Από τον περασμένο Μάρτιο είχε προειδοποιήσει ο Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής, Καθηγητής, Νότης Μαριάς για τους κινδύνους έκθεσης σε ομόλογα της Deutsche Bank. Σε Γραπτή Ερώτηση που είχε καταθέσει στις 2 Μαρτίου 2016 προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανέφερε χωρίς περιστροφές ότι «η Deutsche Bank φέρεται να έχει εισαγάγει στις διεθνείς αγορές επισφαλή ομόλογα, γεγονός που προκαλεί την ραγδαία πτώση της χρηματιστηριακής της αξίας» και καλούσε την ΕΚΤ να δώσει πληροφορίες σχετικά με την έκθεση του Ευρωσυστήματος αλλά και της Τράπεζας της Ελλάδος σε αυτά τα επισφαλή ομόλογα.
Οι απαντήσεις όμως του προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ήταν γενικόλογες και όχι επί της ουσίας και επί του συγκεκριμένου. Ειδικότερα στη σχετική Απάντηση της 5ης Απριλίου που απέστειλε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, αναγνωρίζει μεν την αγορά ομολόγων στα πλαίσια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης αλλά αρνείται να δώσει περαιτέρω πληροφορίες «για λόγους εμπιστευτικότητας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Οι δε διευκρινήσεις που δίνει ο Μάριο Ντράγκι περί ελάχιστων κριτηρίων για να γίνουν αποδεκτές οι αγορές ομολόγων, είναι κάθε άλλο παρά καθησυχαστικές.
Τώρα που η Deutsche Bank δεν πέρασε τα stress test των ελεγκτών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και που για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η γερμανική τράπεζα συνιστά τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, ίσως ασχοληθούν περισσότεροι με το συγκεκριμένο ζήτημα.
Ευχόμαστε να μην έχει συμβεί αυτό που όλοι φοβόμαστε. Σε κάθε περίπτωση Ντράγκι και Στουρνάρας είναι αναγκασμένοι να δώσουν περισσότερες εξηγήσεις στα αμείλικτα ερωτήματα που έθεσε ήδη από τον περασμένο Μάρτιο ο Νότης Μαριάς για τα επισφαλή ομόλογα της Deutsche Bank.
Ακολουθούν τα κείμενα της Γραπτής Ερώτησης του Νότη Μαριά στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθώς και η σχετική Απάντηση του προέδρου της, Μάριο Ντράγκι.
Θέμα: Ποσοτική χαλάρωση και επισφαλή ομόλογα της Deutsche Bank
Ερώτηση (2/3/2016):
Από τον περασμένο Μάρτιο το Ευρωσύστημα αγοράζει μηνιαίως τίτλους αξίας €60 δισ., στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), με το συνολικό ποσό να διαμορφώνεται στις αρχές Δεκεμβρίου 2015 σε €582 δισ.
Σύμφωνα με ομιλία του Υποδιοικητή της ΤτΕ Ι. Μουρμούρα σε εκδήλωση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας “Κωνσταντίνος Καραμανλής” στις 4.12.2015, η ΤτΕ τοποθέτησε €17 δισ. σε αγορά τίτλων άλλων χωρών της ΕΕ και υπερεθνικών οργανισμών, (PSPP= €13 δισ., CBPP3= €4 δισ.).
Ταυτόχρονα η Deutsche Bank φέρεται να έχει εισαγάγει στις διεθνείς αγορές επισφαλή ομόλογα, γεγονός που προκαλεί την ραγδαία πτώση της χρηματιστηριακής της αξίας.
Ερωτάται η ΕΚΤ:
– Έχουν αγοραστεί ομόλογα της Deutsche Bank στο πλαίσιο του QE και, εάν ναι, τί ποσό έχει διατεθεί για την αγορά τους;
– Μεταξύ των τίτλων που αγόρασε η ΤτΕ δαπανώντας €17 δισ. βρίσκονται και ομόλογα της Deutsche Bank, και, εάν ναι, τί ποσό έχει διατεθεί από την ΤτΕ για την αγορά των εν λόγω ομολόγων;
Απάντηση (5/4/2016):
Αξιότιμο μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κύριε Μαριά,
Σας ευχαριστώ για την επιστολή σας, την οποία μου διαβίβασε ο κ. Roberto Gualtieri, Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής, μαζί με συνοδευτική επιστολή, στις 2 Μαρτίου 2016.
Από τον Μάρτιο του 2015, το Ευρωσύστημα πραγματοποιεί αγορές αποδεκτών ομολογιών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ύψους 60 δισεκ. ευρώ μηνιαίως κατά μέσο όρο, στο πλαίσιο του διευρυμένου προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων (expanded asset purchase programme – APP). Τα δύο μεγαλύτερα προγράμματα που περικλείονται στο APP είναι μέχρι στιγμής το πρόγραμμα αγοράς τίτλων του δημόσιου τομέα (public sector purchase programme – PSPP) και το τρίτο πρόγραμμα αγοράς καλυμμένων ομολογιών (CBPP3). Τόσο το PSPP όσο και το CBPP3 εκτελούνται από το Ευρωσύστημα σε αποκεντρωμένη βάση, πράγμα που σημαίνει ότι η Τράπεζα της Ελλάδος συμμετέχει και αυτή ενεργά στο APP με αντίστοιχη δέσμη αγορών. Το μικρότερο πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (asset-backed securities purchase programme – ABSPP), το οποίο εκτελείται κατά βάση κεντρικά, καθώς οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων αγοράζουν τις εν λόγω απαιτήσεις κατόπιν οδηγιών της ΕΚΤ.
Προκειμένου οι ομολογίες να κρίνονται κατάλληλες προς αγορά στο πλαίσιο του APP, πρέπει καταρχάς να πληρούν αυστηρά κριτήρια. Πρώτον, πρέπει κατά κανόνα να είναι αποδεκτές ως ασφάλεια για τις πράξεις νομισματικής πολιτικής, όπως ορίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή ΕΚΤ/2014/60 (1). Δεύτερον, πρέπει να πληρούν ορισμένες πρόσθετες απαιτήσεις, ανάλογα με το συγκεκριμένο πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου πρόκειται να γίνει η αγορά.
Συγκεκριμένα, προκειμένου οι ομολογίες να είναι αποδεκτές ως ασφάλεια και για αγορές στο πλαίσιο του PSPP και του CBPP3, τουλάχιστον μία από τις πιστοληπτικές διαβαθμίσεις τους, τις οποίες δημοσιεύουν οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας που αναγνωρίζει η ΕΚΤ, πρέπει κατά κανόνα να είναι επενδυτικής βαθμίδας (BBB- ή ισοδύναμη, ή ανώτερη). Για περιουσιακά στοιχεία που συνδέονται με τον δημόσιο τομέα, το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να άρει την απαίτηση αυτή, αν η χώρα της οποίας ο δημόσιος τομέας εκδίδει ή εγγυάται αυτά τα περιουσιακά στοιχεία υπάγεται σε πρόγραμμα οικονομικής στήριξης το οποίο βρίσκεται «εντός τροχιάς». Αυτό ορίζεται στο άρθρο 8 της κατευθυντήριας γραμμής ΕΚΤ/2014/31 (2) το οποίο εφαρμόζεται στην καταλληλότητα όσον αφορά τόσο το πλαίσιο του Ευρωσυστήματος που διέπει τη σύσταση ασφαλειών όσο και το PSPP. Στην περίπτωση ομολογιών που εκδίδονται στην Ελλάδα (και την Κύπρο) και δεν είναι επενδυτικής βαθμίδας, πρέπει να πληρούνται πρόσθετες απαιτήσεις προκειμένου να επιτυγχάνεται ισοδυναμία σε όρους κινδύνου. Έτσι, ορισμένες από αυτές τις καλυμμένες ομολογίες μπορούν να γίνουν αποδεκτές για αγορά στο πλαίσιο του CBPP3 (3). Για τις αγορές τιτλοποιημένων απαιτήσεων στο πλαίσιο του ABSPP, απαιτούνται δύο πιστοληπτικές αξιολογήσεις ανά περιουσιακό στοιχείο που να αντιστοιχούν στη βαθμίδα πιστωτικής ποιότητας 3 του πλαισίου του Ευρωσυστήματος για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας (BBB- ή ισοδύναμη) και εφαρμόζονται πρόσθετα κριτήρια καταλληλότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 της απόφασης ΕΚΤ/2014/45 (4). Επιπροσθέτως, πριν να προβεί στην αγορά οποιασδήποτε τιτλοποιημένης απαίτησης η οποία πληροί τα κριτήρια καταλληλότητας, η ΕΚΤ διενεργεί αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου και εφαρμόζει μέτρα δέουσας επιμέλειας σε σχέση με την εν λόγω απαίτηση, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 της απόφασης ΕΚΤ/2014/45. Για τιτλοποιημένες απαιτήσεις που δεν διαθέτουν αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας, στην περίπτωση των οποίων οι οφειλέτες των υποκείμενων περιουσιακών στοιχείων που παράγουν ταμειακή ροή είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα ή στην Κύπρο, πρέπει να πληρούνται πρόσθετες απαιτήσεις προκειμένου να επιτυγχάνεται ισοδυναμία σε όρους κινδύνου (άρθρο 2 παράγραφος 8 της απόφασης ΕΚΤ/2014/45).
Σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή ΕΚΤ/2014/60, και όπως φαίνεται στον κατάλογο των αποδεκτών εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων τον οποίο η ΕΚΤ δημοσιεύει ημερησίως στον δικτυακό της τόπο (εκτός από τις ημέρες κατά τις οποίες κλείνει το TARGET2) (5), οι καλυμμένες ομολογίες της Deutsche Bank κρίνονται αποδεκτές ως ασφάλεια και για αγορές στο πλαίσιο του CBPP3. Όπως και κάθε άλλη ομολογία που γίνεται αποδεκτή, οι εν λόγω ομολογίες πρέπει να πληρούν τα κριτήρια καταλληλότητας που περιγράφονται παραπάνω και ορίζονται στην απόφαση σχετικά με την εφαρμογή του CBPP3 (ΕΚΤ/2014/40, ως άνω). Το Ευρωσύστημα δημοσιεύει συνολικά στοιχεία σχετικά με την πρόοδο του APP σε εβδομαδιαία και σε μηνιαία βάση (6). Οι αγορές μεμονωμένων ομολογιών εκδοτών του ιδιωτικού τομέα ή οι τιμές των συναλλαγών δεν δημοσιεύονται για λόγους εμπιστευτικότητας. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ δεν μπορεί να απαντήσει στην ερώτησή σας για το αν έχουν πραγματοποιηθεί αγορές ομολογιών της Deutsche Bank στο πλαίσιο του APP και σε τι τιμές. Τέλος, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι όλες οι αγορές στο πλαίσιο του APP υπόκεινται σε αυστηρούς οικονομικούς ελέγχους ούτως ώστε να διασφαλίζεται ότι οι τιμές βάσει των οποίων διενεργούνται οι συναλλαγές συμβαδίζουν με τις τρέχουσες τιμές της αγοράς.
(1) Κατευθυντήρια γραμμή (ΕΕ) 2015/510 σχετικά με την εφαρμογή του πλαισίου νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος (ΕΚΤ/2014/60), διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ: https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/oj_jol_2015_091_r_0002_el_txt.pdf
(2) Κατευθυντήρια γραμμή σχετικά με συμπληρωματικά προσωρινά μέτρα όσον αφορά τις πράξεις αναχρηματοδότησης του Ευρωσυστήματος και την καταλληλότητα των ασφαλειών και σχετικά με την τροποποίηση της κατευθυντήριας γραμμής ΕΚΤ/2007/9 (ΕΚΤ/2014/31), διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ: https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/oj_jol_2014_240_r_0012_el_txt.pdf
(3) Απόφαση σχετικά με την εφαρμογή του τρίτου προγράμματος αγοράς καλυμμένων ομολογιών (ΕΚΤ/2014/40), διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ: https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/oj-jol_2014_335_r_0010-el-txt.pdf
(4) Απόφαση σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος αγοράς τιτλοποιημένων απαιτήσεων (ΕΚΤ/2014/45), διαθέσιμη στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ: https://www.ecb.europa.eu/ecb/legal/pdf/oj_jol_2015_001_r_0002_el_txt.pdf
(5) Βλ. http://www.ecb.europa.eu/mopo/assets/html/index.en.html
(6) Βλ. την ειδική ενότητα στον δικτυακό τόπο της ΕΚΤ: https://www.ecb.europa.eu/mopo/implement/omt/html/index.en.html
