Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΣΕΛΛΕΫ – PERCY BYSSHE SHELLEY
(Σάσεξ 1792 – Λα Σπέτζια, Ιταλία 1822)
Διάσημος βρετανός ρομαντικός ποιητής, φίλος του Μπάυρον και μεγάλος φιλέλληνας, σύζυγος της Μαίρης Γκόντουιν, με σημαντικό ποιητικό, δραματικό και δοκιμιακό έργο και σύντομο και τραγικό τέλος. Ο ρομαντισμός του Σέλλεϋ προβάλλει την επιθυμία της ένωσης ανθρώπου και φύσης στον ίδιο ζωντανό ρυθμό. Εκφράζει πλατωνικές επιρροές υψηλού ιδεαλισμού και ποιητικού ενθουσιασμού, υπεράνω κοινωνικών συμβατικοτήτων. Αντι-συμβατικός και αδιάλλακτος, ιδεαλιστής, δεν έπαψε να οδηγεί με το όνειρο της παγκόσμιας ψυχής και έγινε είδωλο των ποιητών των επόμενων γενεών.
Έργα: Ζαστρόζι (1810), Ο περιπλανώμενος ιουδαίος (1810), Ο άγιος Ίρβων ή Ροδόσταυρος (1811), Η ανάγκη του αθεϊσμού (1811), Ο περίπατος του διαβόλου (1812), Βασίλισσα Μαμπ (1813), Αναίρεσις του ντεϊσμού (1814), Αλάστωρ ή Το πνεύμα της μοναξιάς (1916), Η επανάσταση του Ισλάμ (1918), Ωδή του δυτικού ανέμου (1819), Οι Τσέντσι (1819), Προμηθεύς Λυόμενος (1820), Ωδή στον Κορυδαλλό (1820), Επιψυχίδιον (1821), Αδωναΐς (1821), Η Ελλάς (1822), Ελεγεία στο θάνατο του Τζων Κητς (1821), Υπεράσπιση της ποιήσεως (1822), Μη μου άπτου.
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Mary Shelley, Poetical works, London (1839), A.S.B. Glover, Selected poetry, prose and letters, London (1951)], Σημειώσεις λαίδης Σέλλεϋ, 1839, Thomas Medwin, The life of Percy Bysshe Shelley, 1877, Jowden, The life of P.B.Shelley, 1886, An. Maurois, Ariel ou la vie de Shelley, 1923, Ed. Blunden, Shelley, A life story, 1965, Ian Gilmour, Byron and Shelley, The making of the poets, 2002, Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Η αποτέφρωση του Σέλλεϋ, πίνακας, L.E. Fournier, 1889, Μνημείο Σέλλεϋ, University College, Οξφόρδη.
Μουσική: Die Flüchtlinge, opus 122, Rob. Schuman, 1852, Symphony No 2, opus 63, Sir Edward Elgar, 1911.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Είμεθα όλοι Έλληνες! Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, η τέχνη μας έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα» (Πέρσυ Σέλλεϋ)
** **
Γνώμες για την Ελλάδα:
“Graecia capta ferum victorem cepit. Η Ελλάδα νικημένη, νίκησε τον άγριο κατακτητή.” (Οράτιος).
“Ό,τι είναι ο νους και η καρδιά για τον άνθρωπο είναι για τον κόσμο η Ελλάδα” (Γκαίτε).
“Όπως τα άνθη στολίζουν τα γη και τα αστέρια τον ουρανό, έτσι και η Αθήνα κοσμεί την Ελλάδα και η Ελλάδα την οικουμένη” (Χέρντερ).
“Και τίποτε άλλο αν δεν υπήρχε από την Ελλάδα, ο Παρθενώνας είναι ικανός να αποδείξει με τον πιο εύγλωττο τρόπο ότι μέγας λαός κατοικούσε κάποτε σ’ αυτή τη χώρα” (Σίλλερ).
“Είμαστε όλοι έλληνες! Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα… Η μορφή και το πνεύμα του ανθρώπου έφτασαν στην τελειότητά τους εκεί.” (Σέλλεϋ).
“Οι αξίες του ελληνικού πολιτισμού παραμένουν άφθαστα πρότυπα” (Μαρξ).
“Οι έλληνες ακτινοβολούν με μια λάμψη δυνατότερη παρά ποτέ. Ανακάλυψαν πράγματι τους κυριότερους τύπους του φιλοσοφικού πνεύματος στους οποίους όλες οι μεταγενέστερες γενεές δεν πρόσθεσαν τίποτα το ουσιαστικό” (Νίτσε).
“Το ελληνικό έθνος έχει την ηγεμονία του πολιτισμού της ανθρωπότητας… Οι έλληνες υπήρξαν ανέκαθεν φιλελεύθεροι και ελευθερωτές και ουδέποτε κατακτητές. Η ελληνική φυλή βρίσκεται υψηλότερα από κάθε άλλη διότι έχει το προνόμιο να είναι η μητέρα της ελευθερίας και κάθε πολιτισμού” (Βιλάμοβιτς).
“Η Ελλάς είναι μοναδικό παράδειγμα έθνους που συγκροτήθηκε κατά τους φυσικούς νόμους. Έχει κοινότητα καταγωγής, ηθών, γλώσσας και αδιάσπαστη ενότητα και συνέχεια με τις αναμνήσεις ενδόξου παρελθόντος. Το έθνος αυτό είναι προικισμένο με ζωτικότητα που του επιτρέπει να αντισέκεται και να αντέχει και στις μεγαλύτερες καταστροφές. Δοκίμασε τρεις κατακτήσεις, κάθε μία από τις οποίες φαινόταν όταν θα το εξαφάνιζε για πάντα! Και όμως εμφανίσθηκε πάντοτε στην ιστορική σκηνή, αν όχι με την πρώτη λάμψη του, αλλά τουλάχιστον ως άξιου προσοχής, εξ’ αιτίας γνωρισμάτων που δεν είναι εύκολο και ορθό να παραγνωρίζομε” (Μπρυνέ ντε Πρεσλ).
“Ας επισκεφθούμε την πατρίδα θαυμαστού λαού ο οποίος αν και πριν από πολλούς αιώνες κατέπεσε και υποδουλώθηκε από τους βαρβάρους, φαίνεται εν’ τούτοις προορισμένος να ανυψώσει και πάλι με τα προϊόντα της διανοίας και τα έργα των χειρών του στις χώρες του ιδεώδους του σύγχρονου κόσμου, ο οποίος κυλιέται στο βούρκο του υλισμού. Δυο και τρεις φορές το κατόρθωσε μέχρι σήμερα και η θαυμαστή τελειότητα των έργων του ασφαλώς εγγυάται ότι και πάλι θα το επιτύχει” (Ιάκωβος Φάλκε).
“Ο ελληνικός λαός και σήμερα ζει και ακμάζει διατηρώντας τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, τη γλώσσα του καθώς και τη συνοχή του παρά τον έντονο ατομικισμό. Εκτός ίσως από τους κινέζους, είναι ζήτημα αν υπήρξε άλλος λαός με τέτοια εμμονή και διάρκεια. Στη μακρά ιστορία του τρεις φορές τουλάχιστον ανέλαβε την παγκόσμια πολιτιστική ηγεσία: στην όψιμη μυκηναϊκή περίοδο, στα κλασικά χρόνια και στην εποχή της ακμής της βυζαντινής αυτοκρατορίας!” (Ε. Μπλέγκεν).