Ο απόηχος της Διάσκεψης για το κλίμα
Νότης Μαριάς, Ανεξάρτητος Ευρωβουλευτής, Επικεφαλής του Πολιτικού Κινήματος Αντιμνημονιακοί Πολίτες, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί αδιαμφισβήτητα απειλή για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Ο τρόπος όμως διεξαγωγής της Διάσκεψης για το Κλίμα στο Παρίσι (COP21) δεν αποτέλεσε απάντηση στο πρόβλημα αλλά περισσότερο μία ευκαιρία για τις ανεπτυγμένες χώρες (στην περίπτωση της Ευρώπης για τον γαλλογερμανικό άξονα), να προωθήσουν με επιθετικότερο ακόμη τρόπο την διπλωματία τους στον τομέα του κλίματος, υπέρ των συμφερόντων των εταιριών τους. Μοναδικός στόχος αυτών των εταιριών είναι η αύξηση των εξαγωγών προς τις αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες υφίστανται ήδη τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι αναπτυσσόμενες χώρες, που δεν διαθέτουν ακόμα τις ανάλογες τεχνολογίες, πίεσαν προς μία πιο χαλαρή δέσμευση όσον αφορά τον στόχο της μέγιστης ανεκτής αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας, που τέθηκε, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, στους 2 βαθμούς Κελσίου. Με άλλα λόγια, η απόφαση της Διάσκεψης για το Κλίμα δεν καθιστά σαφές πλαίσιο αντιμετώπισης του φαινομένου και των καταστροφικών του συνεπειών και κινδυνεύει για μία ακόμα φορά να αποτύχει. Σύμφωνα με έγκριτους επιστήμονες άλλωστε, η δέσμευση των 2 βαθμών Κελσίου δεν είναι αρκετή για να αποφευχθούν μείζονες καταστροφές, ιδιαίτερα στις οικονομικά ασθενέστερες περιοχές του πλανήτη.
Αντίθετα προς τα συμφέροντα των γαλλογερμανικών πολυεθνικών, η κλιματική αλλαγή πρέπει να αντιμετωπιστεί σοβαρά, επειγόντως, διότι θα έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία εκατομμυρίων κλιματικών προσφύγων. Σε πρόσφατη έκθεση που έγινε στα πλαίσια των εργασιών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υπολογίζεται ότι ήδη μεταξύ 2008 και 2013 οι κλιματικοί πρόσφυγες ανέρχονταν σε 166 εκατομμύρια.
Είναι εγκληματική αμέλεια λοιπόν, στις 32 σελίδες του Συμφώνου που υπεγράφη στις 12 Δεκέμβρη στο Παρίσι να μην υπάρχει ούτε μία αναφορά στο φλέγον αυτό ζήτημα. Όταν σήμερα η ΕΕ και ειδικά η Ελλάδα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προσφυγικές ροές λόγω του πολέμου στην Συρία, φανταστείτε πόσο δύσκολο θα είναι στο μέλλον να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες προσφυγικές ροές λόγω της κλιματικής αλλαγής, ελλείψει, μάλιστα, σαφούς θεσμικού πλαισίου.
Πρώτο βήμα θωράκισης για την μελλοντική διαχείριση του ζητήματος αυτού είναι η διεθνής νομική αναγνώριση του καθεστώτος του κλιματικού πρόσφυγα. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι σε αντίθεση με τον οικονομικό μετανάστη, ή ακόμα και με τον πολιτικό πρόσφυγα, ο κλιματικός πρόσφυγας έχει μετακινηθεί λόγω της καταστροφής του περιβάλλοντος διαβίωσής του, που πολλές φορές είναι μη-αναστρέψιμη. Αυτό το γεγονός καθιστά τη συζήτηση γύρω από την αναγνώριση των κλιματικών προσφύγων ιδιαίτερα δύσκολη και συνάμα επιτακτική, καθώς τα προβλήματα θα διογκώνονται διαρκώς χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση. Ήδη ο ΟΗΕ εκτιμά ότι ο αριθμός των κλιματικών προσφύγων υπερβαίνει τον αριθμό των πολιτικών προσφύγων.
Από εκεί και πέρα η κάθε χώρα οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες της (όπως ακριβώς θα συνέβαινε και στην περίπτωση ενός πολέμου): οι πρόσφυγες αυτοί πρέπει να κατανεμηθούν δίκαια, δηλαδή με βάση την ικανότητα της κάθε χώρας (το μέγεθος, τον πληθυσμό, την οικονομική της κατάσταση), αλλά και ανάλογα με τη συμβολή της στη δημιουργία του επικίνδυνου φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής.
Κλείνοντας σημειώνουμε τα παρακάτω: Αφενός, η εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, η ρύπανση των υδάτων και του υπεδάφους που γίνεται άμεσα ή έμμεσα (λόγω της ζήτησης και της κατανάλωσης προϊόντων που παράγονται αλλού), είναι μετρήσιμες ποσότητες για τις οποίες υπάρχουν αναλυτικές βάσεις δεδομένων και αναδεικνύουν την καθοριστική συμμετοχή των ανεπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής στην απορρύθμιση του κλίματος ήδη από τον 19ο αιώνα και σε μικρότερο βαθμό των χωρών της Ανατολικής Ασίας από τα τέλη του 20ου αιώνα. Αφετέρου, η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική – με άλλα λόγια η Δύση – φέρει σχεδόν αποκλειστικά την ευθύνη της επιβολής των τρόπων ζωής εκείνων που προκαλούν την κλιματική αλλαγή. Επιβολή που έγινε άλλοτε με την αποικιοκρατία, σήμερα με τις αγορές, το μάρκετινγκ και τους διεθνείς πιστωτικούς Οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Ίσως τελικά το μόνο θετικό σημείο της Διάσκεψης να ήταν η αναγνώριση για πρώτη φορά μετά από δύο δεκαετίες αντίστοιχων συζητήσεων, της καθοριστικής σημασίας του τρόπου ζωής των κοινωνιών στη συμβολή του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, καθώς και η ανάγκη να γίνουν σεβαστά τα δικαιώματα των παραδοσιακών, αυτοχθόνων κοινωνιών που απειλούνται άμεσα από την απορρύθμιση των οικοσυστημάτων.
Από την πλευρά μας έχουμε επανειλημμένα θέσει το ζήτημα των κλιματικών προσφύγων στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Γιατί οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει επιτέλους να σταματήσουν να λειτουργούν σαν εκτελεστικό όργανο των γαλλογερμανικών πολυεθνικών. Γιατί ο πλανήτης δεν αντέχει άλλο την ασυδοσία τους.
