Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, πρώην Ευρωβουλευτής
Ξανά στο ίδιο έργο θεατές με τους χιλιάδες γονείς των πρωτοετών ετεροδημοτών φοιτητών να αναζητούν εναγωνίως φοιτητική στέγη για ενοικίαση σε μια φάση κατά την οποία τα ενοίκια έχουν πλέον χτυπήσει κόκκινο. Πρόκειται για ένα φαινόμενο το οποίο κάθε χρόνο οξύνεται όλο και περισσότερο με τα ΜΜΕ να προβάλουν συνεχώς τις διαμαρτυρίες των γονέων των ετεροδημοτών πρωτοετών φοιτητών. Μάλιστα όπως επισημαίνεται και σε σχετικό δημοσίευμα «σημαντική αύξηση στα ενοίκια των φοιτητικών κατοικιών καταγράφεται στις μεγαλύτερες φοιτητουπόλεις της Ελλάδας, με τη μέση άνοδο των ζητούμενων μέσων τιμών να φτάνει το 10% σε σχέση με πέρσι και τη μέση τιμή ενοικίου μια φοιτητικής κατοικίας να ανέρχεται στα 9,1 ευρώ/τ.μ» (www.ot.gr 29/7/2023).
Και όλα αυτά βεβαίως με φόντο τόσο την ακρίβεια που πλήττει τη χώρα όσο και τη συνακόλουθη μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, η οποία στα τέλη του 2022 είχε υποχωρήσει δραματικά έως 40% ελέω ακρίβειας (www.naftemporiki.gr 3/11/2022). Αγοραστική δύναμη η οποία μειώθηκε κι΄ άλλο εντός του 2023, ενώ αναμένεται να πληγεί ανεπανόρθωτα στο επόμενο διάστημα καθώς πυκνώνουν τα εφιαλτικά σενάρια για υψηλό πληθωρισμό μέχρι το 2025 (www.euro2day.gr 10/5/2023), όπως προκύπτει από τις εκτιμήσεις αναλυτών 41 τραπεζικών κολοσσών.
Βεβαίως το ζήτημα της έλλειψης φοιτητικής στέγης και της συνακόλουθης εκτόξευσης των ενοικίων είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιλυθεί την επόμενη πενταετία καθώς κάθε χρόνο έχουμε συνεχείς αυξήσεις στις αξίες των ακινήτων σε συνδυασμό με τη μείωση της προσφοράς του αριθμού των κατοικιών προς ενοικίαση.
Πάντως από τη δική μας πλευρά έχουμε προτείνει εδώ και πολλά χρόνια την αλλαγή του μοντέλου πρόσβασης στα ΑΕΙ το οποίο πέραν των άλλων θα είχε ως αποτέλεσμα και την δραστική αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος των αυξημένων ενοικίων φοιτητικής στέγης.
Πέραν των εκπαιδευτικών παραμέτρων που έχουν σχέση με την κατάργηση των Πανελληνίων Εξετάσεων και την θεσμοθέτηση της ελεύθερης πρόσβασης στα ΑΕΙ, θέση την οποία υπερασπίζομαι σθεναρά από το 2008 με άρθρα μου ως Πανεπιστημιακός δάσκαλος, η κατάργηση των Πανελληνίων Εξετάσεων και η εγκαθίδρυση ενός περιφερειακού συστήματος ελεύθερης πρόσβασης στα ΑΕΙ είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε σημαντική ανακούφιση των ελληνικών νοικοκυριών στην επόμενη δύσκολη οικονομική περίοδο η οποία αναμένεται να σημαδεύσει τη χώρα.
Άλλωστε η ζοφερή οικονομική κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών επιβεβαιώνεται πέραν των άλλων και από τα πρόσφατα στοιχεία σε σχέση με τις καταθέσεις στις ελληνικές τράπεζες σύμφωνα με τα οποία το 72,5% των καταθετών έχουν υπόλοιπα έως 1000 ευρώ, το 12,4% των καταθετών έχουν υπόλοιπα από 1000 έως 5000 ευρώ, το 13% των καταθετών έχουν από 5001-έως 50.000 ευρώ και μόνο το 1,4% των καταθετών έχουν από 50.000 έως 100.000 ευρώ (www.thetoc.gr 30/5/2023).
Η προτεινόμενη ελεύθερη πρόσβαση λοιπόν στα ΑΕΙ θα έχει ως αποτέλεσμαοι γονείς να σταματήσουν να δαπανούν χιλιάδες ευρώ ετησίως σε φροντιστήρια. Έτσι μόνο το 2018 σε εποχή κρίσης και Μνημονίων η ιδιωτική δαπάνη της ελληνικής οικογένειας ανήλθε ετησίως σε 1,5 δις ευρώ (www.kathimerini.gr 5/10/2018). Μεγάλο μέρος της δαπάνης αυτής κατευθύνθηκε στα φροντιστήρια για την προετοιμασία των μαθητών προκειμένου να περάσουν στις πανελλαδικές εξετάσεις σε κάποιο ΑΕΙ.
Με την πρότασή μας για ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ σε συνδυασμό με την εφαρμογή της αρχής της περιφερειακής προτίμησης οι φοιτητές θα μπορούν να σπουδάζουν στον τόπο κατοικίας τους και έτσι δεν θα επιβαρύνεται ο μηνιαίος οικογενειακός προϋπολογισμός με 1000 τουλάχιστον ευρώ για κάθε φοιτητή/τρια.
Επιπλέον προτείνεται η αξιοποίηση της εμπειρίας των άλλων Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων σε μεθόδους αξιολόγησης των πρωτοετών φοιτητών προς αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης σε Σχολές αιχμής.
Τέλος ζητούμε δωρεάν ενδοπεριφερειακή μετακίνηση των φοιτητών με τα μέσα μαζικής μεταφοράς προκειμένου να μειωθούν τα κόστη που επωμίζεται η κάθε οικογένεια για δαπάνες φοιτητικής μέριμνας και εγκατάστασης.
Επιπλέον οι νέες μειωμένες πλέον δαπάνες για τη φοιτητική μέριμνα που βαρύνουν την ελληνική οικογένεια θα καταναλώνονται στο εσωτερικό της χώρας.
Μάλιστα αν λάβουμε υπόψη ότι από τους τουλάχιστον 225.000 ενεργούς φοιτητές, όπως αυτοί προκύπτουν από τις δηλώσεις για τη διανομή συγγραμμάτων με βάση στοιχεία του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020 (https://sep4u.gr 27/5/2020), οι μισοί απ΄ αυτούς σπουδάζουν εκτός του τόπου της μόνιμης οικογενειακής τους κατοικίας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι θα μπορούσαν οι διάφοροι οικογενειακοί προϋπολογισμοί να εξοικονομήσουν τουλάχιστον 1,3 δις ευρώ ετησίως ίσως και περισσότερα.
Επιπλέον το κράτος θα απαλλαγεί και από το σημαντικό δημοσιονομικό κόστος που συνιστά τόσο η καταβολή του περίφημου φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος ύψους 1500 ευρώ ετησίως ή 2000 ευρώ σε περίπτωση συγκατοίκησης για κάθε φοιτητή που σπουδάζει σε απόσταση τουλάχιστον 80 χιλιομέτρων από την οικογενειακή του εστία όσο και το ποσό επιδότησης των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος των ετεροδημοτών φοιτητών. Μάλιστα σύμφωνα με δηλώσεις της τότε Υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως το 2022 οι δικαιούχοι του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος ανέρχονταν σε 50.000 άτομα (www.ot.gr 15/9/2022), με το δημοσιονομικό κόστος να ανέρχεται τότε σε 75 εκατομμύρια ευρώ.
Εν κατακλείδι η προτεινόμενη ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ θα συμβάλλει στη σημαντική οικονομική ανακούφιση της ελληνικής οικογένειας στη μετεκλογική εποχή η οποία αναμένεται εξαιρετικά ζοφερή από οικονομικής απόψεως με υψηλό πληθωρισμό, ακρίβεια, μειωμένη αγοραστική δύναμη και συνεχή φορολογικά ρεσάλτα στις τσέπες των Ελλήνων πολιτών.
Ταυτόχρονα θα οδηγήσει και σε κατακόρυφη μείωση των ενοικίων της φοιτητικής στέγης καθώς θα μειωθεί δραστικά ο αριθμός των ετεροδημοτών φοιτητών και ως εκ τούτου θα μειωθεί συνακόλουθα και η ζήτηση για ενοικίαση φοιτητικής στέγης.