Συνέντευξη παραχώρησε στην εφημερίδα μας ο Χανιώτης πρώην Υπουργός Οικονομικών αλλά και Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ κ. Γ. Σταθάκης και στέλεχος και υποψήφιου ευρωβουλευτή πλέον με το κόμμα της Νέας Αριστεράς.
Ο κ. Σταθάκης στη συνέντευξη που μας παραχώρησε αναγνωρίζει ότι η κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η Ευρώπη έχει ως σημείο εκκίνησης τον τρόπο που αυτή επέλεξε να διαχειριστεί την κρίση του 2008, μέσω πολιτικών που στο επίκεντρό τους βρέθηκε η λιτότητα.
Το αποτέλεσμα, όπως λέει, «ήταν η βαθιά όξυνση των ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών αλλά και μεταξύ των χωρών του βορρά και του νότου» που οδήγησαν «σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και σε μόνιμη αναπτυξιακή και τεχνολογική υστέρηση σε σχέση με τους βασικούς της ανταγωνιστές, ΗΠΑ και Κίνα».
Όπως επισημαίνει, είναι ζητούμενο το μισό βήμα μπροστά που έγινε κατά την περίοδο της πανδημίας με τις αποφάσεις που είχαν παρθεί για στήριξη της εργασίας και ευαίσθητων οικονομικών κλάδων να συνεχιστεί, τη στιγμή όμως όπου «οι συντηρητικές πολιτικές ελίτ σχεδιάζουν την επιστροφή της συνταγής της λιτότητας και υπονομεύουν κάθε προσπάθεια τροποποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας».
Η όξυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων που προκύπτουν από τις πολιτικές λιτότητας οδηγούν και στην «ακροδεξιά στροφή της Ευρώπης».
Τονίζει την ανάγκη για μία «επιστροφή του κράτους» το οποίο θα είναι ένα κράτος αναπτυξιακό «που θα μπορεί να οργανώνει την οικονομική προσπάθεια σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις διοχετεύοντας τους απαραίτητους πόρους και διατηρώντας ένα ισχυρό στοιχείο σχεδιασμού» με τον δημόσιο τομέα να έχει έναν «ισχυρό συντονιστικό ρόλο».
Σχετικά με τις αντιδράσεις πολιτών για την ανάπτυξη ΑΠΕ, σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, οφείλονται σε δύο όψεις της διαδικασίας. Η μία σχετίζεται με την χωροταξία. Πιστεύει ότι «η ορθή χωροταξική πολιτική φυσικά δεν θα αναστείλει όλες τις αντιδράσεις για την χωροθέτηση π.χ. αιολικών πάρκων, θα συμβάλει ωστόσο ώστε η διασπορά τους, και με βάση το ηλιακό και αιολικό κάθε περιοχής, να γίνεται κατά το δυνατόν με ισόρροπο τρόπο σε όλη την επικράτεια και θα αποτρέψει την χωροθέτηση τους δίπλα σε ευαίσθητα οικοσυστήματα». Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως θεωρεί ότι οι αντιδράσεις οφείλονται στο γεγονός ότι οι επενδύσεις σε ΑΠΕ γίνονται από μεγάλες ολιγοπωλιακές ιδιωτικές επιχειρήσεις «οι οποίες εκμεταλλεύονται δημόσιους πόρους για ιδιωτικό όφελος»:
«Για τον λόγο αυτό εμείς στην Νέα Αριστερά θεωρούμε ότι μεγάλο μέρος του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, 30% ή και παραπάνω, πρέπει να διατεθεί στην ιδιοπαραγωγή και στις ενεργειακές κοινότητες ώστε να καταστεί ολόκληρη η κοινωνία συμμέτοχή στο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης».
Ο κ. Σταθάκης μιλά για δύο «τελείως διαφορετικές περιπτώσεις», όσον αφορά την «παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία» και από την άλλη τη «γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού», σημειώνοντας όμως ότι και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε μία «αδυναμία της Ευρώπης να πάρει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της Ειρήνης».
Επισημαίνει τον κίνδυνο:
«Η Ευρώπη δεν μπορεί ταυτόχρονα να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση, την διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και την κούρσα εξοπλισμών. Για αυτό και στην ανοικτή συζήτηση στην Βρυξέλλες για την μονιμοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πολύ, δυστυχώς, οραματίζονται τον κοινό αυτό ευρωπαϊκό δανεισμό ως εργαλείο ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Κάνοντας το αυτό η Ευρώπη παραιτείται από την προσπάθεια ανάκτησης της ηγετικής θέσης στις νέες τεχνολογίες παγκοσμίως και καθιστά την εξωτερική της πολιτική παρακολούθημα των επιδιώξεων των ΗΠΑ».
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη του υποψήφιου ευρωβουλευτή της Νέας Αριστεράς Γιώργου Σταθάκη:
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μια συνήθης δικαιολογία (ή πραγματικότητα;) που ακούμε από πολιτικούς που κυβερνούν είναι ότι τα χέρια τους είναι δεμένα επειδή οι αποφάσεις λαμβάνονται στις Βρυξέλλες. Τώρα έρχονται εκλογές και καλούμαστε να επιλέξουμε ποιοι θα πάνε στις Βρυξέλλες. Η Ελλάδα τι δυνατότητα έχει να επηρεάσει τις αποφάσεις που λαμβάνονται; Ένα κόμμα όπως η Νέα Αριστερά τι μπορεί να κατορθώσει με την είσοδό του στην Ευρωβουλή των 716 ευρωβουλευτών;
Γιώργος Σταθάκης: Η Ευρώπη σήμερα διέρχεται μιας βαθιάς κρίσης. Κρίσης που αφορά την οικονομική της αρχιτεκτονική, κρίση αναπτυξιακή και εν τέλει κρίση πολιτική.
Η Ευρώπη επέλεξε να διαχειριστεί την κρίση του 2008 μέσα από την λιτότητα. Το αποτέλεσμα ήταν η βαθιά όξυνση των ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών αλλά και μεταξύ των χωρών του βορρά και του νότου. Ταυτόχρονα η λιτότητα οδήγησε τις χώρες της ευρωζώνης και σε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και σε μόνιμη αναπτυξιακή και τεχνολογική υστέρηση σε σχέση με τους βασικούς της ανταγωνιστές, ΗΠΑ και Κίνα.
Για την υπέρβαση αυτής της συνθήκης έγινε μισό βήμα μπροστά κατά την διάρκεια της πανδημίας όταν αποφασίστηκε η στήριξη της εργασίας και των ευαίσθητων οικονομικών κλάδων και προχωρήσαμε στην συγκρότηση ενός κοινού επενδυτικού ταμείου για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης και της πράσινης μετάβασης. Σήμερα όμως για να πετύχει η Ευρώπη τους στόχους που έχει θέσει ο μηχανισμός του ΤΑ&Α δεν επαρκεί και χρειάζεται η μονιμοποίηση του του μηχανισμού. Αντί όμως για αυτό οι συντηρητικές πολιτικές ελίτ σχεδιάζουν την επιστροφή της συνταγής της λιτότητας και υπονομεύουν κάθε προσπάθεια τροποποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει εν κατακλείδι και η ακροδεξιά στροφή της Ευρώπης. Καθώς όλες οι παραπάνω πολιτικές οξύνουν τις κοινωνικές ανισότητες όλο και ευρύτερα κοινωνικά στρώματα οδηγούνται στην «αγκαλιά» της άκρας δεξιάς.
Για όλους του παραπάνω λόγους είναι απολύτως απαραίτητο στο ευρωκοινοβούλιο να διαμορφωθούν εκείνοι οι συσχετισμοί υπέρ των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων που θα επιτρέψουν τις βαθιές τομές που έχει ανάγκη η Ευρώπη να λάβουν σάρκα και οστά. Σε αυτή την κατεύθυνση θα εργαστεί και η ευρωομάδα της Νέας Αριστεράς.
ΕΡ.: Στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες και με πολύ μεγαλύτερη ένταση μετά την περίοδο των μνημονίων φαίνεται ότι εκπαιδεύουμε τους νέους μας για να τους στείλουμε μετά να εργαστούν σε άλλες χώρες. Με απλά λόγια η χώρα μας αναλαμβάνει όλα τα κόστη της εκπαίδευσης δίχως να απολαμβάνει παρά ελάχιστα από τα οφέλη. Αυτή η τάση δεν έχει αντιστραφεί τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως, σε συγκεκριμένους κρισιμους κλάδους, όπως ο κλάδος της ιατρικής, οι τάσεις φαίνεται να επιταγχύνονται. Την ίδια στιγμή σε περιοχές όπως η Κρήτη ο τουρισμός μετατρέπεται σε «μονοκαλλιέργεια». Πώς αντιστρέφονται αυτές οι τάσεις;
Γ.ΣΤ.: Μέσα από την αλλαγή φυσικά του ίδιου του παραγωγικού υποδείγματος. Η εποχή που το κυρίαρχο δόγμα άσκησης αναπτυξιακής πολιτικής ήταν η ιδέα ότι το κράτος πρέπει απλά να είναι θεατής των εξελίξεων και εγγυητής της νομισματικής και δημοσιονομικής σταθερότητας έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.
Σήμερα η συζήτηση διεθνώς αφορά την επιστροφή του κράτους, ενός κράτους αναπτυξιακού, που θα μπορεί να οργανώνει την οικονομική προσπάθεια σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις διοχετεύοντας τους απαραίτητους πόρους και διατηρώντας ένα ισχυρό στοιχείο σχεδιασμού.
Εγχειρήματα όπως η πράσινη μετάβαση και η ψηφιακή μετάβαση των οικονομιών μας είναι στην πραγματικότητα αδύνατον να υλοποιηθούν χωρίς αυτό τον ισχυρό συντονιστικό ρόλο του δημόσιου τομέα.
ΕΡ.: Πριν αρκετά χρόνια πολλοί μιλούσαν για τον κίνδυνο η Κρήτη να μετατραπεί στην «μπαταρία της Ευρώπης», λόγω της συσσώρευσης δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργεια. Σήμερα αυτός ο κίνδυνος μοιάζει υπαρκτός αφού πέρα των εξορύξεων βλέπουμε ότι προχωρούν και οι σχεδιασμοί για ΒΑΠΕ σε μία πολύ μεγάλη κλίμακα ξεσηκώνοντας αντιδράσεις και από τις τοπικές κοινωνίες που επηρεάζονται. Σας υπενθυμίζω ότι στη Γερμανία το ακροδεξιό AfD έχει κτίσει ένα αφήγημα στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η εναντίωση στις πράσινες πολιτικές και πετυχαίνει να συγκεντρώσει δυσαρεστημένους πολίτες. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η κλιματική κρίση είναι υπαρκτή, ποια είναι η λύση που προτείνει η Νέα Αριστερά για αυτά τα ζητήματα. Και τι πρέπει να γίνει με την Κρήτη;
Γ.ΣΤ.: Η πυκνότητα και η ένταση των ακραίων κλιματικών φαινομένων νομίζω ότι δεν επιτρέπουν σε κανένα να αδιαφορεί για τις συνέπειες της και για την αναγκαιότητα να οδηγηθούμε σε ένα ενεργειακό μέλλον απαλλαγμένοι από τα ορυκτά καύσιμα.
Τα προβλήματα που σχετίζονται με την αλματώδη ανάπτυξη των ΑΠΕ βέβαια είναι υπαρκτά αλλά σχετίζονται κατά την άποψη μου με δύο όψεις αυτής της διαδικασίας. Η μία είναι τα προβλήματα χωροταξίας.
Η χώρα μας, σας υπενθυμίζω, έχει καταδικαστεί για το τρόπο με τον οποίο ο χωροταξικός σχεδιασμός των ΑΠΕ αγνοούσε τα ευαίσθητα οικοσυστήματα της χώρας μας. Την περίοδο 2015-2019 ξεκινήσαμε την διαδικασία αναθεώρησης αυτού του σχεδιασμού και έκτοτε η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ηθελημένα παγώσει κάθε προσπάθεια.
Η ορθή χωροταξική πολιτική φυσικά δεν θα αναστείλει όλες τις αντιδράσεις για την χωροθέτηση π.χ. αιολικών πάρκων, θα συμβάλει ωστόσο ώστε η διασπορά τους, και με βάση το ηλιακό και αιολικό κάθε περιοχής, να γίνεται κατά το δυνατόν με ισόρροπο τρόπο σε όλη την επικράτεια και θα αποτρέψει την χωροθέτηση τους δίπλα σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Η άλλη όψη του προβλήματος είναι ότι οι αντιδράσεις αυτές συχνά προκύπτουν και από το γεγονός ότι οι επενδύσεις στις ΑΠΕ γίνονται συχνά αποκλειστικά και μόνο από μεγάλες ολιγοπωλιακές ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες εκμεταλλεύονται δημόσιους πόρους για ιδιωτικό όφελος. Για τον λόγο αυτό εμείς στην Νέα Αριστερά θεωρούμε ότι μεγάλο μέρος του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, 30% ή και παραπάνω, πρέπει να διατεθεί στην ιδιοπαραγωγή και στις ενεργειακές κοινότητες ώστε να καταστεί ολόκληρη η κοινωνία συμμέτοχή στο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης.
ΕΡ.: Θα ήθελα και τη θέση σας σε σχέση με τους πολέμους στους οποίους η Ευρώπη συμμετέχει λιγότερο ή περισσότερο ενεργά. Έχουμε τον πόλεμο της Ρωσιας με την Ουκρανία αλλά και την εισβολή του Ισραήλ στη Γάζα. Η Ευρώπη με αφορμή και αυτούς τους πολέμους όλο και πιο έντονα μιλά για την ανάγκη βελτίωσης των στρατιωτικών δυνατοτήτων. Κάποιοι λένε ότι αυτό είναι θετικό γιατί έτσι διασφαλίζεται η απεξάρτηση στρατιωτικά από την Αμερική ώστε να μπορεί η Ευρώπη να ασκήσει πιο ανεξάρτητη και ισχυρή εξωτερική πολιτική. Άλλοι όμως μιλούν για μία στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης που μας φέρνει πιο κοντά σε καταστρεπτικούς πολέμους με τα κόστη αυτής της στρατιωτικοποίησης να τα πληρώνουν οι λαοί, τη στιγμή μάλιστα που η Ευρώπη έχει ροπή προς ακροδεξιά. Στα Χανιά βλέπουμε μία περαιτέρω στρατιωτικοποίηση με πρόσφατα δημοσιεύματα να αποκαλύπτουν και τον ενεργό ρόλο που παίζουν οι βάσεις της Σούδας στον εφοδιασμό του Ισραήλ με όπλα που χρησιμοποιεί στη σφαγή στη Γάζα. Ποια θα πρέπει να είναι η θέση μας ως Ελλάδα αλλά και ως χώρα μέλος της Ευρώπης;
Γ.ΣΤ.: Προφανώς οι δύο περιπτώσεις, η παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού είναι τελείως διαφορετικές περιπτώσεις. Και στις δύο όμως περιπτώσεις βλέπουμε μια αδυναμία της Ευρώπης να πάρει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της Ειρήνης, αλλά και, συνδυαστικά, υποδεικνύουν μια κλιμακούμενη αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής της Ευρώπης και της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Η Ευρώπη σήμερα έχει μπει σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι επανεξοπλισμού και στρατιωτικοποίησης της οποίας η ίδια είναι το μεγαλύτερο θύμα. Η Ευρώπη δεν μπορεί ταυτόχρονα να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση, την διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο και την κούρσα εξοπλισμών.
Για αυτό και στην ανοικτή συζήτηση στην Βρυξέλλες για την μονιμοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πολύ, δυστυχώς, οραματίζονται τον κοινό αυτό ευρωπαϊκό δανεισμό ως εργαλείο ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Κάνοντας το αυτό η Ευρώπη παραιτείται από την προσπάθεια ανάκτησης της ηγετικής θέσης στις νέες τεχνολογίες παγκοσμίως και καθιστά την εξωτερική της πολιτική παρακολούθημα των επιδιώξεων των ΗΠΑ.
Η Ευρώπη σήμερα θα έπρεπε να χρησιμοποιεί το ειδικό της βάρος ως όχημα για την προώθηση της Ειρήνης αντί να γίνεται άμοιρος θεατής των εξελίξεων, όπως είναι σήμερα.