Οι Γερµανοί µετά τη κατάληψη του Νησιού, δεν µπορούν να συγχωρήσουν τη συµµετοχή του Κρητικού λαού σε µια τόσο οδυνηρή γι’ αυτούς αντίσταση. Αρχίζει µία νέα περίοδος µε αιµατηρές θυσίες και σκληρά αντίποινα σε βάρος του.
Στρατόπεδα συγκέντρωσης, οµαδικές εκτελέσεις, πυρπολήσεις χωριών, φόνοι ανεξάρτητα από ηλικία, συµπληρώνουν το έργο των βοµβαρδισµών.
Η γερµανική κατοχή παίρνει τέλος στις 9 Μαΐου 1945, µε την υπογραφή της συνθήκης παράδοσης των Γερµανοιταλικών δυνάµεων στους εκπροσώπους των Κυβερνήσεων Ελλάδας και Αγγλίας.
Το τίµηµα σε αίµα που πληρώνει η Κρήτη από την εισβολή και κατοχή των Γερµανών είναι 6.593 άνδρες, 1.113 γυναίκες και 869 παιδιά.
Στον αγώνα ενεργό ρόλο έχουν και οι γυναίκες.
Τα καθήκοντα της νοικοκυράς αλλάζουν προσανατολισµό. Προσαρµόζονται στο πνεύµα της εποχής και µε προθυµία υπακούουν στο σάλπισµα. Σε ορισµένες περιπτώσεις παίρνουν τα όπλα και βρίσκονται δίπλα στους άνδρες τους. Άλλες περιθάλπουν στα σπίτια τους µε κίνδυνο της ζωής τους αντάρτες ή περιπλανώµενους συµµάχους, που βρίσκονται ακόµα στην Κρήτη.
Δουλεύουν ως ασυρματίστριες, γίνονται αντάρτισσες, όπως αυτές οι γυναίκες που εντάχθηκαν στο αντάρτικο σώμα του Βασίλη Πατεράκη στο χωριό Βαφες Αποκορώνου ή εκείνες που πολέμησαν στη μάχη της Καντάνου. Καταδικάζονται σε θάνατο και στέλνονται στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Φτιάχνουν και στέλνουν µε τα παιδιά τους παξιµάδι, τρόφιµα και άλλα είδη στους αντάρτες που κρύβονται σε σπηλιές ή εγκαταλελειµµένα κτηνοτροφικά καταλύµατα.
Προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως νοσοκόµες σε τραυµατισµένους µαχητές, δίνοντας έτσι νέες διαστάσεις στον αγώνα και την αντίσταση της Κρήτης.
Στις 25 Μαΐου 1941 μέσα στον πυρετό της Μάχης γίνεται η πρώτη ομαδική εκτέλεση 50 ατόμων στα χωριά Περιβόλια και Μισσίρια του Ρεθύμνου. Δέκα επτά άτομα απ αυτά ήταν γυναίκες. Μεταξύ τους η Κατερίνα Δελή με τις κόρες τηςΑγγελική και Αναστασία.
Η Ελένη Αστρινού Αγγελάκη από το Γερακάρι χάνει το σύζυγο και τα παιδιά της που πέφτουν από τις σφαίρες των Ναζί. Χάνει δύο αδερφούς, πέντε πρώτα ανήψια, τέσσερα πρώτα ξαδέρφια και επτά δεύτερα ανήψια. Δεν ξέρω σε ποια χώρα του κόσμου μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τέτοια φαινόμενα απαξίωσης της ζωής, φρίκης και αφανιστικής μανίας.
Στο Μάλεμε οι αδελφές Αγάπη, Σοφία και Ειρήνη Παρασκάκη πέφτουν μαζί θύματα της Χιτλερικής θηριωδίας και αντεκδίκησης.
Η Μαρία Γλυμιδάκη-Μανωλαράκη από τη Χρυσαυγή Κισάμου αντιμετωπίζει μια κρίσιμη σκηνή όπου ο μικρότερος αδερφός της βρίσκεται σε μια εξοντωτική πάλη με Γερμανό αλεξιπτωτιστή. Χωρίς να χάσει καιρό επιτίθεται στο Γερμανό, του παίρνει το όπλο, τον χτυπά και τον αφήνει αναίσθητο. Συλλαμβάνεται όμως και καταδικάζεται μαζί με τον αδερφό της από το Γερμανικό στρατοδικείο Χανίων σε θάνατο.
Με χάρη όμως που δίνεται από το Χίτλερ μετατρέπεται η ποινή της σε ισόβια κάθειρξη, για να αρχίσει ο γολγοθάς του μαρτυρίου της στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Φυλακίζεται μαζί με τον αδερφό της στο στρατόπεδο ομήρων του Ζέμουν κοντά στο Βελιγράδι. Το 1943 μεταφέρεται στο στρατόπεδο κολαστήριο του Αουσβιτς στην Πολωνία. Εκεί χάνει το όνομά της γιατί σφραγίζεται με τον αριθμό 82211 στο αριστερό της χέρι, που θα διατηρήσει ως το θάνατό της .Από το Αουσβιτς μεταφέρεται στο στρατόπεδο Ράβενσμπρουκ, όπου την υποχρώνουν να εργάζεται σε πολεμικό εργοστάσιο μαζί με τιςαδερφές Μοσχογιαννάκη από το Ηράκλειο. Με την είδηση ότι φεύγουν οι Γερμανοί, οι όμηροι καταφέρνουν και φεύγουν από το στρατόπεδο, για να πάρουν το δρόμο της επιστροφής με τα πόδια οι τρεις Κρητικοπούλες που κράτησε τρεις και μισό μήνες.
Τέσσερις ηλικιωμένες γυναίκες έκαψαν ζωντανές οι Γερμανοί στο χωριό Αγιος Γεώργιος στην περιοχή των Κεραμειών Χανίων το Νοέμβρη του 1944. Το Κρητικό μαρτυρολόγιο συμπληρώνεται επίσης από πολλές γυναίκες που έμεναν σε διάφορα χωριά του Νομού Χανίων.
Η Μαρία Γλυμιδάκη-Μανωλαράκη από τη Χρυσαυγή Κισάμου που αντιστάθηκε στη δολοφονία του αδελφού της από τους ναζί και στάλθηκε στο Άουσβιτς, η Τερψιχόρη Χρυσουλάκη-Βλάχου από τη Σητεία που πρόσφερε τις υπηρεσίες της δουλεύοντας στον ασύρματο κατά την κατοχή στη Μονή Τοπλού, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στην Αγιά Χανίων…
Η όμορφη αυτή κρητικοπούλα γράφει στον τοίχο του κελιού της:
“Είμαι 18 χρονών. Με καταδίκασαν σε θάνατο. Περιμένω από στιγμή σε στιγμή το εκτελεστικό απόσπασμα. Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η Κρήτη!”
Η Ελένη Μαρκετάκη που και αυτή καταδικάστηκε σε θάνατο σε ηλικία 30 ετών και εκτελέστηκε στην Αγιά Χανίων αλλά και η μητέρα της που μετά την εκτέλεση της κόρης της οι Γερμανοί λεηλατούν ληστρικά το σπίτι της και αφαιρούν από τη μητέρα της ακόμα και τη βέρα και τα γυαλιά της, εκείνη στρέφεται στο διερμηνέα και του λέει:
“Πες παιδί μου στον αξιωματικό να μου δώσει τα γυαλιά μου να του ψήσω ένα καφέ για να κάνει ένα συγχωρεμό στο κορίτσι μου”.
Η Κατίνα Ελευθεράκη-Παπαδάκη που κατηγορήθηκε για απόκρυψη συμμαχικού ασυρμάτου και βασανίστηκε επί μήνες για αυτό. Φυλακίζεται ξανά στον Άγιο Νικόλαο τον Μάη του 1943, στέλνεται στις φυλακές Αγιάς για να καταλήξει στο φοβερό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ουράνεμπουργκ στο Βερολίνο από το Σεπτέμβρη του 1944 έως τον Απρίλη του 1945. Ελευθερώθηκε μαζί με την ήττα των ναζί.
Η γοητευτικά όμορφη “μπέλλα Βιρτζίνια”, όπως την αποκαλούσαν οι Ιταλοί, η Βιργινία Γαλανουδάκη – Κανέλλου, συγκέντρωνε χρήματα υπέρ των πτωχών τα οποία κατέληγαν όλα στην Αντίσταση. Ως εθελόντρια αδελφού του Ερυθρού Σταυρού μοίραζε πλαστά ιατρικά πιστοποιητικά και ακτινογραφίες και έτσι αποφυλάκιζε πολλούς αγωνιστές της Αντίστασης.
Αλλά υπάρχουν και οι γυναίκες που αντιστάθηκαν στην περίοδο της Κατοχής με πρώτη την Ανωγειανή δασκάλα Ευαγγελία Κλάδου. Από τους πρώτους που οργανώθηκαν στην Εθνική Αντίσταση και ένα από τα πιο δυναμική στελέχη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στην Κρήτη. Βγαίνει στα βουνά και λαμβάνει τον τίτλο της Καπετάνισσας. Έπεσε μαχόμενη, με το όπλο στο χέρι, στις 6.12.1949 στη σπηλιά τ’ Ανυφαντοχάλαρα από παρακρατικό απόσπασμα. Τόσο ήταν το μίσος που είχαν για την μαχήτρια της Αντίστασης ώστε οι ΜΑΥδες και οι παρακρατικοί της έκοψαν το κεφάλι και το περιφέρανε στα χωριά.
Αλλά και η Μαρία Λιουδάκη, η πρωτοπόρα δασκάλα και σπουδαία λαογράφος, η οραματίστρια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που αγωνίστηκε με πάθος για ελευθερία και δημοκρατία. Πνίγεται η ελεύθερη φωνή της, συλλαμβάνεται και εκτελείται το 1947 στο Ηράκλειο.
Τόσες και τόσες γυναίκες, λιγότερο ή περισσότερο μνηνονευμένες οι οποίες πολλές φορές ξεχνιούνται.
Η Μάχη της Κρήτης και η Αντίσταση στην Κατοχή δεν ήταν υπόθεση μόνο των ανδρών, ήταν υπόθεση των ελεύθερων ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, που έδωσαν και τη ζωή τους για να είμαστε σήμερα εμείς εδώ και να φωνάζουμε σε κάθε ευκαιρία που μας δίνετε ότι σε αυτό το νησί δε θα υπάρξει:
“ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ”
Και από εκεί πηγάζει και η ανάγκη, η ανεκπλήρωτη υποχρέωση όλων μας για να τιμήσουμε και τη γυναίκα της Κρήτης, την ξεχωριστή συμβολή της, τον αγώνα που έδωσε μαζί με τους άντρες του νησιού. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα μνημείο στην αγωνίστρια Κρητικιά, την εργαζόμενη, την μάνα, τη σύζυγο, αλλά και την πολεμίστρια, την αγωνίστρια της αντίστασης, την ασυρματίστρια, την καπετάνισσα.