Tου Πάνου Παναγιώτου
Από το 2010 η Γερμανία έχει επιβάλλει στους Έλληνες την Τρόικα, παρουσιάζοντας την ως μία ομάδα έμπειρων αν όχι σοφών τεχνοκρατών που κατέχουν τη συνταγή και τη γνώση για να τους “σώσουν” μέσω των Μνημονίων, που προβάλλονται ως υπέρτατες μακροοικονομικές και δημοσιονομικές συνθέσεις και σύγχρονα οικονομικά “Ευαγγέλια” που θα φωτίσουν με την “αλήθεια” τους το δρόμο για την έξοδο απ’ την κρίση και θα οδηγήσουν σε ένα καλύτερο αύριο την οικονομία, την κοινωνία και τη χώρα.
Καθώς, μάλιστα, εξ’ αρχής κατατίθενται διαφορετικές προσεγγίσεις και εναλλακτικές προτάσεις από πρόσωπα και φορείς εκτός της Τρόικας αλλά και καταγράφονται διαφωνίες και ποικίλες απόψεις στο εσωτερικό της, η Γερμανία έχει αναλάβει την πρωτοβουλία και το ρόλο να ενεργεί έτσι ώστε αυτές να επισκιάζονται από την έκφανση της αλήθειας που η ίδια αντιλαμβάνεται ως απόλυτη και να μην έχουν ποτέ την παραμικρή ελπίδα να αντιμετωπιστούν ως ένα πλήθος από σχετικές αλήθειες που μπορούν να συνυπάρχουν, να συμπληρώνουν ή και να ακυρώνουν ένα τμήμα της.
Ο ορίζοντας μιας Ελλάδας που “διασώθηκε” και ανασυντάχθηκε έχει εξαφανιστεί πίσω από τα τερατώδη οικοδομήματα που δημιούργησε η χαραγμένη από την Τρόικα και ακολουθούμενη από τις ελληνικές κυβερνήσεις πορεία προς την υποτιθέμενη διάσωση, τα οποία σα φράχτης κρατούν το όνειρο μιας ανθρώπινη κοινωνίας και μας δυνατής Ελλάδας στην εξωτερική τους πλευρά, συντηρώντας στο εσωτερικό τους μία αφόρητη πραγματικότητα.
Η επικράτηση της γερμανικής λογικής και η στραταρχική ράβδος της Γερμανίας που απειλεί, τρομοκρατεί και φιμώνει οποιονδήποτε την αμφισβητεί, τρέφουν έναν παραλογισμό που ακρωτηριάζει την ελληνική κοινωνία και αφήνει την Ελλάδα εκτεθειμένη σε καταστάσεις και κινδύνους πρωτοφανείς για μία δημοκρατική και αναπτυγμένη χώρα, πόσο μάλλον για ένα μέλος της ευρωζώνης.
Γιατί όταν ο κοινωνικός ιστός θα έχει φτάσει ένα βήμα απ’ την καταστροφή του, όταν η μεσαία τάξη θα έχει βρίσκεται στα όρια του αφανισμού και όταν η ελπίδα του πολίτη για τη βελτίωση της καθημερινότητας του μέσα από μακροπρόθεσμες, ουσιαστικές και ορθόδοξες λύσεις θα έχει αντικατασταθεί από την ψευδαίσθηση για γρήγορη ανάταση μέσα από ακραίες επιλογές, ποια κοινωνική συσσωμάτωση που θα μοιράζεται τα ίδια πιστεύω και ποιο σύστημα ιδεών και αξιών κοινά αποδεκτό θα μπορέσει να σταθεί εμπόδιο στην απόλυτη κυριαρχία του παραλόγου;
Αν η γερμανική λογική πετύχει μία ολοκληρωτική νίκη, τότε η Ελλάδα θα έχει αποσυντεθεί σε τέτοιο βαθμό που η ανασύνθεση της θα είναι εφιαλτικά επίπονη και χρονοβόρα. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, που όλοι πρέπει να απευχόμαστε πως θα” ρθει και να πράττουμε οτιδήποτε μπορούμε για να την αποτρέψουμε, αξίζει να δούμε τα αποτελέσματα της μέχρι τώρα εφαρμογής της όπως αποτυπώνονται στις πιο πρόσφατες δημοσιευμένες εκθέσεις του ΔΝΤ και στις επίσημες ανακοινώσεις των αξιωματούχων του (*1).
Η άποψη του ΔΝΤ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής οικονομίας αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα όταν αναλογιστεί κανείς ότι η γλώσσα που χρησιμοποιεί το Ταμείο είναι διπλωματική αλλά και πως σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις αποδείχτηκε “υπεραισιόδοξο” στις εκτιμήσεις του. Ας ελπίσουμε αυτή τη φορά να συμβεί το αντίθετο.
Χωρίς περαιτέρω σχόλια ακολουθεί ‘η κατάσταση και η προοπτική της ελληνικής οικονομίας με τα λόγια του ΔΝΤ’.
“Μετά από έξι χρόνια ύφεσης, συνεχιζόμενου αποπληθωρισμού, αυξανόμενων φορολογικών επιβαρύνσεων και συρρικνούμενης πίστωσης, οι ισολογισμοί του ιδιωτικού τομέα έχουν πληγεί ιδιαίτερα σοβαρά. Η πίεση είναι προφανής στο πολύ μεγάλο ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, πάνω από 40% του συνόλου, συμπεριλαμβανομένων των αναδιαρθρωμένων δανείων που όπως έχει φανεί σε ένα πολύ υψηλό ποσοστό γίνονται και πάλι μη εξυπηρετούμενα.
Η κουλτούρα πληρωμής (φόρων, χρεών) έχει αποδυναμωθεί και το πτωχευτικό πλαίσιο δεν μπόρεσε να ασχοληθεί είτε με την αποκατάσταση των βιώσιμων οντοτήτων ή την εκκαθάριση των μη βιώσιμων φορέων.
Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία παραμένει υπερτιμημένη και παρά τη σημαντική αναπροσαρμογή των μισθών, οι εξαγωγικές επιδόσεις παραμένουν συγκριτικά ασθενείς. Η αύξηση των εξαγωγών στην Ελλάδα από το 2010 και μετά ήταν της τάξης μόλις του ενός τρίτου των αντίστοιχων αυξήσεων στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία.
Το δημόσιο χρέος παραμένει πολύ υψηλό και προβλέπονται δημοσιονομικά κενά για το 2015-16.
Πρόσθετη δημοσιονομική προσαρμογή είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, μέσω μέτρων διαρκείας υψηλής ποιότητας,
Το δημόσιο χρέος αναμένεται να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα και την επόμενη δεκαετία, παρά το στόχο για υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα. Οι διαβεβαιώσεις των Ευρωπαίων εταίρων στην Ελλάδα ότι θα εξετάσουν τη λήψη περαιτέρω μέτρων και την παροχή βοήθειας, αν χρειαστεί, για να μειωθεί το χρέος ουσιαστικά κάτω από 110 τοις εκατό του ΑΕΠ μέχρι το 2022, υπό την προϋπόθεση της πλήρους εφαρμογής από την Ελλάδα του προγράμματος, είναι καλοδεχούμενες.
Την ίδια στιγμή, υπάρχει ένα πλαίσιο για να εξασφαλιστεί ότι το χρέος θα μειωθεί στο προγραμματισμένο ύψος και αυτό πρέπει να συμβεί ανεξάρτητα από τυχόν παράταση των προθεσμιών λήξης. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ένα κούρεμα. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να φτάσουμε σε αυτά τα ανώτατα όρια χρέους.
Υπάρχει ένα κενό αναφορικά με τα δημοσιονομικά μέτρα για το 2015 και το 2016 και ενώ η ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους δείχνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να φέρει το πρωτογενές ισοζύγιο στο 4,5 τοις εκατό του ΑΕΠ μέχρι το 2016 δεν είμαστε ακόμη εκεί.
Σε αυτό το πλαίσιο, εκτιμάται πως θα είναι αναγκαίο να επεκταθούν ορισμένα μέτρα που λήγουν για να κλείσουν τα κενά για το 2015 και το 2016, αλλά θα περιμένουμε και θα δούμε.
Υπήρξαν ερωτήσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση και το χρέος και σύμφωνα με τις προβλέψεις, υπάρχει, πράγματι, ένα κενό χρηματοδότησης αλλά δεν έχουν χρησιμοποιηθεί όλοι οι πόροι που διατίθενται από το ΔΝΤ και τον ΕΜΣ ενώ η κυβέρνηση έχει τοποθετηθεί με επιτυχία στην αγορά ομολόγων τους τελευταίους μήνες και αν συνεχίσει να το κάνει ίσως να είναι δυνατό η οποιαδήποτε πρόσθετη χρηματοδοτική ανάγκη να είναι αρκετά περιορισμένη.
Σε αυτό το στάδιο υπάρχει ανάγκη χρηματοδότησης, αλλά είναι πολύ πιθανό ότι υπάρχουν πηγές για το κλείσιμο του κενού, γεγονός που θα σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει ανάγκη για τα κράτη μέλη να εγκρίνουν οποιαδήποτε νέα χρήματα. Όμως αυτό μένει να φανεί και είναι πολύ νωρίς για να το πει κανείς.
Οι κεφαλαιακές ανάγκες της Τράπεζα της Ελλάδας προβλέπεται να αυξηθούν και ο τραπεζικός τομέας θα χρειαστεί πιθανόν πρόσθετα κεφάλαια, αν είναι να αντιμετωπίσει σθεναρά τον υψηλό αριθμό μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Εκτός αν υπάρχει μια έγκαιρη και ουσιαστική βελτίωση, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να εξασφαλιστεί ότι οι ζημίες αναγνωρίζονται βάσει ρεαλιστικών υποθέσεων για την ανάκτηση των δανείων και πως οι τράπεζες έχουν επαρκή κεφάλαια εκ των προτέρων για να το πράξουν. Μαζί με τις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις του πλαισίου της επίλυσης του προβλήματος του ιδιωτικού χρέους, η προσπάθεια αυτή θα διασφαλίσει ότι η δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων θα ευθυγραμμιστεί με την ικανότητα αποπληρωμής τους.
Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα βουνό από επισφαλή δάνεια που θα απαιτήσει επαρκή κεφάλαια και την απαραίτητη εποπτεία προκειμένου να αντιμετωπιστεί, ειδάλλως θα υπάρξει μία παρατεταμένη απομόχλευση ασυμβίβαστη με την εικαζόμενη ανάκαμψη.
Η αντιμετώπιση του πολύ υψηλού επιπέδου των μη εξυπηρετούμενων δανείων εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική προτεραιότητα. Καταβάλλονται προσπάθειες για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος ώστε το υπόλοιπο των κεφαλαίων του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να μπει στην άκρη για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων δαπανών που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Πρέπει να ενισχυθεί ταχέως το πλαίσιο επίλυσης του ιδιωτικού χρέους”.
* Ο Πάνος Παναγιώτου είναι βραβευμένος χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής, συγγραφέας μίας σειράς βιβλίων και διευθυντής, μεταξύ άλλων, της Association of Financial Technical Analysis of Europe, της Greek Society of Technical Analysts, της Financial Analytics UK LTD και τηςWTAEC LTD.