Ο Ευγένιος Λαζόφσκι, ήταν Πολωνός γιατρός, ο οποίος με αυτό που σκαρφίστηκε, κατάφερε να σώσει χιλιάδες ζωές από τα χέρια των Ναζί, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: προκάλεσε μια ψεύτικη επιδημία τύφου.
Ο Λαζόφσκι, η αλλιώς ο«Πολωνός Σίντλερ» όπως είναι το παρατσούκλι που του δόθηκε, αποφάσισε να πολεμήσει τους Ναζί, με ένα διαφορετικό όπλο απ’ όλα τα άλλα: την επιστήμη. Εκμεταλλευόμενος τον φόβο των υποχόνδριων Γερμανών για τις αρρώστιες, σκέφτηκε κάτι που θα τρομοκρατούσε τους Ναζί και θα έσωζε χιλιάδες ψυχές: δημιούργησε μια ψεύτικη πανδημία τύφου σε μια πόλη και τα γύρω χωριά.
Το τέχνασμά του έσωσε από τις εκτελέσεις και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης 8.000 ανθρώπους. Ο γιατρός – ήρωας, έπεισε δηλαδή τους αξιωματούχους του Γ’ Ράιχ ότι ο πληθυσμός έπασχε από τύφο, κι έτσι δεν θα μπορούσε να μεταφερθεί στα κολαστήρια του θανάτου, καθώς θα μολύνονταν και οι ίδιοι. Αξίζει να σημειωθεί, ότι δρ Λαζόφσκι δεν μοιράστηκε με κανέναν την ιστορία του, παρά δεκαετίες αργότερα!
Πριν από την έναρξη του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ευγένιος Λαζόφσκι, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Józef Piłsudski της Βαρσοβίας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός σε τρένο του Ερυθρού Σταυρού, και στη συνέχεια ως στρατιωτικός γιατρός της πολωνικής αντίστασης.
Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για την επιδημία
Μετά τη γερμανική κατοχή της Πολωνίας, ο Λαζόφσκι πήγε να ζήσει στο Rozwadów, ένα προάστιο της πόλης Στάλοβα Βόλα, με τη σύζυγό του και την κόρη του. Εκεί, άνοιξε σχεδόν αμέσως ένα ιατρείο με τον καλό του φίλο και συμφοιτητή δρ Στάνισλαβ Ματούλεβιτς. Προηγουμένως όμως, είχε μεταφερθεί και αυτός σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, απ’ όπου κατάφερε να δραπετεύσει.
Πίσω από το δαιμόνιο αυτό κόλπο, κρυβόταν μια σημαντική ιατρική ανακάλυψη. Ο Ματούλεβιτς, ανακάλυψε πως εμβολιάζοντας έναν υγιή άνθρωπο με νεκρά στελέχη της ασθένειας, φαινόταν σαν να είχε τη νόσο, χωρίς ωστόσο να την έχει. Ο «ασθενής» έβγαινε θετικός δηλαδή στις εξετάσεις, χωρίς να έχει φυσικά κανένα σύμπτωμα.
Έτσι, ο Λάζοβσκι δεν έχασε την ευκαιρία και δημιούργησε μια ψεύτικη εκδήλωση επιδημικού τύφου μέσα και γύρω από την περιοχή Rozwadów, την οποία οι Γερμανοί έβαλαν στη συνέχεια σε καραντίνα.
Η σκέψη του αυτή που για να γίνει πράξη απαιτούσε πολύ θάρρος, έσωσε περίπου 8.000 ανθρώπους από την αποστολή τους στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Οι Γερμανοί έτρεμαν τις μολυσματικές νόσους και ιδιαιτέρως τον επιδημικό τύφο, μια ασθένεια που ήταν εξαιρετικά μεταδοτική και φονική.
Λέγεται ότι όλα ξεκίνησαν όταν, ένας Πολωνός στρατιώτης, ικέτεψε τον Ευγένιο και τον συνάδελφό του, να κάνουν κάτι ώστε να μην επιστρέψει για δουλειά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως του επέβαλαν οι Γερμανοί. Ήταν ένας από τους χιλιάδες Πολωνούς που εξαναγκάστηκαν από τους Ναζί να εργαστούν σε γερμανικά στρατόπεδα εργασίας. Ο άνδρας είχε λάβει 14 ημέρες άδειας για να επισκεφθεί την οικογένειά του και ο χρόνος του σχεδόν τελείωνε.
Ήθελε απελπισμένα να ξεφύγει από το στρατόπεδο, αλλά ήξερε ότι αν δεν επέστρεφε, θα τον κυνηγούσαν, και τόσο αυτός, όσο και η οικογένειά του θα συλλαμβάνονταν και θα στέλνονταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Είχε σκεφτεί και την αυτοκτονία. Ήξερε όμως ότι μια σοβαρή ασθένεια, επιβεβαιωμένη από έναν γιατρό, θα τον γλίτωνε από την επιστροφή του στο στρατόπεδο.
Οι δύο γιατροί που είδαν τον άνθρωπο αποφάσισαν να τον βοηθήσουν και προσφέρθηκαν να του κάνουν μια ένεση. Ο άνδρας δέχτηκε. Οι γιατροί τότε πήραν ένα δείγμα αίματος και το έστειλαν σε γερμανικό εργαστήριο. Σύντομα, έλαβαν ένα τηλεγράφημα που έγραφε: “Weil-Felix θετικό.” Ο ασθενής τους είχε βγει θετικός στον τύφο. Το τηλεγράφημα δόθηκε στις τοπικές γερμανικές αρχές ως απόδειξη ότι ο ασθενής είχε μολυσματική νόσο και στη συνέχεια απελευθερώθηκε από τα καθήκοντά του στο στρατόπεδο. Εξαιρέθηκε επίσης από μελλοντική κράτηση, όπως και τα μέλη της οικογένειάς του, με τα οποία είχε έρθει σε επαφή.
Οι γιατροί δεν έκαναν τον άνδρα να νοσήσει, φυσικά. Αυτό θα ήταν αδιανόητο για αυτούς, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Η επιδημία που έφεραν στο Rozwadów ήταν το δικό τους όπλο, που θα προστάτευε τους γείτονες τους. Έτσι λοιπόν, η σημαντική αυτή ανακάλυψη, προέκυψε από την προσπάθεια να βοηθήσουν τον νεαρό άνδρα να υποδυθεί ότι έχει μια θανατηφόρα ασθένεια.
Πώς παραλίγο να αποκαλυφθεί η ψεύτικη επιδημία
Ωστόσο, το ψέμα τους παραλίγο να αποκαλυφθεί, όταν οι Γερμανοί έβλεπαν ότι οι «ασθενείς» δεν πέθαιναν και άρχισαν να αναρωτιούνται τι συμβαίνει. Έτσι, στάλθηκε μια ομάδα Γερμανών γιατρών, για να ερευνήσουν τι γινόταν.
Ο Λαζόφσκι υποδέχθηκε τους επισκέπτες με μια ποικιλία από πολωνικά φαγητά και βότκες. Πριν από την επίσκεψή τους, ο Πολωνός γιατρός, είχε συγκεντρώσει τους ασθενείς του που έμοιαζαν λιγότερο υγιείς, σε ένα βρώμικο δωμάτιο. Φοβούμενοι τη μόλυνση, οι νεαροί Γερμανοί γιατροί, έριξαν μια γρήγορα ματιά στο κτίριο και τους ασθενείς. Αφού έκαναν μερικές εξετάσεις αίματος για να επιβεβαιώσουν την επιδημία, έφυγαν άρον-άρον. Ο δρ Λαζόφσκι τα είχε καταφέρει για άλλη μια φορά. Αυτός ήταν ο δικός τους πόλεμος, ένας πόλεμος με διαφορετικά όπλα.
Οι γιατροί εργάζονταν μυστικά και δεν έλεγαν ούτε στους ασθενείς τους τι ακριβώς κάνουν. Αποκάλυψαν το σχέδιό τους στον κόσμο το 1977 σε ένα άρθρο για το ενημερωτικό δελτίο της Αμερικανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας. Ήταν επίσης προσεκτικοί, ώστε να μιμούνται τη ροή των πραγματικών επιδημιών, κάνοντας περισσότερες ενέσεις και δημιουργώντας περισσότερες περιπτώσεις «τύφου» το χειμώνα και το φθινόπωρο. Για να παραπλανήσουν τις αρχές, παρέπεμψαν μερικούς από τους ασθενείς που έλαβαν ένεση σε άλλους γιατρούς, οι οποίοι διέγνωσαν και ανέφεραν μόνοι τους τις μολύνσεις από τύφο.
Η περιοχή με «τύφο» που είχαν δημιουργήσει οι Λαζόφσκι και Ματούλεβτις και η οποία είχε τεθεί σε καραντίνα, έγινε καταφύγιο για τους Πολωνούς Εβραίους. Πλέον, μπορούσαν να κρύβονται στη Rozwadów υπό το «κάλυμμα» της ψεύτικης επιδημίας και χωρίς τον φόβο ότι θα τους ανακαλύψουν οι Ναζί.
Ο γιατρός ρίσκαρε πολλές φορές τη ζωή του
Το σπίτι του Λαζόφσκι, συνόρευε με το Εβραϊκό γκέτο της Σταλόβα. Ο φράχτης του χώριζε το γκέτο από την υπόλοιπη πόλη. Οι συνθήκες εκεί επέτρεψαν στις ασθένειες να εξαπλώνονται ανεξέλεγκτα, αλλά στον γιατρό απαγορευόταν να θεραπεύει τους Εβραίους. Γι’ αυτό κι εκείνος, σκέφτηκε έναν άλλο τρόπο για να τους βοηθήσει.
Όταν κάποιος χρειαζόταν τη φροντίδα του, άφηνε ένα λευκό πανί πάνω στον φράχτη. Το βράδυ ο γιατρός, με ένα σάλτο βρισκόταν μέσα στο γκέτο, για να βοηθήσει όσους το είχαν ανάγκη, ενώ τους άφηνε και φάρμακα, ρισκάροντας κάθε φορά τη ζωή του, καθώς η τιμωρία αν τον έπιαναν, ήταν θάνατος.
Όπως ήταν φυσικό, κάθε βράδυ ο φράχτης του γέμιζε πανιά, αφού όλοι τον εμπιστεύονταν και χρειάζονταν φυσικά τις υπηρεσίες του. Ο Λαζόφσκι έπρεπε να παραποιεί τώρα το φαρμακευτικό του απόθεμα για να μη γίνει τσακωτός.
Η ζωή μετά τον πόλεμο
Το 1958, ο Λαζόφσκι, μετανάστευσε στις ΗΠΑ με υποτροφία από το Ίδρυμα Rockefeller και το 1976 έγινε καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Σικάγο. Έγραψε τα απομνημονεύματά του, με τίτλο «Prywatna wojna» (Ο ιδιωτικός μου πόλεμος), τα οποία ανατυπώθηκαν αρκετές φορές, καθώς και πάνω από εκατό επιστημονικές διατριβές.
Ο άγνωστος αυτός ήρωας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που ήταν πάντα ταπεινός και δεν του άρεσε να μιλά για το κατόρθωμά του, αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Πέθανε το 2006, σε ηλικία 92 χρονών, στην πόλη Γιουτζίν, στο Όρεγκον των ΗΠΑ, όπου ζούσε με την κόρη του.