμμανουήλ έχει ήδη λάβει την τουρκική υπηκοότητα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι εκλόγιμος, και, με δεδομένες τις ενδείξεις των ως τώρα κινήσεων τόσο του ιδίου όσο και του Φαναρίου, μπορεί πιθανότατα να είναι ο επόμενος Οικουμενικός Πατριάρχης.
Μεταξύ των άλλων Γερόντων Μητροπολιτών (δηλαδή των Μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου που εξέχουν σε τιμή, για αυτό και τους δίνεται ο τιμητικός τίτλος του Γέροντος), ο Νικαίας Κωνσταντίνος είναι ηλικιωμένος, ο Νικομηδείας Ιωακείμ βρίσκεται σε κώμα στο Αμερικανικό νοσοκομείο Κωνσταντινουπόλεως και ο φιλόδοξος Πριγκηποννήσων Δημήτριος δείχνει να παραμερίζεται στη διαδοχή. Επιπλέον, ως Χαλκηδόνος ο Εμμανουήλ θα έχει προβάδισμα και έναντι του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Ελπιδοφόρου, σε περίπτωση που θα θελήσει και αυτός να θέσει υποψηφιότητα για τον ύπατο θεσμό της Ορθοδοξίας.
Με λίγα λόγια, ο Εμμανουήλ αυτή τη στιγμή είναι ο πιθανότερος υποψήφιος για επόμενος Οικουμενικός Πατριάρχης, είτε μετά την εκδημία του Βαρθολομαίου, είτε ακόμη και μετά από ενδεχόμενη παραίτησή του. Η κίνηση της έλευσής του στο Φανάρι ως Χαλκηδόνος είναι σαφώς κίνηση που δείχνει ότι ο Βαρθολομαίος έχει αποφασίσει να χρίσει διάδοχο που θα συνεχίσει το έργο του, τόσο στον “παπικό” δρόμο πρωτοκαθεδρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Ορθόδοξο κόσμο, όσο και για την οριστικοποίηση του σχίσματος με την Ρωσική Ορθοδοξία, και πέρα από το μέτωπο της Ουκρανίας – κάποιον που θα συνεχίσει, δηλαδή, μέσω του Οικουμενικού Πατριαρχείου να ασκεί την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή.
Υπενθυμίζουμε ότι, όπως στο “Κοσμοδρόμιο” έχουμε γράψει πολλές φορές, το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει μετατραπεί, εδώ και λίγα χρόνια, σε υποκατάστημα του Στέητ Ντηπάρτμεντ, με προφανή την απόλυτη υπακοή στους αμερικανικούς γεωπολιτικούς σχεδιασμούς. Ο Εμμανουήλ, με τους ιδιαίτερους δεσμούς του και με τις ΗΠΑ, είναι βέβαιο πως θα αποτελέσει τον συνεχιστή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, παίζοντας μετά χαράς το αμερικάνικο παιγνίδι.
Άλλωστε, ως Γαλλίας είναι αυτός που κατ’ εξοχήν διαχειρίστηκε το Ουκρανικό ζήτημα μέχρι και την παραχώρηση της αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην σχισματική “Εκκλησία” υπό τον ακροδεξιό εθνικιστή Επιφάνιο (Ντουμένκο). Χαρακτηριστικά, ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ προήδρευσε της “ιδρυτικής” Συνέλευσης της νέου αυτού μορφώματος Εκκλησίας, στην οποία προσήλθαν, παρά τις πληροφορίες για μαζικές προσχωρήσεις, μόνο δύο ιεράρχες της υπό την δικαιοδοσία της Μόσχας Ουκρανικής Εκκλησίας.
Για αυτό και η μεταφορά του στην τόσο σημαντική Μητρόπολη Χαλκηδόνος, κατ’ ουσίαν αποτελεί επιβράβευση για την αποφασιστική συμβολή του στο Ουκρανικό, ακόμη και αν μόνον διχασμό και προβλήματα έχει προκαλέσει η απόφαση του Φαναριού στον Ορθόδοξο κόσμο.
Και εδώ ο νέος Χαλκηδόνος θα κληθεί να συνεχίσει να παίζει τον ίδιο ρόλο, και όχι μόνον στην Ουκρανία. Με το παράδειγμα των σχισματικών της Ουκρανίας, που κατασκευάστηκαν και εργαλειοποιούνται από τον αμερικάνικο παράγοντα, αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλοι, ώστε η ελληνόφωνη Ορθοδοξία να παραδίδεται όλο και περισσότερο, μέχρι πλήρους υποταγής, στις ΗΠΑ. Λόγω και της ηλικίας του σημερινού Οικουμενικού Πατριάρχη και της διαπιστωμένης, από τον κύκλο του, κούρασης του, είναι κρίσιμο για τη Ουάσιγκτον να εξασφαλίσει έναν διάδοχο που να έχει επιδείξει ήδη ξεκάθαρα τις προθέσεις του – οι υπηρεσίες του Εμμανουήλ μπορεί να αποδειχθούν και πάλι εξαιρετικά πολύτιμες σε αυτήν την κατεύθυνση.
Σύμφωνα με τις πηγές μας, ο Γαλλίας Εμμανουήλ είναι άνθρωπος ιδιαίτερα μειλίχιος, με υψηλή αισθητική, εμφανή στα εκλεπτυσμένα άμφια, και πολύ καλός μάγειρας, όχι μόνον στο Ουκρανικό και τη διπλωματία, αλλά και στην κουζίνα. Στην Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κρήτης ήταν το δεξί χέρι του Οικουμενικού Πατριάρχη. Είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διαθρησκευτικού Ιδρύματος KAICIID της Βιέννης, Συντονιστής του Διεθνούς Οργανισμού Religions for Peace και έχει διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (ΚΕΚ). Για είκοσι χρόνια υπήρξε διευθυντής του Γραφείου της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει ταυτοχρόνως ένα πλούσιο βιογραφικό σπουδών, που περιλαμβάνει την αποφοίτηση από την Παιδαγωγική Ακαδημία του Ηρακλείου Κρήτης, σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Καθολικού Ινστιτούτου και θεολογικές σπουδές στο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, Μάστερ από το Οικουμενικό Ινστιτούτο του Καθολικού Πανεπιστημίου Παρισίων, προδιδακτορικό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris IV) στην Ιστορία των Θρησκειών και Μάστερ από τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη.
Την πορεία του, πάντως, έχει αμαυρώσει υπόθεση διάρρηξης μετά σκανδάλου, που περιελάμβανε δύο βουλγαρικής καταγωγής συνοδούς, αμειβόμενους με την ώρα, στο Παρίσι, οι οποίοι, μετά την παροχή των υπηρεσιών τους, προέβησαν και σε κλοπή τιμαλφών, μεταξύ των οποίων και ένα ρόλεξ αξίας 100.000 ευρώ.
Χαρακτηριστική της κατάστασης της Μητρόπολης Γαλλίας επί των ημερών του είναι και η υπόθεση της απόπειρας δολοφονίας, λόγω ερωτικής αντιζηλίας, του ιερατικού προϊσταμένου της Λυών, τον οποίο μάλιστα ο Μητροπολίτης Εμμανουήλ είχε επιβάλει και ως πρόεδρο της εκεί ελληνικής κοινότητας, παρά την προβληματική συμπεριφορά του, που οδηγούσε σε διχασμό των ομογενών και αποκλεισμό αρκετών από αυτούς.
Η ρήξη με τον Χαλκηδόνος Αθανάσιο
Τι πυροδότησε, όμως, τη ρήξη του Οικουμενικού Πατριάρχη με τον Αθανάσιο πρώην Χαλκηδόνος, πνευματικό παιδί, όπως και ο ίδιος ο Πατριάρχης, του σπουδαιότατου Γέροντος Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνος (Χατζή), ο οποίος ουσιαστικά διηύθυνε την εξωτερική και εσωτερική πολιτική του Οικουμενικού Θρόνου κατά τα τέλη της πατριαρχείας του Αθηναγόρα και το μεγαλύτερο διάστημα της πατριαρχείας του ιδιαίτερα αγαπητού Πατριάρχη Δημητρίου (1972-1991);
Με διδακτορικές σπουδές στη Γερμανία, ο Αθανάσιος έχει υπάρξει μαθητής του Φώτιου Κόντογλου και καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, πριν την κλείσουν οι τουρκικές αρχές. Είναι άνθρωπος ιδιαίτερα ευφυής, αντισυμβατικός, πολύ μακρυά από το καλούπι νέας κοπής των κληρικών του Φαναρίου. Αξίζει να θυμίσουμε ότι, κατά την πανδημία, ξεκίνησε να μεταλαμβάνει τους πιστούς με κουταλάκια μίας χρήσεως ως “κατ’ οικονομίαν” λύση για την πανδημία του κορονοϊού, προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Δεν είναι αυτή όμως η αιτία της ρήξης. Πίσω από την απομάκρυνση του Αθανασίου βρίσκεται η σύγκρουσή του με τον Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως Αμφιλόχιο, σε θέματα που αφορούν στη διαχείριση του Αγίου Όρους. Η αφορμή, όμως, δόθηκε όταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης ζήτησε από τον γηραιό Αθανάσιο να απομακρύνει μια μοναχή, η οποία τον βοηθούσε στις δουλειές του σπιτιού. Η εν λόγω μοναχή ανήκε στο περιβάλλον του π. Διονυσίου Καλαμπόκα, που φαίνεται ότι ήταν “κόκκινο πανί” για τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και ορισμένους Μητροπολίτες του Οικουμενικού Θρόνου, όπως ο Ελπιδοφόρος Αμερικής, που ήταν δυσαρεστημένος από το ότι ο πολυπράγμων αυτός αρχιμανδρίοτης δημιουργεί μοναστήρια σε εδάφη που θεωρούνται ως ανήκοντα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και κάποιες φορές τα εξαρτά από άλλες Εκκλησίες. Ο Αθανάσιος αντί να υπακούσει απάντησε αγέρωχα ότι χρειάζεται μοναχή για να τον υπηρετεί λόγω ακριβώς του γήρατός του. Μάλιστα συνέχισε και ο ίδιος την επικοινωνία που είχε με τον αρχιμανδρίτη Καλαμπόκα, ενώ κλιμάκωσε την πρόκληση με το να ορίσει την εν λόγω ως «ηγουμένη» σε τελετή στην Αγία Τριάδα του Καντίκιοϊ, όπου η μοναχή έφερε μανδύα και ράβδο.
Η απάντηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήταν άμεση και αδυσώπητη. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν του, η “επιδειχθείσα απείθεια και ασέβεια του Μητροπολίτου Γέροντος Χαλκηδόνος Αθανασίου προς το πρόσωπον του Παναγιωτάτου” σήμανε ότι ο Αθανάσιος κηρύχτηκε έκπτωτος του θρόνου της Χαλκηδόνος. Στην ίδια συνεδρίαση του Οικουμενικού Θρόνου, ο Επίσκοπος Ρηγίου Ειρηναίος τοποθετήθηκε Επίτροπος στη Μητρόπολη Γαλλίας, που όμως παραμένει ουσιαστικά υπό τον Εμμανουήλ, αφού για τη διαδοχή δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερη βιασύνη. Επίσης, ο Επίσκοπος Αβύδου Κύριλλος Κατερέλος, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών και λόγιος που υποστηρίζει παντοιοτρόπως το Φανάρι, εξελέγη Μητροπολίτης Κρήνης και διορίστηκε Πατριαρχικός Έξαρχος επικεφαλής της νεοσύστατης Εξαρχίας Μελίτης στη Μάλτα. Ακόμη, ορίστηκαν δύο βοηθοί στον Αρχιεπίσκοπο Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Νικήτα: Ο αρχιμανδρίτης Ραφαήλ Παβούρης (εκ Λέσβου) υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Ιλίου και ο αρχιμανδρίτης Ιάκωβο Σάββα (εκ Κύπρου) υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Κλαυδιουπόλεως.
Εν ολίγοις, η ουσία όλων όσων αναφέραμε παραμένει ο ιδιαίτερα σφιχτός νέος συγκεντρωτισμός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, που θέλει τους πάντες υπό έλεγχο και σε μία γραμμή (μη υπαγορευμένη από τον Ορθόδοξο Πατερικό Λόγο, πάντως) και η προετοιμασία της διαδοχής του σημερινού Πατριάρχη με κάποιον που θα συνεχίσει τον δρόμο του σχίσματος, το νεο-ψυχροπολεμικό κλίμα με τη Ρωσία, την “παπική” στροφή του Φαναριού και, βεβαίως, την αμερικανική γεωπολιτική ατζέντα.
Ποιος είναι ο Εμμανουήλ Αδαμάκης
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Γαλλίας, υπέρτιμος και έξαρχος Ευρώπης, κ. Εμμανουήλ (Αδαμάκης) γεννήθηκε στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης την 19η Δεκεμβρίου 1958, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του.
Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης και πραγματοποίησε ευρύτερες σπουδές στην Φιλοσοφική Σχολή του Καθολικού Ινστιτούτου Παρισίων παράλληλα προς τις Θεολογικές του σπουδές στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου Παρισίων.
Το 1984 έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα (Master) του Οικουμενικού Ινστιτούτου του Καθολικού Πανεπιστημίου Παρισίων, το δε επόμενο έτος το προδιδακτορικό δίπλωμα εκ του Πανεπιστημίου Σορβόννης (Paris IV) στην Ιστορία των Θρησκειών.
Διάκονος και Πρεσβύτερος χειροτονήθηκε το 1985. Το 1987 έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο (Master) εκ της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού Βοστώνης και ανέλαβε καθήκοντα Πρωτοσύγκελου της Ιεράς Μητρόπολης Βελγίου, διατελέσας και Ιερατικώς Προϊστάμενος της Ενορίας των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ Βρυξελλών. Επί εικοσαετία (1994-2014) διηύθυνε το Γραφείο της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1996 εξελέγη παμψηφεί υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Επίσκοπος της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Ρηγίου, ως Βοηθός Επίσκοπος του Μητροπολίτη Βελγίου.
Την 20η Ιανουαρίου 2003 εξελέγη παμψηφεί υπό της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μητροπολίτης Γαλλίας, ενώ του ανετέθη παράλληλα και η εκπροσώπηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στον Θεολογικό Διάλογο της Ορθοδοξίας μετά των Αρχαίων Ανατολικών Εκκλησιών, ενώ ταυτόχρονα εξακολουθεί να κατέχει την θέση του Προέδρου των διμερών Ακαδημαϊκών Συναντήσεων μετά του Ισλάμ και του Ιουδαϊσμού.
Είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Διαθρησκευτικού Ιδρύματος KAICIID της Βιέννης, είναι Συντονιστής (co-moderator) του Διεθνούς Οργανισμού Religions for Peace και έχει διατελέσει Πρόεδρος του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (ΚΕΚ). Μετέσχε πολλών οικουμενικών και επιστημονικών συνεδρίων.