Επιμέλεια: Βαγγέλης Πάλλας – Δημοσιογράφος-ερευνητής-αναλυτής Α.E.J./I.F.J.
Ποδόσφαιρο και σοσιαλισμός. Μάλλον για να είμαστε πιο ακριβείς, ποδόσφαιρο και σοσιαλιστική σκέψη. Μια σχέση θα μπορούσαμε να πούμε αμφίδρομη από πολλές απόψεις που αναμφίβολα χρειάζονται χώρο και χρόνο έστω και για μια απλή ανάλυση.
Αναμφίβολα όμως στην ιστορία του παγκόσμιου ποδοσφαίρου υπήρξαν και συνεχίζουν να υπάρχουν ομάδες οι οποίες έχουν συνδέσει έστω και για ένα μικρό διάστημα την ιστορία και την ευρύτερη παρουσία τους με την σοσιαλιστική-αριστερή σκέψη.
Ας κάνουμε μια προσπάθεια να «δούμε» ίσως τις σημαντικότερες απ’ αυτές σε παγκόσμιο επίπεδο και την όποια σκέψη τους με την αριστερή πολιτική σκέψη.
FC Barcellona
Μια ομάδα με ιδιαίτερο λαϊκό έρεισμα και βάση. Το αντίπαλο δέος στους εκατομμυριούχους galacticos της Ρεάλ Μαδρίτη, μια ομάδα βασισμένη κατά κύριο λόγο στην συλλογικότητα αναφορικά με την οργάνωση και την γενικότερη ανάπτυξη της, κερδίζει σημαντικό πόστο στην ιστορική μας λίστα.
“Γεννάει” ταλέντα μέσα από τις ακαδημίες της. Ποδοσφαιριστές που φτάνουν στο απόγειο της δόξας τους μέσα από τις γραμμές της Ομάδας, σε αντίθεση με την μισητή αντίπαλο της, η οποία δαπανά εκατομμύρια για να φέρει στο Μπερναμπέου φτασμένους ποδοσφαιριστές, δαπανώντας πολλά εκατομμύρια από ολόκληρο τον πλανήτη.
“Η ομάδα πάνω από όλα”. Μια αρχή η οποία τα τελευταία χρόνια ενορχηστρώνεται από τον καλύτερο ποδοσφαιριστή του κόσμου Λιονέλ Μέσσι, σε συνδυασμό με μια συλλογική νοοτροπία που κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει με απλά λόγια αριστερό-ρομαντική.
Μια από τις πιο δημοφιλείς ποδοσφαιρικές ομάδες του πλανήτη με φιλάθλους στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ίσως λοιπόν η πρώτη από την “Διεθνή” των ποδοσφαιρικών ομάδων με σοσιαλιστική -αριστερή σκέψη ανά τον κόσμο.
Η Περούτζια της εποχής του Sollier
Η Ιταλική Ομάδα της περιόδου 1974-75 με προπονητή τον lllario Castagner, η οποία κέρδισε το πρώτο πρωτάθλημα της Serie Β (Δεύτερη Κατηγορία Ιταλίας) κατακτώντας παράλληλα την άνοδο της στην Serie Α (Πρώτη Κατηγορία Ιταλίας), σημαντική μονάδα εκείνης της ομάδας ήταν το δεξί εξτρέμ Paolo Sollier, μέλος αριστερών ομάδων της εποχής, ένθερμος υποστηρικτής της εφημερίδας Quotidiano dei Lavoratori, χαιρετώντας σε κάθε παιχνίδι εντός έδρας τους φιλάθλους με υψωμένη την γροθιά.
Η πιο ιστορική στιγμή της ομάδας στην πρώτη κατηγορία του ιταλικού ποδοσφαίρου παρά την κατάληψη της όγδοης θέσης, ήταν η νίκη εναντίον της Γιουβέντους του “padrone” Agnelli στο τελευταίο της χρονιάς εντός έδρας δίνοντας το πρωτάθλημα στην Τορίνο.
Εθνική Ομάδα Σοβιετικής Ένωσης, επίσημη «σοσιαλιστική» εκδοχή.
Μια ομάδα η οποία είχε το σήμα και την επίσημη εκπροσώπηση του οποίου σοσιαλιστικού ιδεώδους. Ποιος άλλωστε που ασχολείται με το ποδόσφαιρο μπορεί να ξεχάσει τον μεγάλο LevYashin στην θέση του τερματοφύλακα.
"google ad"
Έναν από τους καλύτερους τερματοφύλακες στην παγκόσμια ποδοσφαιρική ιστορία. Τους έξοχους επιθετικούς lvanov, Igor Netto και Bubukin, και τους γεωργιανούς Meksh και Metreveli.
Μια ομάδα με σημαντικές επιτυχίες στο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό στερέωμα οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν πέρασαν απαρατήρητες, με ένα όμως μικρό πολιτικό ελάττωμα…
Αποτελούσαν το establishment, την ποδοσφαιρική ενσάρκωση, της όποιας σοσιαλιστικής εξουσίας άρα;
Η Foggia της εποχής του Zeman (μια ουτοπική εκδοχή).
Ο Τσέχος Zdenek Zeman μια από τις εξέχουσες ποδοσφαιρικές και προπονητικές προσωπικότητες που πέρασαν από την Ιταλία και όχι μόνο, ήταν ένας άνθρωπος που σφράγισε με την παρουσία του τα ποδοσφαιρικά δρώμενα της Ιταλίας.
“Ενας φιλελεύθερος άνθρωπος ο οποίος είχε ζήσει την “άνοιξη της Πράγας”, και είχε κάθε λόγο να είναι ενάντιος στην Σοβιετική Ένωση, έφτιαξε μια υποδειγματική ομάδα.
Η Foggia της εποχής του: Δεμένη ομάδα. Μαρκάρισμα σε δύο ζώνες. Άμυνα σε όλο το γήπεδο. Εκπληκτικός τερματοφύλακας. Μια ομάδα με «σοσιαλιστικό» χαρακτήρα από κάθε άποψη. Μια ομάδα που θα μπορούσε…. να «ξυπνήσει» τον Μαρξ στην μέση της νύχτας κάνοντας τον παρατηρητή μιας ποδοσφαιρικής μετενσάρκωσης.
Rambaudi, Baiano, Signori, μαζί με τους απαραίτητους Ρώσους, Shalimov και Kolyvanov, ως «εκπροσώπους» των Soviet, αποτέλεσαν μια ονειρική-ουτοπική ποδοσφαιρική ομάδα.
St. Pauli (η ομάδα πέρα και από τον σοσιαλισμό).
Μια μικρή ομάδα της Γερμανίας η ομάδα αποτελεί και ελπίζουμε να συνεχίσει να αποτελεί ένα παγκόσμιο πολιτιστικό – ποδοσφαιρικό φαινόμενο.
Μια ομάδα χωρίς μεγάλες περγαμηνές, τίτλους και επιτυχίες. Όμως μια ομάδα που έχει ως βάση της αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ακόμη και με τους σκληρούς ποδοσφαιρικούς όρους ως εναλλακτικό. Ένας έξοχος συνδυασμός αθλητικής κουλτούρας και κοινωνικο-πολιτικής αντίληψης.
Όλα αυτά για την δεύτερη ομάδα του Αμβούργου, της οποίας το γήπεδο βρίσκεται στην “παράξενη” σύμφωνα με τα γενικότερα αστικά πρότυπα συνοικία του Reeperbahn.
Μόλις 200 μέτρα από τις προβλήτες του λιμανιού του Αμβούργου, συντελείται εδώ και αρκετά χρόνια μια μικρή πολιτιστική επανάσταση. Λαϊκές δράσεις κοινωνικής ευαισθητοποίησης κόντρα στην υποβάθμιση της περιοχής. Φίλαθλοι έντονα οργανωμένοι και πολιτικοποιημένοι κόντρα στον φασισμό και τον ρατσισμό.
Μάλιστα υπάρχει απόφαση κοινή συναινέσει μεταξύ των φιλάθλων και της διοίκησης της ομάδας, πως δεν θα αλλάξει ποτέ όνομα το γήπεδο της ομάδας και πως ποτέ δεν πρόκειται να πωληθεί σε πολυεθνικές.
Ένα στάδιο 20.000 θέσεων το οποίο ξεπερνά κατά πολύ τον πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής, σχεδόν πάντα γεμάτο με φιλάθλους οι οποίοι μπορεί να προέρχονται και από τις πέντε ηπείρους.
Αν δεν είναι αυτό μια εξελιγμένη μορφή σοσιαλισμού, τότε τι στο καλό είναι.
Η “Δημοκρατία Κορινθιάνα” – Κορίνθιανς του Σώκρατες.
Το 1982 στην Βραζιλία υπήρχε στρατιωτική δικτατορία. O Socrates Brasileiro Vieirade Oliveira, ένας από τους καλύτερους χαφ στην παγκόσμια ποδοσφαιρική ιστορία ήταν παίκτης της Corinthians. Με πτυχίο Ιατρικής χωρίς ποτέ να έχει εξασκήσει το επάγγελμα του γιατρού, είχε δύο μεγάλες αγάπες εκτός από το ποδόσφαιρο: την φιλοσοφία και την πολιτική. Ένας εκπληκτικός-ολοκληρωμένος ΑΝΘΡΩΠΟΣ, ο οποίος δυστυχώς μας «άφησε» το 2011 και σήμερα συζητάει με τον Μάρξ και τον Έγκελς.
Είχε εφαρμόσει για την ομάδα μια μορφή αυτοδιαχείρισης, όπου όλες οι αποφάσεις παίρνονταν από τους ίδιους τους ποδοσφαιριστές με ανάταση της χειρός και κάθε δημοκρατική διαδικασία. Κάτι το οποίο στην Βραζιλία έλειπε για πολλά χρόνια.
Η Democracia Corintiana, έδινε τα ίδια δικαιώματα σε όλα τα μέλη της και η γνώμη τους είχε το “ισόποσο” ειδικό βάρος. Η Corinthians κέρδισε το πρωτάθλημα στην Βραζιλία το 1982 και το 1983, ενώ ο Σώκρατες έφυγε για την Ιταλία όπου έπαιξε στην Φιορεντίνα, κάνοντας την εκπληκτική δήλωση: πως αγαπημένος ήρωας του είναι ο Antonio Gramsci τον οποίο ανυπομονεί να διαβάσει στα ιταλικά!!!!
Chacarita Juniors’ 69, οι εργάτες που έφτιαξαν τα πάντα.
Μια πραγματικά συλλογική ίσως και σοσιαλιστική από πολλές απόψεις προσπάθεια. Με καταβολές από την Villa Maipuk και με έντονο το χαρακτηριστικό του μαύρου χρώματος στην επιδερμίδα, αλλά και την κοντινή απόσταση που είχε το γήπεδο της ομάδας από το ξενοδοχείο της συνοικίας Chacarita, οι ποδοσφαιριστές της ομάδας πήραν το προσωνύμιο “Los Funebreros”.
Σε άψογη αρμονία με το χιούμορ των κατοίκων της περιοχής αλλά και την έντονη διάθεση για αυτοκριτική της… Αριστεράς. Με ένα χρωματικό συνδυασμό στις εμφανίσεις της ομάδας που εκπλήσσει. Το μαύρο σε συνδυασμό με το προαναφερόμενο κοντινό νεκροταφείο. Το άσπρο για να δείχνει την ανωτερότητα απέναντι σε όλους εκείνους που θεωρούσαν τον εαυτό τους αποικιοκράτη και κατακτητή… απέναντι σε όλους όσους είχαν μαύρο χρώμα.
Το κόκκινο για να θυμίζει την αριστερή μορφολογία της ομάδας και την ανάγκη για πιο ριζοσπαστικές κινήσεις και δράσεις. Το 1969 η ομάδα κατάφερε το αδύνατο για τα δεδομένα μιας μικρής ομάδας σε ένα πρωτάθλημα όπως αυτό της Αργεντινής.
Διέλυσαν με 4-1 την ομάδα των “millonarios” του Μπουένος Αίρες, την River Plate. Κατακτώντας το μοναδικό πρωτάθλημα στην ιστορία της ομάδας, και προσθέτοντας ένα αστέρι στην σημαία της ομάδας….
*ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΚΑΠΠΟΥ*
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΜΠΑΡΤΣΕΛΟΝΑ ΕΚΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΡΑΝΚΟ…
Ήταν 6 Αυγούστου του 1936 όταν ο Γιόσεττ Σουνιόλ, πρόεδρος της Μπαρτσελόνα και βουλευτής της αριστεράς συνελήφθη και εκτελέστηκε από τα στρατεύματα του Φράνκο, στις πρώτες μέρες του ισπανικού εμφυλίου.
Μια σπουδαία προσωπικότητα, ένα τραγικό τέλος και μια ιστορία άρρηκτα συνδεδεμένη με την Μπαρτσελόνα και την πολιτική της “υπόσταση”. Το τελευταίο της κεφάλαιο γράφτηκε στην ανεμοδαρμένη κορυφογραμμή της Γκουανταράμα… Σαν σήμερα πριν από 77 χρόνια…
Ήταν 6 Αυγούστου του 1936 όταν ο Γιόσεπ Σουνιόλ, πρόεδρος της Μπαρτσελόνα και βουλευτής της αριστεράς συνελήφθη και εκτελέστηκε από τα στρατεύματα του Φράνκο, στις πρώτες μέρες του ισπανικού εμφυλίου. Το τραγικό τέλος, λένε, ήρθε από μια λανθασμένη κίνηση του Σουνιόλ, καθώς περνώντας ανάμεσα από τα βουνά, θεώρησε πως βρίσκονταν σε φιλικό έδαφος, έκρινε όμως λάθος…
Μέλος της Μπάρσα, πολιτική δήλωση
Το χρονικό ενός… προαναγγελθέντος θανάτου άρχισε πολλά χρόνια νωρίτερα, το 1925 και κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Ριβέρα, ο νεαρός δικηγόρος, γόνος εύπορης οικογένειας από την Καταλονία, έγινε μέλος του ποδοσφαιρικού κλαμπ της Μπαρτσελόνα, σε μια κίνηση – δήλωση πολιτικών φρονημάτων.
Ο Σουνιόλ επέλεξε την πολιτική του στάση, την ώρα που στους “μπλαουγράνα” απαγορεύονταν να χρησιμοποιούν την σημαία ή τον ύμνο τους ή οτιδήποτε καταλανικό. Προερχόμενος από αριστερή οικογένεια, ο Σουνιόλ ήταν ήδη μέλος της Accio Catalana, ενός αριστερού κινήματος που ζητούσε την ανεξαρτησία της Καταλονίας και η ενασχόλησή του με την Μπαρτσελόνα ήρθε σαν φυσική συνέπεια.
Το τότε γήπεδο των “μπλαουγράνα” έγινε σημείο συνάντησης των πολιτικοποιημένων Καταλανών και “κόκκινο πανί” για τον Ριβάρα. Το 1925 και έπειτα από ένας αγώνα ο οποίος μετατράπηκε σε αντικαθεστωτική διαμαρτυρία, το καθεστώς έβαλε λουκέτο στο γήπεδο για έξι μήνες, ενώ λίγο αργότερα ο πρόεδρος του συλλόγου Ζοάν Γκαμπέρ οδηγήθηκε στην εξορία.
Το 1928, τρία χρόνια μετά την ένταξή του συλλόγου και εν μέσω θερμού πολιτικού κλίματος, ο Σουνιόλ εξελέγη στο διοικητικό συμβούλιο της Μπαρτσελόνα και αργότερα στην θέση του προέδρου της Καταλανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου.
Παράλληλα, ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την δημοσιογραφία και το 1930 δημιούργησε την δική του, εβδομαδιαία εφημερίδα με την ονομασία “La Rambla”, μέσω της οποίας δημοσίευε αυτούσιες τις πολιτικές του πεποιθήσεις για την εργατική τάξη, την ανεξαρτησία της Καταλονίας αλλά και το ποδόσφαιρο ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας.
«Για τον αθλητισμό και την κοινωνία»
“Το να μιλάς για αθλητισμό σημαίνει να μιλάς για το έθνος, τον ενθουσιασμό για την αισιόδοξη πάλη των νιάτων. Το να μιλάς για εθνικότητα σημαίνει να μιλάς για τον καταλανικό πολιτισμό, τον φιλελευθερισμό, τη δημοκρατία και την πνευματική προσπάθεια”, ήταν η εξήγηση που ο ίδιος έδινε μέσω της αρθρογραφίας του.
Το 1929, η παγκόσμια οικονομική κρίση, παρασύρει και την Ισπανία, η δικτατορία του Ριβέρα καταρρέει και εγκαθιδρύεται η 2η Ισπανική Δημοκρατία (1931). Ο Σουνιόλ, εκτελεστικός διευθυντής τότε στο κλαμπ της· Βαρκελώνης, εκλέγεται αντιπρόσωπος του πολιτικού κόμματος Esquerra Republicana de Catalunya, στο κοινοβούλιο της Μαδρίτης, αλλά η κατάσταση στην Μπαρτσελόνα, την οποία έχει επίσης καταρρακώσει η οικονομική κρίση, δεν είναι καθόλου καλή…
Η ομάδα “αποψιλώνεται” και πολλοί ποδοσφαιριστές οδηγούνται στην έξοδο, μεταξύ των οποίων και ο κορυφαίος Πεπ Σαμιτίερ, ο οποίος μεταγράφηκε στην Ρεάλ Μαδρίτης, εξωθούμενος ουσιαστικά από την ίδια του την ομάδα. Την ίδια ώρα, η πολιτική καριέρα του Σουνιόλ απογειωνόταν, με τον πρόεδρο πλέον της Μπαρτσελόνα να εκλέγεται βουλευτής του ERC, σε μια εποχή που το ρεπουμπλικανικό κόμμα λάμβανε μέχρι και 47% σε ποσοστά στην καταλανική βουλή.
Κάπου εκεί ξεκίνησαν και τα προβλήματα για το στέλεχος των “μπλαουγράνα”, που βρίσκει απέναντι του εσωτερικούς αντιπάλους μέσα στην διοίκηση του συλλόγου, οι οποίοι παρόλο που συντάσσονται με την ιδέα της ανεξαρτησίας, δεν συμμερίζονται τις αριστερές του πεποιθήσεις. Η ισχυρή προσωπικότητά του, όμως, όπως και η πολιτική του ηγετική φυσιογνωμία νίκησαν…
Εν τέλει, το 1935 και αφού είχε ήδη αρνηθεί μία φορά, δέχτηκε την πρόταση να αναλάβει χρέη προέδρου στην Μπαρτσελόνα, συμφιλιώθηκε με τον Σαμιτιερ και αφού πέτυχε να ξαναφέρει τον κόσμο στο γήπεδο, οδήγησε τον σύλλογο στην οικονομική ανάταση. Οι “μπλαουγράνα” κατέκτησαν το πρωτάθλημα Καταλονίας και έφτασαν μέχρι τον τελικό Κυπέλλου κόντρα στην ήδη δυνατή Ρεάλ Μαδρίτης, η οποία κατέκτησε το τρόπαιο χάρη στη μεγαλειώδη εμφάνιση του… Καταλανού “θρυλικού” τερματοφύλακά της, Ρικάρντο Οαμόρα.
«Κόκκινο πανί» για τους φασίστες
Ο Γιόσεπ Σουνιόλ έγινε πρόεδρος-μάρτυρας της Μπαρτσελόνα, στο ξεκίνημα μόλις του ισπανικού εμφυλίου, στις 6 Αυγούστου του 1936. Νωρίτερα, κατάφερε να κρατήσει την ομάδα της Καταλονίας ανεξάρτητη όταν διπλωματικά ανακοίνωσε μέσω του διοικητικού συμβουλίου, πως η Μπαρτσελόνα θα γινόταν η «ομάδα των εργατών».
Ο ίδιος αποτελούσε “κόκκινο πανί” για τους φασίστες του Φράνκο αλλά δεν σταμάτησε την αντιστασιακή του δράση… Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονταν και το μοιραίο ταξίδι, όταν έφυγε από την Βαρκελώνη για τελευταία φορά με προορισμό αρχικά την Βαλένθια και έπειτα την πολιορκημένη Μαδρίτη. Ένα ταξίδι που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ… Οι λόγοι του ταξιδιού ήταν πολιτικοί, ο σκοπός του ήταν να συμμετάσχει σε μια συνάντηση με μέλη αριστερών, αντιστασιακών οργανώσεων, όμως δεν πρόλαβε.
Η εκτέλεση, ο διασυρμός, η αναγνώριση
Το πρωί της 5ης Αυγούστου, ο Σουνιόλ μαζί με δύο ακόμη άτομα, διένυε τον δρόμο που ένωνε την Κορούνια με την Μαδρίτη, κοντά στην Γκουανταράμα. Στο αυτοκίνητο ανέμισε η καταλανική σημαία καθώς είχε την ιδιότητα του βουλευτή. Σύμφωνα με την άποψη που έχει υπερισχύσει, ο πρόεδρος της Μπαρτσελόνα δεν εκτίμησε σωστά στην κατάσταση, θεώρησε ότι βρίσκεται σε φιλικά εδάφη αλλά έπεσε σε μπλόκο των φασιστών του Φράνκο, οι οποίοι τον αναγνώρισαν και συνελήφθη. Εκτελέστηκε μία ημέρα αργότερα, η εφημερίδα του, η Λα Ράμπλα, δημοσίευσε την είδηση του θανάτου του, τρεις μέρες αργότερα και το τραγικό νέο, επιβεβαιώθηκε μια εβδομάδα μετά, ενώ το σώμα του δεν βρέθηκε ποτέ.
Το καθεστώς του Φράνκο προσπάθησε να διασύρει το όνομα του Σουνιόλ και να σβήσει την ιστορική μνήμη των Καταλανών. Το προσπάθησε, χαρακτηρίζοντάς τον «αντί- Ισπανό», ακόμη και με τον τρόπο που έγραψε το όνομά του στο μνημείο που υπάρχει, στα καστιγιάνικα και όχι τα καταλανικά (σ.σ Sunol και όχι Sunyol). Διεσώθη, όμως, και έμεινε για πάντα στις συνειδήσεις των Καταλανών, ως ο «πρόεδρος – μάρτυρας της Μπαρτσελόνα».
Έστω κι αν χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια ώστε να αναγνωριστεί από την σύγχρονη Μπαρτσελόνα. Προηγήθηκαν οι σφοδρότατες διαμαρτυρίες των οπαδών του συλλόγου, δημοσιογραφικές έρευνες και η δημιουργία της Els Amics de Josep Sunyol (σ.σ σύλλογοι φίλων του Σουνιόλ), μέχρι ο σύλλογος να αναγνωρίσει τον άνθρωπο, αδιαφορώντας για τα πολιτικά πάθη που πιθανότατα να προκαλούσε μια τέτοια κίνηση. Όπως και να χει, ο Γιόσεπ Σουνιόλ αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της Μπαρτσελόνα, άρρηκτα συνδεδεμένο με την πολιτική «υπόσταση» του συλλόγου. Και αυτό δεν θα αλλάξει.