Η 29η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, COP29, που διεξάγεται αυτές τις ημέρες στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, μετά από μια έντονη σύγκρουση μεταξύ πλουσιότερων και φτωχότερων χωρών σχετικά με τη χρηματοδότηση των τελευταίων για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το BBC, οι εκπρόσωποι των αναπτυσσόμενων χωρών εξέφρασαν την έντονη δυσαρέσκειά τους, όταν οι ανεπτυγμένες χώρες πρότειναν ένα χρηματικό ποσό, που θεωρήθηκε πολύ χαμηλό για να στηρίξει την προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Συγκεκριμένα, οι αναπτυσσόμενες χώρες που συμμετέχουν στη διάσκεψη απέρριψαν την προσφορά των 250 δισ. δολαρίων, που προέβλεπε το χθεσινό προσχέδιο συμφωνίας, τονίζοντας ότι η οικονομική προσφορά που τίθεται ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης είναι προσβλητική.
Η Κίνα και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες πρότειναν ετήσιες επιχορηγήσεις ύψους 500 δισ. δολαρίων, με τους εκπροσώπους των πλουσιότερων χωρών να απαντούν ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατο με τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες.
Μετά και την απάντηση των πλουσιότερων χωρών, οι αναπτυσσόμενες χώρες αποχώρησαν από τις διαπραγματεύσεις, δηλώνοντας ότι νιώθουν αποκλεισμένοι και αγνοημένοι.
Αυτή την ώρα η ολομέλεια που συνήθως αποτελεί την τελική συνεδρίαση της COP 29, και η οποία συνήθως καταλήγει σε συμφωνία, ξεκίνησε παρά τις αποχωρήσεις.
Σημειώνεται ότι αν και οι συνομιλίες επρόκειτο να ολοκληρωθούν χθες, Παρασκευή (22/11) δεν είναι σαφές πότε – ή αν – θα υπάρξει τελικά συμφωνία.
Πώς λειτουργούν οι διαπραγματευτικές συνομιλίες
Οι συνομιλίες για το κλίμα είναι περίπλοκες, με πολλές χώρες να συνεργάζονται και να χωρίζονται σε ομάδες, για να ενισχύσουν τη διαπραγματευτική τους δύναμη και να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τους λαούς τους. Οι βασικές “ομάδες” είναι οι εξής:
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ): Ένα από τα πιο γνωστά μπλοκ, που περιλαμβάνει τις χώρες της ΕΕ
- G77+Κίνα: Η μεγαλύτερη και ίσως πιο ισχυρή ομάδα της COP29. Αποτελείται από αναπτυσσόμενες χώρες. Παρόλο που ξεκίνησε με 77 μέλη, σήμερα περιλαμβάνει πολύ περισσότερα κράτη
- AOSIS: Η ομάδα των μικρών νησιωτικών κρατών. Εστιάζει στα ζητήματα που αντιμετωπίζουν λόγω της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Το επίδικο της διαφωνίας στη διάσκεψη για το κλίμα
Όπως είδαμε, η ένταση περιστρέφεται γύρω από το προσχέδιο πρότασης συμφωνίας, που αφορά τη χρηματοδότηση των φτωχών χωρών από τις πλουσιότερες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Αν και το νέο προσχέδιο της συμφωνίας δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα επίσημα, το BBC δημοσίευσε στοιχεία από ένα αντίγραφό του.
Οι επίμαχες αλλαγές στο προσχέδιο:
Αύξηση της χρηματοδότησης:
- Από $250 δισ. στο προηγούμενο κείμενο, η πρόταση ανεβαίνει στα $300 δισ..
- Ωστόσο, οι φτωχές χώρες ζητούν κοντά στα $500 δισ., οπότε το ποσό εξακολουθεί να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις τους.
Κίνητρο για χρηματοδότηση από τις αναπτυσσόμενες χώρες:
- Το κείμενο «ενθαρρύνει» τις αναπτυσσόμενες χώρες να συνεισφέρουν και αυτές.
- Αυτό είναι αντίθετο με τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015, που ορίζει ότι μόνο οι πλούσιες χώρες έχουν την υποχρέωση χρηματοδότησης. Είναι μια «κόκκινη γραμμή» για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Προστασία από την κλιματική αλλαγή:
- Περιλαμβάνει δέσμευση για τριπλασιασμό της χρηματοδότησης, που προορίζεται για την προστασία των ανθρώπων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
- Ιστορικά, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης πήγαινε στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, οπότε αυτό είναι ένα θετικό βήμα για τις φτωχές χώρες.
Για να δεχθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες αυτό το προσχέδιο, πιθανόν να χρειαστεί:
- Αύξηση της χρηματοδότησης στα $500 δισ., όπως ζητούν και
- Απομάκρυνση της απαίτησης να συνεισφέρουν και οι ίδιες οι φτωχές χώρες.
Τι είναι οι “ανεπτυγμένες” και οι “αναπτυσσόμενες” χώρες
Οι όροι «ανεπτυγμένες» και «αναπτυσσόμενες» χώρες εμφανίζονται συχνά στις συζητήσεις για τη χρηματοδότηση της κλιματικής αλλαγής. Τι σημαίνουν, όμως;
– Ο όρος “ανεπτυγμένες χώρες” αναφέρονται στα πλουσιότερα, βιομηχανοποιημένα κράτη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
– Ο όρος “αναπτυσσόμενες χώρες” είναι τα φτωχότερα κράτη ή οι αναδυόμενες οικονομίες.
Αυτές οι κατηγοριοποιήσεις βασίζονται κυρίως στη Σύμβαση-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, που υιοθετήθηκε το 1992.
Γιατί είναι σημαντικοί αυτοί οι όροι;
Οι χαρακτηρισμοί αυτοί καθορίζουν ποιες χώρες υποχρεούνται να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση για την κλιματική αλλαγή. Σήμερα, 23 «ανεπτυγμένες» χώρες φέρουν αυτή την υποχρέωση. Πολλές από αυτές ζητούν να διευρυνθεί αυτή η λίστα, υποστηρίζοντας ότι το παγκόσμιο σκηνικό έχει αλλάξει πολύ από το 1992.
Για παράδειγμα, η Κίνα και τα κράτη του Κόλπου (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Ομάν) αν και κατατάσσονται ακόμα στις «αναπτυσσόμενες» χώρες, έχουν αυξήσει σημαντικά τη συμβολή τους στην παγκόσμια ρύπανση, προκαλώντας έντονες διαφωνίες για το ποιοι πρέπει τελικά να φέρουν το “βάρος” της χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.