Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΛΑΒΟΥΑΖΙΕ – LAUREND ANTOINE LAVOISIER
(Παρίσι 1743 – 1794)
Διάσημος γάλλος επιστήμονας, ιδρυτής της νεότερης χημείας, νομικός, αξιωματούχος, πρόεδρος της Τράπεζας της Γαλλίας, αντιπρόσωπος στη Συνέλευση των Τάξεων και Γραμματέας της Επιτροπής του Συστήματος Μέτρων και Σταθμών, εκτελέστηκε την εποχή της Τρομοκρατίας. Διατύπωσε τους νόμους της αφθαρσίας της ύλης και ανακάλυψε τη σύνθεση του αέρα και του νερού, καθώς και την ύπαρξη και το ρόλο του οξυγόνου και του αζώτου στην καύση και την αναπνοή, ανατρέποντας τη θεωρία του φλογιστού. Ασχολήθηκε επίσης με την κατασκευή του μετρικού συστήματος, τη σύνταξη του πρώτου καταλόγου των στοιχείων, καθώς και με τη νομισματική και φορολογική μεταρρύθμιση. Οι σπουδαίες του έρευνες στη γεωλογία, μετεωρολογία, φυσιολογία, θερμιδομετρία, οικονομία και ιδίως στη χημεία, συνέβαλαν ουσιαστικά στην επιστημονική πρόοδο του 18ου αιώνα.
Έργα: Μνημόνιον επί της θερμότητος (1780), Δοκίμια επί των παραγομένων αποτελε. σμάτων υπό ποικίλων διαδικασιών επί του ατμοσφαιρικού αέρος (1783), Εγχειρίδιον χημείας (1789), Μνημόνιον φυσικής και χημείας (1805).
Βιβλιογραφία: [Académie des Sciences, Oeuvres d’ Antoine Lavoisier, Paris (1862-1863), 6 τόμ.], M. Berthelot, La revolution chimique, Lavoisier, 1890, W. Kopaczewski, Lavoisier et la chimi, 1944, M. Daumas, Lavoisier, Théoricien et expérimentateur, 1955, Arthur Donovan, Antoine Lavoisier, Science, Administration and Revolution, 1993, Madison Smart Bell, Lavoisier in the Year One, The birth of a New Science in an Age of Revolution, 2005, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Ο Λαβουαζιέ και η σύζυγός του, πορτραίτο, J.L. David, 1788, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης Νέας Υόρκης, Άγαλμα, J.L. Maillet, 1853, Λούβρο, Παρίσι.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Χρειάστηκε μόνον ένα λεπτό για να κοπεί το κεφάλι του, αλλά η Γαλλία δεν μπορεί να δημιουργήσει έναν άλλο σαν αυτό ούτε σ’ ένα αιώνα» (J.L. Lagranze).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΛΑΒΟΥΑΖΙΕ, ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ ΧΗΜΕΙΑΣ
* * *
Ο άνθρωπος στέκεται στην ανώτατη βαθμίδα των ζωϊκών οργανισμών, βρίσκεται στον υψηλότερο βαθμό εξέλιξης απ’ όλα τα ζώα. Όρθιο βάδισμα, χέρια ως εργαλεία, μεγάλος και σύνθετος εγκέφαλος, έναρθρος λόγος, συνείδηση, είναι τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Ο άνθρωπος έχει συνείδηση του εαυτού του και της ιστορικότητάς του, δημιουργεί τεχνητό περιβάλλον, αλλάζει τις συνθήκες της ζωής του. Το πνεύμα του ανθρώπου υψώνεται πάνω από τη συνείδηση και την ψυχή και τον συνδέει με τη φύση, με τα νοήματα του πράγματος. Ο άνθρωπος δημιουργεί επιστήμη, τεχνική, πολιτισμό. Είναι ον κοινωνικό και πολιτικό, θρησκευόμενο και διανοούμενο, γήινο και ουράνιο. Είναι ο δημιουργός του ανθρωπισμού, της ιδανικής σωματικής, ψυχικής και πνευματικής τελειοποίησης όλων των ανθρώπων. Αλλά είναι και ο εγκληματίας, ο καταστροφέας, ο διαφθορέας της κοινωνίας, του κόσμου και της ζωής. Είναι επομένως η προσωποποίηση του μεγαλείου και της αθλιότητας, της αρετής και της κακίας, της ομορφιάς και της χυδαιότητας. Ανθρωπισμός και αντιανθρωπισμός μας οδηγούν σ’ έναν άνθρωπο φτιαγμένο απ’ όλους τους ανθρώπους, με την πλήρη κλίμακα του ανθρώπινου και με τη δυνατότητα για πρόσβαση στο γίγνεσθαι, στην αλήθεια, στο υποκείμενο (Σαρτρ).
