Έκκληση συντάχθηκε με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», στην οποία εκφράζεται η ανησυχία «για τον κίνδυνο δηλητηρίασης της Μεσογείου». Στην έκκληση την οποία υπογράφουν πανεπιστημιακοί φορείς από χώρες της Ε.Ε. αναλυτικά σημειώνονται τα εξής:
Η καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Συρίας αναμένεται να ξεκινήσει ανά πάσα στιγμή στην καρδιά της Μεσογείου, ανάμεσα στην Κρήτη και τη Σικελία. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η διαδικασία να οδηγήσει στην απελευθέρωση τόνων τοξικών αποβλήτων στη Μεσόγειο Θάλασσα, αποτελώντας μία σημαντική απειλή προς το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Νορβηγία, το Βέλγιο και η Αλβανία – οι οποίες διαθέτουν εγκαταστάσεις για την αντιμετώπιση τέτοιων επικίνδυνων αποβλήτων – έχoυν ήδη αρνηθεί την καταστροφή των χημικών όπλων εντός των συνόρων τους, επικαλούμενες «έλλειψη υποδομών». Ωστόσο, κρίνεται τώρα σαν ασφαλής επιλογή η καταστροφή εν πλω, σε διεθνή ύδατα, όπου ο έλεγχος είναι ουσιαστικά ανέφικτος.
Επιπλέον, η απόρριψη επικίνδυνων αποβλήτων στη θάλασσα, μία δραστηριότητα που κανονικά απαγορεύεται βάσει διεθνών πολυμερών συμφωνιών, επιτρέπεται κατ” εξαίρεση σε στρατιωτικά πλοία που έχουν χορηγηθεί απαλλαγή από συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών – μία αμφισημία που ανέχεται εδώ και χρόνια ο ΟΗΕ. Επίσης, οι ΗΠΑ δεν έχουν υπογράψει τη Σύμβαση της Βασιλείας για τον Έλεγχο των Διασυνοριακών Κινήσεων Επικίνδυνων Αποβλήτων και την Επεξεργασία τους και αυτό θέτει ένα επιπλέον ερώτημα όσον αφορά στην έγκριση της διαδικασίας μεταφόρτωσης, εφόσον αυτό δεν συμβαίνει μέσα σε μία στρατιωτική βάση των ΗΠΑ. Η Ε.Ε., η οποία συμμετέχει στη χρηματοδότηση της επιχείρησης, καθώς και ο ΟΗΕ θα πρέπει να παρέμβουν άμεσα για να προσδιορίσουν μία ασφαλή μέθοδο καταστροφής στην ξηρά. Επιπροσθέτως, η καταστροφή άκρως επικίνδυνων χημικών όπλων με τη χρήση τεχνολογίας, η οποία δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ πριν σε τέτοιο εύρος, θα πρέπει να επανεξεταστεί προς αποφυγήν κινδύνου δηλητηρίασης της Μεσογείου.
Παρά τις διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια της μεθόδου καταστροφής από τον ΟΗΕ και τον Οργανισμό για την
Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW), πολλοί εμπειρογνώμονες από τη Μεσόγειο και την Ε.Ε. ανησυχούν εξαιρετικά. Αυτό οφείλεται στους πιθανούς κινδύνους μίας τόσο περίπλοκης διαδικασίας καταστροφής που λαμβάνει χώρα πιλοτικά σε ασταθείς θαλάσσιες συνθήκες. Η διαδικασία αναμένεται να διαρκέσει πάνω από 20 ημέρες κατά τη διάρκεια δυσμενών χειμερινών καιρικών συνθηκών. Η μέθοδος και ο εξοπλισμός που θα χρησιμοποιηθεί είναι η Field Deployable Hydrolysis System, η οποία έχει αναπτυχθεί μόνο κατά το τελευταίο έτος, και χρησιμοποιεί μία πληθώρα χημικών παραγόντων για την εξουδετέρωση των όπλων. Αυτή παράγει μεγάλες ποσότητες υγρών τοξικών αποβλήτων, γνωστές ως εκροές. Η μέθοδος και ο εξοπλισμός που εγκαθίστανται στο πολεμικό πλοίο των ΗΠΑ MV Cape Ray έχει δοκιμαστεί μόνο μία φορά εν πλω, και για την εξουδετέρωση μίας μικρής ποσότητας χημικών όπλων. Αυτό ξεπερνάται κατά πολύ από το μέγεθος του συριακού οπλοστασίου προς καταστροφή, το οποίο είναι πάνω από 700 τόνους όπλων. Έπειτα, το MV Cape Ray είχε σχεδιαστεί αρχικά για τη μεταφορά τροφίμων και εξοπλισμού, πριν από 36 χρόνια, ενώ συνήθως ένα στρατιωτικό σκάφος πρέπει να παροπλίζεται μετά από 30 χρόνια. Επίσης, δεν είναι στεγανό, και χτισμένο με ένα μόνο κύτος, γεγονός που το καθιστά ακατάλληλο για μία τέτοια επιχείρηση υψηλού κινδύνου λόγω αυξημένης πιθανότητας ατυχήματος. Οι συνέπειες από την ενδεχόμενη απόρριψη (ακούσια ή εσκεμμένη) από στερεά ή υγρά απόβλητα που παράγονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προκαλούν επίσης μεγάλη ανησυχία, ιδιαίτερα λόγω του κινδύνου διασποράς μέσα στη Μεσόγειο, μέσω ισχυρών θαλάσσιων ρευμάτων.
Όπως δήλωσε ο Δρ. Γιδαράκος, καθηγητής του Εργαστηρίου Διαχείρισης Τοξικών και Επικίνδυνων Αποβλήτων του Πολυτεχνείου Κρήτης, «Δεν είναι δυνατό τη στιγμή που απαιτείται εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης και δημόσια διαβούλευση για την κατασκευή ενός απλού βιολογικού καθαρισμού, τέτοιου είδους και κλίμακας διαδικασίες επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων να παραμένουν ασαφείς και να γνωστοποιούνται σε κράτη και αρμόδιους φορείς μέσω δημοσιευμάτων του τύπου.»
Τίθενται ερωτήματα σχετικά με την επιλογή τόπου για τη διαδικασία: Γιατί πρέπει το πλοίο που μεταφέρει τα όπλα να ταξιδέψει πάνω από 1.000 μίλια από τη Συρία προς την Ιταλία, σε μία περιοχή όπου η παρακολούθηση είναι σχεδόν ανέφικτη, αντί να παραμείνει σε διεθνή ύδατα ανοικτά της Συρίας; Γιατί η δραστηριότητα να λαμβάνει χώρα σε μία από τις βαθύτερες θαλάσσιες τάφρους της Μεσογείου, μία επιβαρημένη περιοχή με ισχυρά θαλάσσια ρεύματα και ένα ιστορικό παράνομης απόρριψης τοξικών και πυρηνικών αποβλήτων, στην οποία δεν υπάρχει δυνατότητα εξακρίβωσης περιβαλλοντικών επιπτώσεων που ενδέχεται να προκύψουν;
Η επιλογή του τόπου δεν έγινε τυχαία, δεδομένου ότι πολλές χώρες της Μεσογείου αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρή οικονομική κρίση και πολιτική αστάθεια, και αυτό κάμπτει την αντίδραση και την εγρήγορση των πολιτών. Ο OPCW, υπεύθυνος οργανισμός για τη διεργασία, εκμεταλλεύεται αυτές τις συνθήκες και θέτει τον κίνδυνο της μετατροπής της Μεσογείου σε μία περιοχή απόρριψης επικίνδυνων αποβλήτων. Αυτό είναι απαράδεκτο και πρέπει να καταδικαστεί αυστηρά από τη διεθνή κοινότητα.
Ο χρόνος δε μας αφήνει περιθώρια. Η αντίδρασή μας πρέπει να είναι άμεση, καθώς η καταστροφή μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε ημέρα. Η κοινωνία των πολιτών και εξειδικευμένοι επιστήμονες ζητούν άμεση δράση από την Ε.Ε., τον ΟΗΕ και τις αρχές της Ελλάδα, της Ιταλίας, της Κύπρου, της Μάλτας και άλλων παράκτιων χωρών της Μεσογείου. Η διαδικασία της καταστροφής εν πλω πρέπει να ακυρωθεί και μία κατάλληλη ασφαλής εναλλακτική λύση σε χερσαίες εγκαταστάσεις πρέπει να βρεθεί αμέσως – κάπου όπου η παρακολούθηση πιθανών ρυπάνσεων θα καταστεί εφικτή και ο κίνδυνος θα είναι ελεγχόμενος. Η καταστροφή των ιδιαίτερα ευαίσθητων οικοσυστημάτων της Μεσογείου και των πόρων της, που βρίσκονται ήδη υπό απειλή, θα πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο.