Με τις ευρωεκλογές του 2024 να απέχουν μόλις πέντε ημέρες και τα προεκλογικά συνθήματα των υποψηφίων να ηχούν μονότονα στα αυτιά των ψηφοφόρων σε όλη την Ευρώπη, είναι ενδιαφέρον – αν και απογοητευτικό – να διαπιστώνει κανείς πόσο ανήμπορη παραμένει η «ευρωπαϊκή μας οικογένεια» στο να προσφέρει ευκαιρίες και ποιότητα ζωής στους πολίτες της και δη στους νέους.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ένας στους πέντε (20%) ενήλικες ηλικίας 30 έως 34 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να ζει με τους γονείς του, σύμφωνα με νέα ανάλυση του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound).
Επιπλέον, πάνω από δύο στους πέντε (42%) ενήλικες της ΕΕ, στην ηλικιακή κατηγορία των 25 έως 29 ετών, ζουν με τους γονείς τους – με ποσοστό που κυμαίνεται από 67% σε πυκνοκατοικημένες περιοχές έως 82% σε αραιοκατοικημένες και μεσοαστικές περιοχές!
Μόλις το 2% των εργαζομένων ηλικίας 25-34 ετών στην Σουηδία και την Φινλανδία ζουν με τους γονείς τους, σε σύγκριση με το 65% στην Κροατία, το 57% στην Ελλάδα και το 52% στην Πορτογαλία
«Η στέγαση αποτελεί ένα από τα κύρια εμπόδια για την ανεξαρτητοποίηση των νέων, με την ευρωπαϊκή στεγαστική κρίση να αντανακλά σε διάφορες πτυχές της ζωής των νεότερων ενηλίκων – συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής ευημερίας», τονιζει το Eurofound.
Στην ηλικιακή ομάδα 30-34 ετών υπάρχει διαφορά πέντε ποσοστιαίων μονάδων στα ποσοστά απασχόλησης μεταξύ εκείνων που ζουν με (έναν από) τους γονείς τους (73%) και εκείνων που ζουν ανεξάρτητα (78%). «Αυτό δείχνει ότι η απασχόληση από μόνη της δεν είναι ένας σίγουρος τρόπος για την απόκτηση ανεξαρτησίας».
Αποκλεισμένοι από την αγορά κατοικίας
Η έκθεση του Eurofound, «Το να γίνεσαι ενήλικας: Οι νέοι σε έναν μετα-πανδημικό κόσμο», διερευνά τις επιθυμίες και τα σχέδια των νέων για το μέλλον – και τα αποτελέσματα της ευημερίας που σχετίζονται με αυτά τα σχέδια – στο πλαίσιο της τρέχουσας αγοράς εργασίας, της κατάστασης της στέγασης και της προόδου στην εφαρμογή των «ενισχυμένων εγγυήσεων» της ΕΕ για τη νεολαία.
«Οι εκθέσεις διαπιστώνουν ότι, ενώ υπάρχουν θετικά σημάδια για τους νέους όσον αφορά την απασχόληση, πολλοί νέοι στην Ευρώπη βρίσκονται αποκλεισμένοι από την αγορά κατοικίας και αδυνατούν να δημιουργήσουν την ανεξαρτησία που απαιτείται για να αποκτήσουν δική τους οικογένεια», σημειώνεται.
Δεύτερη η Ελλάδα στους «27»
Υπάρχουν εντυπωσιακές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών: στις σκανδιναβικές χώρες, είναι πολύ λιγότερο σύνηθες για τα άτομα ηλικίας 20 και 30 ετών να ζουν με τους γονείς τους από ό,τι στη νότια Ευρώπη: η έκθεση δείχνει ότι μόλις το 2% των εργαζομένων ηλικίας 25-34 ετών στην Σουηδία και την Φινλανδία ζουν με τους γονείς, σε σύγκριση με το 65% στην Κροατία, το 57% στην Ελλάδα και το 52% στην Πορτογαλία.
Ενώ το Eurofound αναγνώρισε ότι μέρος αυτού του χάσματος είναι πολιτισμικό, η έκθεση υπογράμμισε ότι μπορεί επίσης να αποδοθεί στην επισφάλεια της αγοράς εργασίας των προσωρινά απασχολούμενων στη νότια Ευρώπη. «Οι νέοι είναι πιο πιθανό να εργάζονται με προσωρινή απασχόληση και αυτή η επισφάλεια μπορεί να τους εμποδίσει να εξασφαλίσουν στέγη εκτός της οικογενένειας».
Πρόσθετη ανάλυση έδειξε ότι κατά μέσο όρο, το ποσοστό των εργαζομένων ηλικίας 25 έως 34 ετών που ζουν στο πατρικό τους σπίτι είχε αυξηθεί από 24% σε 27% μεταξύ 2017 και 2022.
Στην Ιρλανδία, όπου τα ενοίκια έχουν διπλασιαστεί από το 2013, σημειώθηκε αύξηση 13% στους εργαζόμενους νέους που ζουν με τους γονείς τους (από 27% σε 40%). Άλλες χώρες που κατέγραψαν αυξήσεις μεταξύ 2017 και 2022 ήταν η Πορτογαλία (από 41% σε 52%) και η Ισπανία (από 35% σε 42%). Στη Γαλλία αυξήθηκε από 10% σε 12%, ενώ η Ιταλία κατέγραψε αύξηση από 41% σε 48% και η Κροατία από 58% σε 65%.
Πώς βλέπουν οι νέοι το μέλλον τους
Υπάρχουν ωστόσο και κάποιες θετικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, το 2022 το συνολικό ποσοστό απασχόλησης των νέων στην ΕΕ ήταν κοντά στο 50% – υψηλότερο από κάθε άλλη φορά από το 2007. Το ποσοστό των νέων που δεν βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση (NEET) ήταν ιστορικά χαμηλό, στο 11,7%.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις βελτίωσης της ποιότητας της εργασίας για τους νέους, με λιγότερες συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, μεγαλύτερη εργασιακή ασφάλεια και καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής σε σχέση με τα χρόνια της πανδημίας.
Μεγαλύτερος ο κίνδυνος κατάθλιψης
«Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν. Συχνά, υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ των προσδοκιών των νέων και των συγκεκριμένων σχεδίων», διαπιστώθηκε στην έκθεση. «Όσοι αγωνίζονται να βρουν δουλειά, είναι πιο πιθανό να έχουν υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης, ένα ζήτημα που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, δεδομένου ότι η ψυχική ευημερία των νέων δεν έχει βελτιωθεί τόσο πολύ όσο του μεγαλύτερου ηλικιακά πληθυσμού, μετά την πανδημία του Covid-19».
Οι νέοι είναι επίσης λιγότερο ικανοποιημένοι από την εργασία τους σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες και θα ήθελαν περισσότερη αυτονομία. Σχεδόν οι μισοί νέοι θέλουν να αλλάξουν δουλειά μέσα σε ένα χρόνο, ενώ τα ποσοστά είναι υψηλότερα μεταξύ εκείνων που δεν έχουν ποτέ τη δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι και εκείνων με ανασφαλείς συμβάσεις.
Στην έκθεση τονίζεται η ανάγκη διασφάλισης αξιοπρεπούς εργασίας στο πλαίσιο της πολιτικής για την απασχόληση των νέων, καθώς η αγορά εργασίας παραμένει επισφαλής και άδικη για τη νέα γενιά. «Ενώ υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις εργασίας, πολλές από αυτές είναι μη ελκυστικές, κακοπληρωμένες και σε συνδυασμό με το κόστος ζωής και την κρίση στέγασης, δεν είναι σε θέση να προσφέρουν στους νέους μια αξιοπρεπή διαβίωση και την προοπτική να ζήσουν ανεξάρτητα».