Υπέρ της έκδοσης και κυκλοφορίας του “Geuro”, ενός παράλληλου “δημοσιονομικού νομίσματος”, όπως το περιγράφει, τάσσεται σε πρόσφατη ανάλυσή του ο νέος υπουργός Οικονομίας, Δημήτρης Παπαδημητρίου. Σε έκθεση του Levy Institute, την οποία συνυπογράφει, υποστηρίζει ότι θα μπορούσε να αποτελέσει κομμάτι ενός κρατικά χρηματοδοτούμενου προγράμματος για τη δημιουργία 550.000 θέσεων εργασίας.
Πιο συγκεκριμένα, στην έκθεση με ημερομηνία 25 Ιανουαρίου 2016, με τίτλο “Ένα συμπληρωματικό νόμισμα και η άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας κρατούν το κλειδί για την ελληνική ανάκαμψη”, ο κ. Παπαδημητρίου περιγράφει ένα πρόγραμμα δημιουργίας θέσεων εργασίας στο Δημόσιο, με στόχο την προσφορά έμμισθης εργασίας σε δημόσια έργα, χρηματοδοτούμενο από ένα μη μετατρέψιμο “δημοσιονομικό νόμισμα”: το Geuro.
Πρόκειται, όπως λέει, για προσομοίωση ενός προγράμματος που θα προσφέρει εργασία με μισθούς 586 ευρώ το μήνα, ένα ποσό που “παρέχει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αποφεύγοντας παράλληλα τον ανταγωνισμό με τον ιδιωτικό τομέα”, το οποίο θα κοστίζει συνολικά ετησίως 7,5 δισ. ευρώ.
Η πρότασή του, προβλέπει ότι το 50% του προτεινόμενου μισθού των 586 ευρώ θα μπορούσε να πληρώνεται σε ευρώ (3,75 δισ. ευρώ) και το υπόλοιπο 50% σε Geuro. Και υποστηρίζει ότι η αύξηση της δημόσιας δαπάνης κατά 3,75 δισ. ευρώ θα υπερ-αντισταθμίζεται από την καταβολή μισθών δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεων και άλλων επιδομάτων σε Geuro. “Για να υποστηριχθεί η ζήτηση για το συμπληρωματικό νόμισμα, έως και το 20% των ετήσιων πληρωμών φόρων θα μπορούσε να γίνεται σε Geuro” σημειώνει.
Από την παραπάνω προσομοίωση προκύπτει, όπως σημειώνει ο κ. Παπαδημητρίου, πως η ελληνική οικονομία θα μπορούσε να “τρέξει” με ρυιθμούς ανάπτυξης 4,1% και 3,8% το 2017 και 2018 αντίστοιχα, και η ανεργία να μειωθεί σε ποσοστό άνω του 50%.
Πιο αναλυτικά, σε συνεντεύξεις του στο “ΕΘΝΟΣ” και στην “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ” ο κ. Παπαδημητρίου έγραφε τα εξής:
O Ελληνοαμερικανός οικονομολόγος ανήκει στους εμπνευστές του φημισμένου Ινστιτούτου Οικονομικών Levy και τελεί πρόεδρός του από την ίδρυσή του. Επίσης είναι καθηγητής Οικονομικών στην έδρα «Jerome Levy» και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Bard College. Στον απόηχο της «διάσωσης» της Κύπρου μίλησε στην «Οικονομία», χαρακτηρίζοντας «καταστροφική» τη λύση που επιλέχθηκε, προτείνει την εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος σε Ελλάδα και Κύπρο στο πλαίσιο ενός «σχεδίου Β’» και αντικρούει τις εκτιμήσεις για ανάκαμψη, προβλέποντας επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας το αμέσως επόμενο διάστημα.
Το Levy Institute ασκεί εξαρχής έντονη κριτική στις πολιτικές διασώσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΔΝΤ προς τις χώρες της Ευρωζώνης. Ποια είναι η εκτίμησή σας για το σχέδιο διάσωσης της Κύπρου και τις επιπτώσεις που θα έχει για την οικονομία της;
Δεν με εκπλήσσουν οι νέες εξελίξεις αναφορικά με την αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν δείξει επανειλημμένως με τη στάση τους ότι η ΕΕ δεν αποτελείται από ισότιμα μέλη. Οι ισχυρός Βορράς υπαγορεύει στον αδύναμο Νότο τους κανόνες του παιχνιδιού με βάση τις δικές του προτιμήσεις. Οι πολιτικές διαμορφώνονται στο πόδι, ανεξάρτητα από τις συνέπειές τους. Με λίγα λόγια, ήταν μια συμφωνία που ανάγκασε σε υποταγή την κυπριακή ηγεσία παρά το «όχι» του λαού.
Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι το γεγονός ότι κανείς καταθέτης δεν μπορεί πλέον να νιώθει ασφάλεια για τις αποταμιεύσεις του. Αυτό που κάποτε θεωρούνταν ιερό και απαραβίαστο, δεν ισχύει πλέον – εκτός και αν ανήκει κανείς στην τάξη των προνομιούχων, οι οποίοι θα βρίσκουν τρόπους να αποφεύγουν τις κατασχέσεις.
Οι επιπτώσεις του λεγόμενου σχεδίου «διάσωσης» στην κυπριακή οικονομία θα είναι καταστροφικές. Η πρόβλεψή μου είναι ότι θα υπάρξει έκρηξη ανεργίας, μείωση των εισοδημάτων και επιδείνωση στη σχέση συνύπαρξης με την τουρκική πλευρά.
Μήπως θα έπρεπε η Κύπρος και η Ελλάδα να επανεξετάσουν πλέον σοβαρά το ζήτημα της παραμονής τους στην Ευρωζώνη;
Οι επιλογές τόσο για την Κύπρο όσο και για την Ελλάδα έχουν περιοριστεί τρομερά και οι μελλοντικές τους προοπτικές είναι φρικτές. Η επιλογή της εξόδου από το ευρώ δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Προσωπικά, βλέπω να έρχονται μεγάλες αναταραχές και ένα «σχέδιο Β’» θα πρέπει να αναπτυχθεί εκτάκτως, το οποίο θα περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος ή μια δραματική επαναδιαπραγμάτευση των μέτρων λιτότητας.
Είναι αμφίβολο ότι θα μπορέσουν οι κοινωνίες είτε στην Ελλάδα είτε στη Κύπρο να αντέξουν σκληρότερες συνθήκες από αυτές στις οποίες έχουν ήδη υποβληθεί, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάτι τέτοιο θα ζητηθεί από την τρόικα. Θα πρέπει συνεπώς να ακολουθηθεί μια διαφορετική πορεία. Η εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στο παρελθόν και θα πρέπει να είναι μέρος του «σχεδίου Β’».
Ακούγεται πολύ ριζοσπαστική η ιδέα της εισαγωγής ενός εναλλακτικού νομίσματος. Δεν είναι;
Μπορεί να ακούγεται ως ριζοσπαστική ιδέα, αλλά δεν είναι. Την έχουν ασπαστεί τόσο οι συντηρητικοί όσο και οι προοδευτικοί οικονομολόγοι. Η εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος θα συνοδεύεται με την προσωρινή αναστολή (α) στην ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων (δημιουργήθηκε ήδη προηγούμενο με το σχέδιο «διάσωσης» της Κύπρου) και (β) στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους έως την ανάκαμψη της οικονομίας και της επιστροφής του ΑΕΠ στα επίπεδα του 2008. Το παράλληλο νόμισμα θα προσφέρει τη δυνατότητα για την εφαρμογή μιας δημοσιονομικής πολιτικής για την καταπολέμηση της μάστιγας της ανεργίας και για την επανεκκίνηση της οικονομίας μέσω στοχευμένων δημόσιων δαπανών, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος του «εργοδότη έσχατης προσφυγής» για κοινωνική εργασία.
Ολες οι εγχώριες συναλλαγές, ξεκινώντας πρώτα με τον δημόσιο τομέα και στη συνέχεια με τον ιδιωτικό τομέα, θα γίνονται με διαφορετικό νόμισμα από το ευρώ. Το παράλληλο νόμισμα φαίνεται να είναι απαραίτητο συστατικό για ένα βιώσιμο «σχέδιο Β’», αφού η ΕΕ δείχνει να κλείνει τα αυτιά της στην ανάγκη για τη χάραξη και την εφαρμογή ενός αναπτυξιακού σχεδίου στα πρότυπα του σχεδίου Μάρσαλ.
Το σχέδιο για διπλό νόμισμα θα συναντήσει σοβαρές προκλήσεις εφαρμογής, απαιτώντας ανάμεσα σε άλλα ένα τεχνολογικά εξειδικευμένο σύστημα πληρωμών προκειμένου να περιοριστεί, ακόμη και να μειωθεί, η παραοικονομία. Παρά τις δυσκολίες που εμπεριέχει αυτό το σχέδιο, η υλοποίησή του είναι εφικτή. Και, φυσικά, οι μελλοντικές εξελίξεις στην Ιταλία μπορεί να οδηγήσουν στην εξέταση τού έως τώρα αδιανόητου σεναρίου – δηλαδή την έξοδο του Νότου από το ευρώ. Και τότε να δούμε πώς θα μπορέσουν το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον να μαζέψουν τα συντρίμμια από τη μετάδοση.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι επιτακτική ανάγκη να γνωρίζουν οι Ελληνες πολίτες ποιες επιλογές υπάρχουν και τους κινδύνους που συνοδεύουν κάθε μία από αυτές τις επιλογές. Αλλά δεν μπορούν να συνεχίσουν να είναι παγιδευμένοι στην ιδέα του φόβου της χρεοκοπίας όταν η χώρα έχει ήδη χρεοκοπήσει.
Μα, η κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών αναμένουν ανάπτυξη προς το τέλος του 2103. Κάνουν λάθος;
Αυτό είναι όνειρο θερινής νυκτός. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε δρόμο ανάκαμψης – αντιθέτως, βουλιάζει όλο και πιο βαθιά. Και δεν υπάρχει κανένας σοβαρός οικονομολόγος που να μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχουν σημάδια επερχόμενης ανάκαμψης.
Στο Levy Economics Institute χρησιμοποιούμε ένα μακροοικονομικό μοντέλο για την παρακολούθηση της πορείας της ελληνικής οικονομίας, το οποίο βασίζεται σε μια παρόμοια δομή ενός μοντέλου που χρησιμοποιούμε για τις ΗΠΑ και το οποίο είναι ευρέως αναγνωρισμένο για τις ακριβείς προσομοιώσεις της πορείας των χρηματοοικονομικών ισορροπιών για τον κυβερνητικό, ιδιωτικό και εξωτερικό τομέα για τα επόμενα 4-5 χρόνια.
Το μοντέλο του Levy Institute διαφέρει σημαντικά από τα μακροοικονομικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν και χρησιμοποιούνται από το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Παγκόσμια Τράπεζα. Το μοντέλο μας μπορεί να προσομοιώσει τα δημόσια ελλείμματα, τα ελλείμματα του ιδιωτικού τομέα (τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων) και τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για το ενδιάμεσο χρονικό διάστημα.
Το 2006, για παράδειγμα, είμαστε σε θέση να προβλέψουμε με ακρίβεια τη Μεγάλη Κάμψη του 2007-’09 για τις ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία. Το μακροοικονομικό μοντέλο του Levy Institute για την ελληνική οικονομία προβλέπει ότι θα επιτευχθεί μεν διαρθρωτική ισορροπία στον δημόσιο τομέα το 2014, αλλά το συνολικό έλλειμμα θα συνεχίσει να είναι πολύ υψηλό και θα εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα, καθιστώντας το απόλυτα μη βιώσιμο. Αλλά οι προβλέψεις δεν τελειώνουν εδώ, μάλιστα αυτές για τα ελλείμματα και το χρέος δεν είναι καν οι πιο σημαντικές. Τα χειρότερα αφορούν την ανεργία και την πτώση του ετήσιου κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η οικονομική και κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα θα επιδεινωθεί περαιτέρω το 2013 και το 2014.
Συνέντευξη στην Καθημερινή
– Κύριε Παπαδημητρίου, η ιδέα ενός διπλού νομίσματος με τη μορφή Geuro ακούστηκε από το Levy Institute κι εσάς πολύ πριν από τις εκλογές του 2015. Σας ζητήθηκε ποτέ από την κυβέρνηση Τσίπρα να συνεισφέρετε στον σχεδιασμό του;
– Η ιδέα για ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα χρησιμοποιεί ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου, διαρκή (χωρίς εξόφληση κεφαλαίου ή αποπληρωμή/εξαργύρωση) και μεταβιβάσιμα, το οποίο ονομάσαμε Geuro, και που για όλους τους πρακτικούς σκοπούς θα μπορούσε να θεωρηθεί χρήμα συμβατό με τη διατήρηση του ευρώ ως νόμιμου νομίσματος, παρουσιάστηκε σε συνέδριο του Levy Institute στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2013. Στο συνέδριο έλαβαν μέρος παράγοντες της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης (του ΣΥΡΙΖΑ), που δεν έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτήν την προτεινόμενη λύση δημοσιονομικής επέκτασης. Εγώ το προώθησα σε άτυπες συζητήσεις πριν από τις εκλογές του 2015, αλλά απερρίφθη. Θα πρέπει να γνωρίζετε επίσης ότι ο κ. Βαρουφάκης σε κείμενο στο ιστολόγιό του στις αρχές του 2014 αποκάλεσε την ιδέα παράλληλου νομίσματος μια «ανοησία». Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν μου ζήτησε να συνεισφέρω στον σχεδιασμό ενός προγράμματος για διπλό νόμισμα.
– Με ποιους συνομιλήσατε «άτυπα» στον ΣΥΡΙΖΑ για το παράλληλο νόμισμα; Ηταν και ο κ. Βαρουφάκης; Με ποιο επιχείρημα το απέρριψαν;
– Δεν είχα καμία επαφή με τον κ. Βαρουφάκη. Οι άτυπες συζητήσεις διεξάχθηκαν με συνεργάτες του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και από αυτές τις συσκέψεις δεν υπήρχε αμφιβολία πως η συγκεκριμένη πρόταση διπλού νομίσματος δεν επρόκειτο να μπει στην ατζέντα πολιτικής της κυβέρνησης.