«Επιεικώς προβληματικές» χαρακτηρίζει ο ΟΗΕ τις τελευταίες νομοθετικές πρωτοβουλίες του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, για τους μετανάστες, ενώ ο διεθνής οργανισμός με έκθεσή του εγκαλεί την Ελλάδα για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών σε Έβρο και Αιγαίο.
Ειδικότερα, η Ελλάδα κατέχει περίοπτη θέση στην Έκθεση που θα παρουσιαστεί σήμερα, στην 50η Σύνοδο του ΟΗΕ για τους μετανάστες και την οποία θα παρουσιάσει ο Ειδικός Εισηγητής του Οργανισμού, Φελίπε Γκονζάλες Μοράλες, ενώ με αφορμή την έκθεση αυτή, ο οργανισμός θα στείλει στην Ελλάδα εμπειρογνώμονα, προκειμένου να διερευνήσει πόσο σεβαστά γίνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ θα φτάσει σήμερα και θα παραμείνει στη χώρα μας μέχρι τις 22 Ιουνίου.
«Στην Ελλάδα, οι απωθήσεις στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα έχουν γίνει de facto γενική πολιτική», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση του ΟΗΕ, ενώ γίνεται και συγκεκριμένα αναφορά σε «540 ξεχωριστά περιστατικά κατά την περίοδο 2020-2021, που αφορούσαν τουλάχιστον 17.000 άτομα τα οποία φέρεται να επιστράφηκαν με τη βία, ανεπίσημα, στην Τουρκία». Η Ελλάδα «απέτρεψε πάνω από 140.000 άτομα να εισέλθουν στη χώρα μεταξύ Απριλίου και Νοέμβριο του 2021», αναφέρει επιπλέον η έκθεση, ενώ κάνει λόγο και για 147 περιστατικά βίαιης επιστροφής στην Τουρκία 7.000 μεταναστών, μεταξύ τους και παιδιά, από την Ελληνική Ακτοφυλακή, χωρίς τη δέουσα διαδικασία.
Στην έκθεση γίνεται και επιπλέον αναφορά σχετικά με την αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλή τρίτη χώρα» από την Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με τον Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ, είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν κατά 126% οι απορρίψεις αιτήσεων για άσυλο, με συνέπεια πολλοί μετανάστες να παραμείνουν στην Ελλάδα χωρίς πρόσβαση σε οποιαδήποτε προστασία και συναφείς υπηρεσίες και παροχές. Μέσω της έκθεσης, η Ελλάδα εγκαλείται και για τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στις ΜΚΟ, στις οποίες δεν επιτρέπεται να συμμετέχουν στις έρευνες διάσωσης.
Η σύντομη παρουσίαση της έκθεσης:
Ο Ειδικός Εισηγητής σημειώνει με ανησυχία τη λυπηρή συνέχιση της τάσης νομιμοποίησης των πρακτικών pushback μέσω της θέσπισης νομοθεσίας και μέσω κυβερνητικών εκτελεστικών διαταγμάτων. Αρκετά κράτη έχουν προσφύγει πρόσφατα σε τέτοιες τακτικές ως μέσο για να ξεπλύνουν παράνομες πρακτικές και να τις ακολουθήσουν ως γενική πολιτική.
Εκατοντάδες μετανάστες αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι ή νεκροί, κατά τη διέλευση των χερσαίων συνόρων μεταξύ της Λευκορωσίας και της Πολωνίας, της Τουρκίας και της Ελλάδας και του Μεξικού και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Η απουσία επαρκούς κρατικής ικανότητας έρευνας και διάσωσης κατά μήκος των θαλάσσιων μεταναστευτικών διαδρομών, σε συνδυασμό με τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι μη κρατικοί φορείς έρευνας και διάσωσης, ιδίως στην Κεντρική Μεσόγειο, έχουν αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου στη θάλασσα και εξαφανίσεων για τους μετανάστες.
Στην Ελλάδα, οι απωθήσεις στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα έχουν γίνει de facto γενική πολιτική. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει καταγράψει σχεδόν 540 ξεχωριστά περιστατικά κατά την περίοδο 2020-2021, που αφορούσαν τουλάχιστον 17.000 άτομα τα οποία φέρεται να επιστράφηκαν με τη βία, ανεπίσημα, στην Τουρκία. Ο Ειδικός Εισηγητής ανησυχεί για τη σημαντική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που εμποδίζονται να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος, στο πλαίσιο της δηλωμένης στρατηγικής των αρχών. Η Ελλάδα φέρεται να απέτρεψε πάνω από 140.000 άτομα να εισέλθουν στη χώρα μεταξύ Απριλίου και Νοέμβριο του 2021, και ανακοίνωσε την επέκταση ενός φράχτη στην περιοχή του Έβρου. Στο Αιγαίο, οι ΜΚΟ έχουν καταγράψει τουλάχιστον 147 περιστατικά βίαιης επιστροφής 7.000 μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, στην Τουρκία από την Ελληνική Ακτοφυλακή, χωρίς τη δέουσα διαδικασία.
Νομοθεσία: Στην Ελλάδα, ο νόμος 4825/2021 της 4ης Σεπτεμβρίου 2021 επιβάλλει περιορισμούς και προϋποθέσεις σε ιδιωτικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που επιθυμούν να συμμετάσχουν σε έρευνες και διάσωσης εθελοντικά. Επί του παρόντος, οι οργανώσεις μπορούν να επιχειρούν μόνο υπό τις εντολές και τις οδηγίες των λιμενικού αρχών, και οι διασώστες κινδυνεύουν με σημαντικά πρόστιμα και φυλάκιση εάν ενεργούν από μόνοι τους για να σώσουν ζωές.
Το 2021, η κυβέρνηση της Ελλάδας εξέδωσε δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις που έκαναν σειρά χαρακτηρισμών ασφαλών τρίτων χωρών. Πιο συγκεκριμένα, η ΚΥΑ 42799 του Ιουνίου 2021 χαρακτήρισε την Τουρκία ως ασφαλή χώρα για τους υπηκόους του Αφγανιστάν, του Μπαγκλαντές, του Πακιστάν, της Σομαλίας και της Συρίας, οι οποίοι αποτελούν τις πολυπληθέστερες ομάδες αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα. Η απόφαση ίσχυσε αναδρομικά για τους αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση κατά 126% σε ετήσια βάση στην απόρριψη των αιτήσεων ασύλου. Σε ολόκληρη την Ελλάδα, πάνω από 6.400 αιτήσεις ασύλου κρίθηκαν απαράδεκτες με βάση την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας – σχεδόν οι μισές από όλες τις αιτήσεις. Οι μοναδικές εξαιρέσεις στον κανόνα ήταν τα ασυνόδευτα παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών και τα παιδιά θύματα εμπορίας ανθρώπων, βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλων μορφών σοβαρής ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας. Αρκετές αναφορές προς τον Ειδικό Εισηγητή δείχνουν ότι η Τουρκία δεν έχει συμφωνήσει να δεχθεί εκ νέου κανέναν αιτούντα άσυλο από την Ελλάδα από το 2020. Ως εκ τούτου, ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας είχε ως αποτέλεσμα τη νομική αβεβαιότητα για τους αιτούντες άσυλο, οι περισσότεροι από τους οποίους θα παραμείνουν στην Ελλάδα χωρίς κανένα νομικό καθεστώς ή πρόσβαση σε οποιαδήποτε προστασία και συναφείς υπηρεσίες και παροχές. Επιπλέον, παρατηρήθηκε αύξηση της κράτησης των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο.
Ο Ειδικός Εισηγητής ανησυχεί ότι ορισμένα κράτη επιτρέπουν τον χαρακτηρισμό της ασφαλούς τρίτης χώρας σε σχέση με τους αιτούντες άσυλο, για να επισπεύσουν ποικιλοτρόπως τις διαδικασίες επιστροφής, αντί να παρέχουν μια διαφανή, βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα απάντηση. Τέτοιες πρακτικές χρησιμοποιούνται κάποιες φορές ως στρατηγική για την παράκαμψη των υποχρεώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή για την απομάκρυνση μεταναστών χωρίς ατομικές διασφαλίσεις.
Δείτε εδώ όλη την έκθεση του ΟΗΕ