Του Γιάννη Αγγελάκη
Θα σας πω μία ιστορία για τη γιαγιά μου.
Η γιαγιά Αρτεμισία ήταν ένας άνθρωπος που προσπαθούσε διαρκώς να κρατάει ενωμένες τις οικογένειες. Ήταν ο άνθρωπος που με τον μειλίχιο τρόπο της άμβλυνε τις αντιθέσεις, βοηθούσε να μπουν στην άκρη ανταγωνισμοί και τερμάτιζε συγκρούσεις.
Αναδείκνυε έτσι το καλύτερο στον κάθε άνθρωπο που υπήρχε γύρω της. Και στο τέλος κατόρθωνε να ενώνει τις οικογένειες γύρω από το ίδιο γιορτινό τραπέζι.
Αυτό δεν ήταν και το πιο εύκολο πράγμα λαμβάνοντας υπόψη ότι οι οικογένειες πολλές φορές αποτελούνται από πολύ διαφορετικά άτομα, με πολύ διαφορετικές αντιλήψεις για τη ζωή, πολύ διαφορετικές θέσεις για τα πολιτικά ζητήματα, με διαφορετικές ιδέες για το τι είναι σημαντικό και τι όχι. Όμως, όλες οι οικογένειες δημιουργούσαν μαζί κοινές εμπειρίες, όσο ενωνόντουσαν κάτω από το γιορτινό τραπέζι. Και το γιορτινό τραπέζι όσο δημιουργούσαν μαζί εμπειρίες, δεν ήταν μόνο κάθε γιορτή και σχόλη, αλλά και τα σαββατοκύριακα και το καλοκαίρι.
Η γιορτή διευρυνότανε ως έννοια. Και αυτές οι κοινές εμπειρίες έφερναν τους ανθρώπους των οικογενειών πιο κοντά. Δε σταματούσαν τους καβγάδες και τις εντάσεις όμως εκαναν τους ανθρώπους να δείχνουν μεγαλύτερη κατανόηση, να ακούνε πιο πολύ, να δείχνουν μεγαλύτερη ανοχή και υπομονή.
Άτομα σαν την γιαγιά μου στη σημερινή κοινωνία – μέσα στις κοινωνίες της πανδημίας – είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ.
Ξέρετε, υπάρχουν γύρω μας πολλοί τέτοιοι άνθρωποι, αλλά μέχρι πρόσφατα είχαμε εκπαιδευτεί στο να τους αγνοούμε. Είναι άνθρωποι που δεν κοιτάνε το προσωπικό συμφέρον, που το υποβιβάζουν για το κοινό καλό.
Είναι αυτοί που ενω θα μπορούσαν να κοιτάξουν τον εαυτό τους και να ακολουθήσουν κάποια καριέρα παραμένουν σε δημόσια νοσοκομεία και εργάζονται εκεί επειδη πιστεύουν στην υπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και της κοινωνίας. Αυτοί οι άνθρωποι υπήρχαν και πριν την επιδημία, όταν δεν τους βαρούσαμε παλαμάκια. Δε βρίσκονται εκεί επειδή θέλουν να τους βαράμε παλαμάκια.
Είναι οι ερευνητές στα υποχρηματοδοτούμενα εργαστήρια και πανεπιστήμια που ποτέ δεν αναγνωρίστηκε η σημαντική τους συνεισφορά στην πρόοδο της κοινωνίας.
Είναι οι δάσκαλοι που εργάζονται σε απομονωμένα σχολεία, δίχως πόρους ή σε υποβαθμισμένες περιοχές, γιατί πιστεύουν στο δικαίωμα του κάθε νέου ανθρώπου στη μόρφωση.
Είναι αυτοί που παραμένουν στα χωριά τους που ερημώνουν και προσπαθούν υπό αντίξοες συνθήκες.
Είναι όλοι αυτοί οι σεμνοί άνθρωποι που έχουν ένα υψηλό αίσθημα καθήκοντος προς τον συνάνθρωπό τους.
Είναι οι άνθρωποι που βάζουν κάτω τον εγωισμό τους, όχι επειδή είναι αδύναμοι αλλά επειδή το να βάλουν κάτω τον εγωισμό τους είναι αυτό που πρέπει να γίνει σε δεδομένες στιγμές ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν να λειτουργούν τα πράγματα καλύτερα για όλους. Ακόμα και αν λίγες φορές αναγνωρίζουν τον ρόλο τους και το θάρρος που χρειάζεται για να βάλεις κάτω τον εγωισμό σου.
Κάποιες φορές δεν υπάρχει και άλλη δυνατότητα. Υπάρχει, αλλά γνωρίζουν ότι το κόστος μίας συμπεριφοράς που βάζει μπροστά τον εαυτό θα είναι πολύ μεγάλο για δυσανάλογα μεγάλο αριθμό ανθρώπων.
Είναι αυτοί οι άνθρωποι που πολλοί έξυπνοι κοροϊδευουν.
Η κοινωνία απότυχε να αναγνωρίσει τον κρίσιμο ρόλο που παίζουν μέσα στις κοινωνίες. Τους άφησαν δίχως στήριξη. Θεώρησαν δίκαιο να τους αφήσουν χωρίς στήριξη αφού άλλωστε δεν κάνουν κάτι “σημαντικό”.
Είναι οι άνθρωποι οι οποίοι μέσα στις κοινωνίες παίζουν τον ρόλο γεφυροποιών και με την παρουσία τους αποτελούν την κόλλα που κρατά ενωμένες και κυρίως λειτουργικές τις πολυσύνθετες και πολύπλοκες κοινωνίες μας.
Η γιαγιά μου, αν ζούσε σήμερα, θα ήταν πολύ μεγάλη σε ηλικία. Η ζωή της θα κινδύνευε άμεσα από τις συνθήκες που διαμορφώνει η επιδημία του κορωνοϊού.
Αν εγώ φερόμουν εγωιστικά, αν δεν λάμβανα τα κατάλληλα μέτρα προστασιας, η γιαγιά μου θα είχε πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να αρρωστήσει.
Όπως αρρώστησε συλλογικά η κοινωνία μας από συμπεριφορές που έβαλαν μπροστά το άτομο από την κοινωνία, που έθεσαν στο περιθώριο τα άτομα που αφιέρωσαν τις ζωές τους για τη διαφύλαξη των κοινωνικών αγαθών, στην υπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου.
Η ζωή ήταν καλύτερη όσο ζούσε η γιαγιά μου. Τα τραπέζια ήταν πιο μεγάλα, περισσότερες οι καλές στιγμές από τις κακές. Περισσότερα τα γέλια. Περισσότερο το μοίρασμα.
Οι κοινωνίες χρειάζονται οι ανθρώποι που κρατούν ενωμένες και λειτουργικές τις κοινωνίες να είναι δυνατοί. Γιατί δίχως αυτούς – όταν οι άνθρωποι κοιτούν κυρίως τους εαυτούς τους και τα καλά και τα συμφέροντά τους – οι κοινωνίες μετατρέπονται σε ζούγκλες που ο ένας αγωνίζεται να φάει τις σάρκες του άλλου. Οι κοινωνίες καταρρέουν.
Όταν οι άνθρωποι δε συζητούνε μεταξύ τους παρά τις όποιες διαφορές τους, όταν δε δείχνουν κατανόηση για τις παραξενιές τους, όταν είναι ευκολότερο να κρίνεις και να κουνήσεις το δάκτυλο, οι κοινωνίες μας γίνονται πιο άσχημες, γίνονται πιο δύσκολο να ζήσεις μέσα τους.
Τα γέλια λιγοστεύουν, οι άνθρωποι μικραίνουμε. Και μαθαίνουμε να φοβόμαστε και να μισούμε τον άλλο άνθρωπο.
Χρειαζόμαστε τους ανθρώπους που κρατούν ενωμένες και λειτουργικές τις κοινωνίες. Χρειαζόμαστε περισσότερο αυτούς τους ανθρώπους που ξέρουν να ακούνε παρά αυτούς που ξέρουν να μιλάνε.
Χρειαζόμαστε περισσότερη ανθρωπιά.
Μπορεί η επιδημία να λειτουργήσει ως μία υπενθυμίση για όλα αυτά τα βασικά που ξεχάσαμε; Αν ναι, τότε μπορεί στον ορίζοντα να διαφανεί κάποιο φως ελπίδας. Η κοινωνία θα μπορεί να βγει πιο δυνατή μέσα από αυτή την κρίση. Αν όμως συνεχίσουμε συλλογικά ως κοινωνίες να ακολουθούμε τον δρόμο που ήδη χαράζαμε, τότε το μέλλον προβλέπεται πολύ σκοτεινό.
Γιατί, είναι αναμφίβολο, οι συνθήκες που διαμορφώνονται θα είναι δύσκολες, οι άνθρωποι μπορούν να στραφούν ο ένας απέναντι από τον άλλο και οι κοινωνίες εύκολα μπορούν να διολισθήσουν στη βαρβαρότητα.