Ο Σύνδεσμος Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) στον οποίο συμμετέχει το σύνολο σχεδόν των Δήμων της Κρήτης και επομένως κατά τεκμήριο εκπροσωπεί σήμερα τις 175.000 ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις και περίπου 500 χιλ. κατοίκους του νησιού, μετά την δημοσιοποίηση του σχεδίου της ΕΕ για την υποστήριξη της ελαιοκομίας αποφάσισε, λόγω της τεράστιας σημασίας τού θέματος, να το θέσει προς συζήτηση στα πλαίσια της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του φορέα, που έγινε στις 10-7-12 στο Ρέθυμνο.
Οι θέσεις και προτάσεις που διατυπώθηκαν μετά απο σχετική εισήγηση και συζήτηση, αποφασίστηκε απο την ΓΣ όπως σας υποβληθούν εγγράφως με την παράκληση να τις λάβετε υπόψη και να τις αξιοποιήσετε στην σύνθεση πρότασης του Υπουργείου σας προς την ΕΕ.
Οπωσδήποτε, η ανάπτυξη των θέσεων αυτών ασφαλώς θα μπορούσε να γίνει και προφορικά εάν ο ΣΕΔΗΚ είχε προσκληθεί στην σύσκεψη που συγκαλέσατε στο ΥΠΑΑΤ την 10-7-12, γεγονός που εμείς αποδίδουμε σε απλή παραδρομή και ελπίζουμε ότι μπορεί να αναπληρωθεί στα πλαίσια μιας ειδικής συνάντησης σας με το ΔΣ του ΣΕΔΗΚ κατά την οποία μπορούμε να σας ενημερώσουμε και για άλλα γενικότερα θέματα της ελαιοκομίας.
Το παρόν υπόμνημα κοινοποιούμε και στους τοπικούς Βουλευτές και Ευρωβουλευτές για να το έχουν υπόψη, αλλά και στο Υπουργείο Γεωργίας και Φυσικών Πόρων Κύπρου το οποίο θεωρούμε ότι από την θέση της Κύπρου στην Προεδρία της ΕΕ μπορεί να συμβάλλει στην λήψη θετικών για τους παραγωγούς αποφάσεων
Οι θέσεις και προτάσεις του ΣΕΔΗΚ στα επί μέρους θέματα του σχεδίου αναφέρονται συνοπτικά στο κείμενο που ακολουθεί
Με εκτίμηση
Ο Πρόεδρος του ΣΕΔΗΚ
Γιώργης Μαρινακης
Δήμαρχος Ρεθυμνου
Θέσεις – Προτάσεις του ΣΕΔΗΚ
στο σχέδιο της ΕΕ για την ελαιοκομία
Ανάδειξη και έλεγχος της ποιότητας.
Η βελτίωση της κατάταξης των ποιοτικών κατηγοριών με στόχο να περιοριστούν τα φαινόμενα της παραπλάνησης των καταναλωτών εξαιτίας της περιπλοκότητας και ασάφειας της είναι προς την σωστή κατεύθυνση, αρκεί να στοχεύει πράγματι στην προώθηση της κατανάλωσης του υψηλής ποιότητας προϊόντος, την παραγωγή του οποίου συνιστά γενικά η ΕΕ. Η θέση αυτή συμφέρει την Ελλάδα η οποία παράγει συνήθως την υψηλότερη ποιοτική κατηγορία του εξαιρετικού παρθένου σε ποσοστό άνω του 95%, πράγμα που βέβαια δεν συμβαίνει στις άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες της ΕΕ.
Η ισχύουσα πιοτική κατάταξη κανονικά θα έπρεπε να αναθεωρηθεί ριζικά, ώστε όλες οι ποιοτικές κατηγορίες να φέρουν κάποιο σαφή επιθετικό προσδιορισμό ο όποιος να είναι κατανοητός στο σύνολο των καταναλωτών σε ότι αφορά τα δυο βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου. Την οικολογική του προέλευση και την γευστική του αξία.
Αν όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να γίνεται αποδεκτό, επειδή γυρω από τις κατηγορίες ηδη έχουν δημιουργηθεί τεράστια συμφέροντα, θα πρέπει να επιδιωχθούν τουλαχιστο τα εξής:
Ο τύπος «εξαιρετικό παρθένο» να παραμείνει ως έχει αλλά με οξύτητα μέχρι 0,5 βαθμούς..
Ο τύπος «παρθένο» να γίνει «κλασσικό παρθένο» αλλά με οξύτητα μέχρι 1,0 βαθμό
Ο τύπος «ελαιόλαδο» να γίνει «επεξεργασμένο παρθένο» υπο τον ορο ότι θα περιέχει τουλάχιστο 50% κλασικό παρθένο.
Οι προτάσεις του σχεδίου για διευκόλυνση ανίχνευσης νοθειών με αλλά φυτικά λάδια, αποκλεισμό χρήσης αποσμημένων και μη φρέσκων (παλαιων) ελαιολαδων, να γίνουν αποδεκτές ως εξής:
(α) Το επιτρεπόμενο επίπεδο στιγμασταδιένιου, για να διευκολυνθεί η ανίχνευση άλλων φυτικών ελαίων σε ελαιόλαδο, να γίνει 0,05mg/Kg
(β) Το όριο αλκυλεστέρων, για να τον αποκλεισμό της παράνομης χρήσης αποσμημένων ελαιολάδων, να γίνει 50 mg/Kg.
(γ) Η μέθοδος προσδιορισμού διγλυκεριδίων και τριγλυκεριδίων σε ελαιόλαδα να βελτιωθεί ώστε να ανιχνεύονται παράνομα μίγματα απο πλευράς φρεσκάδας
Αναδιάρθρωση αγοράς – Αποθεματοποίηση
Η ανάγκη να υπάρξει συγκέντρωση της προσφοράς του χύμα ελαιολάδου απο πλευράς των παραγωγών ώστε να βελτιωθεί η διαπραγματευτική θέση τους, αποτελει πολύ σωστή θέση, την οποία υποστηρίζει και η Ισπανία, παρότι παρουσιάζει μικρότερο απο τον δικό μας κατακερματισμό προσφοράς.
Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι η Περιφέρεια Ανδαλουσίας διαθέτει την παραγωγή της που είναι κατά μ.ο. 1.200 χιλ. τόνοι, μέσα απο 800 περίπου Ελαιοτριβεία (μ.ο. 1500 τόνοι ανά ελαιοτριβείο) , ενώ η Περιφέρεια Κρήτης διαθέτει την δική της παραγωγή που είναι κατά μ.ο. 120 χιλ. τόνους, μέσα απο 600 ελαιοτριβεία (μ.ο. 200 τόνοι ανά ελαιοτριβείο), δηλαδη με ένα δείκτη κατακερματισμού 7-8 φόρες μεγαλύτερο.
Απαιτείται συνεπώς συγκέντρωση της προσφοράς με παροχή οικονομικών κινήτρων ώστε σε επίπεδο χώρας η διάθεση να γίνεται απο μονάδες που θα συγκεντρώνουν και προσφέρουν τουλάχιστο 5-10 χιλ τόνους κάθε μια. Αυτό προϋποθέτει «συμπράξεις ελαιοτριβείων» διαφόρων μορφών, τουλάχιστο όσο αφορά την διάθεση, η επίτευξη των όποιων απαιτεί και ισχυρά οικονομικά κίνητρα (απο Εθνικούς και Κοινοτικούς πόρους) αλλά και φορολογικές και γραφειοκρατικές ρυθμίσεις.
Η σκέψη τα κίνητρα, να παρασχεθούν μέσω των Διεπαγγελματικών Οργανώσεων Ελαιολάδου δεν θεωρούμε ότι μπορεί να αποδόσει, δεδομένης της αντίθεσης συμφερόντων παραγωγών – βιομηχανιών που θα υπάρξει μέσα σε αυτές σχετικό με το συγκεκριμενο θέμα.
Επομένως, αν πράγματι στόχος είναι η συγκέντρωση της προσφοράς των παραγωγών, τα κίνητρα πρέπει να δοθούν σε επαγγελματικές οργανώσεις των παραγωγών και των φορέων προσφοράς ελαιολάδου (Συνεταιρισμούς η Συμπράξεις ελαιοτριβείων) .
Εξάλλου, η εξομάλυνση των διαταραχών της αγοράς και των τιμών που προκαλούν οι μεγάλες ετήσιες διακυμάνσεις της παγκόσμιας και κοινοτικής παραγωγής, απαιτεί αποτελεσματικές γενικές ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Η «Ιδιωτική Αποθεματοποίηση» όπως εφαρμόζεται αποδείχτηκε αναποτελεσματική και συνεπώς απαιτεί ριζικές αλλαγές. Οι τιμές αναφοράς που παραμένουν ίδιες απο το 1998 πρέπει να αυξηθούν τουλάχιστο κατά 40% ώστε να καταστουν βιώσιμες για τους παραγωγούς, αλλά και οι ποσότητες που προκηρύσσονται πρέπει να είναι τοσες ώστε να μειωνουν τα Κοινοτικά αποθέματα τουλάχιστο στον μέσο όρο της τελευταίας 4/ετιας ώστε να είναι ικανες να επηρεαζουν την αγορα.
Δράσεις προώθησης του Ελαιολάδου
Η προώθηση του προϊόντος, καίτοι αναφέρεται στο σχέδιο, δεν προσδιορίζεται με συγκεκριμένες προτάσεις. Εάν όμως όπως εικάζεται η στήριξη της κινηθεί στις κατευθύνσεις των υφιστάμενων Κανονισμών θα πρέπει:
-Το ποσοστό συμμετοχής στα προγράμματα να μειωθεί κατά πολύ ώστε να επιτρέπει να γίνουν προσιτά και απο μικρότερους φορεις
– Οι διατιθέμενοι προϋπολογισμοί να επιμεριστούν κατά ποιοτικές κατηγορίες ελαιολάδου ώστε να δοθεί δυνατότητα προώθησης και των κατηγοριών υψηλής ποιότητας τις οποίες συνιστώνται απο την ΕΕ στους παραγωγούς.
Ρυθμίσεις στην αγροδιατροφική αλυσίδα
Η αναφορά στην σήμανση της ημερομηνίας λήξης του προϊόντος με την ένδειξη «προτιμότερη η κατανάλωση πριν από ….. » υπογραμμίζεται ότι απαιτεί παραπέρα επιστημονική μελέτη των μεταβολών που λαμβάνουν χώρα σε συνάρτηση με τον χρόνο. Η θέση είναι ορθή καίτοι το θέμα είναι περίπλοκο γιατί η επίδραση του χρόνου επηρεάζεται απόλυτα απο τις συνθήκες διατήρησης (φως, θερμοκρασία, αερισμός) οι οποίες μπορούν να μεταβάλουν ενωρίτερα η αργότερα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Η χρήση μη επαναπληρώσιμων φιαλιδίων για το ελαιόλαδο που σερβίρεται στα τραπέζια των εστιατορίων είναι μάλλον ορθή και πρέπει να ρυθμιστεί άμεσα. Και αυτό γιατί σε χώρες όπως η Ελλάδα η Ιταλία και η Ισπανία όπου το σερβίρισμα γίνεται σε ανοιχτούς χώρους για μεγάλο διάστημα του έτους, οι συνθήκες του περιβάλλοντος μπορούν να αλλοιώσουν γρήγορα το περιεχόμενο ενός συνεχώς ανοιγόμενου και μάλιστα διαφανούς φιαλιδίου.
Ανταγωνισμός με ΗΠΑ και Αυστραλία
Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός από χώρες όπως οι ΗΠΑ και Αυστραλία οι οποίες τελευταία επειδή αυξάνουν την δική τους παραγωγή ελαιολάδου αναπτύσσουν και εφαρμόζουν δικές τους μεθόδους αξιολόγησης προκαλεί οπωσδήποτε σύγχυση, η οποία μπορεί να ενταθεί και επεκταθεί δεδομένης της επέκτασης της κατανάλωσης και σε νέες τρίτες χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία κ.α. Επομένως πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε τα ποιοτικά πρότυπα να ισχύουν για όλες τις καταναλώτριες χώρες.
Ο ρόλος του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου.
Η επιδίωξη της διεύρυνσης και ισχυροποίησης του ρόλου του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου με τροποποίηση της ιδρυτικής συμφωνίας του η οποία λήγει στο τέλος του 2014. είναι μάλλον σωστή. Αρκεί να βρεθεί τρόπος ώστε η διεύρυνση αυτή να στηριχθεί σε ισχυρές διακρατικές συμφωνίες