Στρώνουν τον δρόμο για κατάργηση της ομοφωνίας σε σημαντικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακυρώνοντας έτσι το δικαίωμα των χωρών να θέτουν βέτο. Εξέλιξη, που όπως επισημαίνουν διπλωματικοί κύκλοι, είναι δυσμενής για χώρες όπως η Ελλάδα καθώς στερούνται ενός «όπλου» στις διαπραγματεύσεις.
Σύμφωνα με το Politico, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθεί να αναγκάσει τους ηγέτες της ΕΕ να ξεκινήσουν μια συζήτηση για τη μεταρρύθμιση των θεμελιωδών συνθηκών.
Το Κοινοβούλιο ενέκρινε την σήμερα Πέμπτη (9/6) με συντριπτική πλειοψηφία ένα ψήφισμα που καλεί τους ηγέτες της ΕΕ να συγκαλέσουν μια Ευρωπαϊκή Σύνοδο προκειμένου να τροποποιηθούν «επειγόντως» οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Στόχος είναι να γίνουν αναθεωρήσεις που θα καταργούν τους κανόνες που απαιτούν την ομοφωνία στην ΕΕ σε ορισμένες αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής κυρώσεων. 355 βουλευτές ψήφισαν υπέρ, ενώ 154 ήταν κατά.
Θα τεθεί στην Σύνοδο Κορυφής
Η κίνηση αυτή οικοδομεί μια δυναμική για να τεθεί το θέμα στην ημερήσια διάταξη στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ εντός αυτού του μήνα. Κατά τη διάρκεια συζήτησης με τους ευρωβουλευτές πριν από την ψηφοφορία, ο Clément Beaune, υπουργός Υποθέσεων της ΕΕ της Γαλλίας, η οποία είναι στην Προεδρίας της ΕΕ, δεσμεύτηκε να δώσει προτεραιότητα στο θέμα κατά την επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής.
Παρά τη δέσμευσή του, ωστόσο, πολλοί ηγέτες της ΕΕ παραμένουν δύσπιστοι σχετικά με το θέμα, σημειώνει το Politico.
«Η δέσμευση που αναλαμβάνουμε είναι να ανοίξουμε τη συζήτηση χωρίς καθυστέρηση», είπε, «ακόμα και αν είναι δύσκολο».
Μια συζήτηση για την αλλαγή της συνθήκης της ΕΕ υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια, με πολλούς αξιωματούχους και ηγέτες να εκφράζουν κατά καιρούς απογοήτευση για την ικανότητα μιας μεμονωμένης χώρας να εκτροχιάσει ακόμη και μικρές αποφάσεις, όπως η έκδοση κοινών δηλώσεων της ΕΕ.
Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει κάνει τη συζήτηση πιο πιεστική. Και φέρνουν το παράδειγμα της Ουγγαρίας, που μπορεί να καθυστερήσει τις αποφάσεις για κυρώσεις ακόμα κι αν άλλες χώρες έχουν ως επί το πλείστον συμβιβαστεί.
Πόσο πιθανή είναι μια αλλαγή στις συνθήκες της Ε.Ε
Το ψήφισμα που εγκρίθηκε την Πέμπτη προτείνει αυτές οι συνομιλίες να εξεταστούν σε μια Ευρωπαϊκή Συνέλευση, στην οποία θα συγκεντρωθούν εκπρόσωποι από διάφορα κοινοβούλια, καθώς και αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων. Το καθήκον τους, όπως αναφέρεται στο ψήφισμα, θα είναι να αλλάξουν τις συνθήκες της ΕΕ για να διασφαλίσουν ότι «η Ένωση έχει την αρμοδιότητα να αναλαμβάνει πιο αποτελεσματική δράση κατά τη διάρκεια μελλοντικών κρίσεων».
Τώρα εναπόκειται στους ηγέτες της ΕΕ να αποφασίσουν εάν θα πραγματοποιήσουν μια τέτοια συνέλευση, την οποία πρέπει να εγκρίνουν με πλειοψηφία. Αλλά στην πραγματικότητα η αλλαγή των συνθηκών θα απαιτούσε μια συναίνεση που φαίνεται εξαιρετικά απίθανη.
Το ψήφισμα της Πέμπτης αποτελεί συνέχεια της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, ένα φόρουμ που έχει σκοπό να συγκεντρώσει σχόλια από τους πολίτες σχετικά με την αναμόρφωση της ΕΕ. Οι πολιτικοί βοήθησαν να μετατραπεί η ανατροφοδότηση σε 49 προτάσεις και 326 μέτρα που είχαν σχεδιαστεί για την υλοποίηση αυτών των ιδεών.
Μερικές από τις πιο αξιοσημείωτες προτάσεις περιελάμβαναν τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων σε ολόκληρη την ΕΕ για ορισμένα ζητήματα και την τροποποίηση των κανόνων ομοφωνίας που επιτρέπουν σε μια μεμονωμένη χώρα να εμποδίζει τις αποφάσεις σε ευαίσθητους τομείς όπως η φορολογία και η εξωτερική πολιτική.
«Με μια ιστορική ψηφοφορία, το Κοινοβούλιο έστειλε ένα σαφές μήνυμα στο Συμβούλιο: Είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να μεταρρυθμίσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αυξήσει την ικανότητά της να ενεργεί και να απαλλαγεί από την παραλυτική αρχή της ομοφωνίας», δήλωσε ο Gabriele Bischoff, Γερμανός σοσιαλιστής ευρωβουλευτής που βοήθησε στη διαχείριση του ψηφίσματος.
«Με μια συνέλευση, έχουμε την ευκαιρία να επιτύχουμε… και να ενισχύσουμε τη δημοκρατική και κοινωνική ανθεκτικότητα».
Συγκεκριμένα, το ψήφισμα καλεί την ΕΕ να περάσει σε ένα όριο «ειδικής πλειοψηφίας» για αποφάσεις σε «σχετικούς τομείς, όπως η υιοθέτηση κυρώσεων», καθώς και «σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης».
Το ψήφισμα πιέζει επίσης να δοθεί στο Κοινοβούλιο το «δικαίωμα έναρξης, τροποποίησης ή κατάργησης νομοθεσίας». Επί του παρόντος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει νομοθεσία.
Τι σημαίνει η κατάργηση του βέτο για την Ελλάδα
Ωστόσο, ορισμένες κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν ήδη ξεκαθαρίσει ότι αντιτίθενται στην αλλαγή της Συνθήκης, υποστηρίζοντας ότι η κίνηση θα αποσπάσει την προσοχή της Ε,Ε. από πιο πιεστικά ζητήματα. Τον περασμένο μήνα, 13 χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων όλων των μελών της Βαλτικής και της Σκανδιναβίας, δήλωσαν ότι «δεν υποστηρίζουν τις απρόβλεπτες και πρόωρες προσπάθειες να ξεκινήσει μια διαδικασία για την αλλαγή της Συνθήκης».
Για την Ελλάδα, η κατάργηση του βέτο θα αποτελούσε μια εξαιρετικά δυσμενή εξέλιξη, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους. Και αυτό, γιατί χώρες όπως η Ελλάδα θα στερηθούν ένα ατού στις διαπραγματεύσεις, ειδικά σε κρίσιμα ζητήματα εθνικής σημασίας.
Χρήση του δικαιώματος του βέτο έχει κάνει χρήση η Ελλάδα κατά καιρούς. Στη δεκαετία του ’80, το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου έκανε χρήση του βέτο πετυχαίνοντας να κερδίσει η Ελλάδα τα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα).
Ξανά, στις αρχές του 2000, επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη, η Ελλάδα πέτυχε την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τότε, κατά την διεύρυνση για την ένταξη των ανατολικών χωρών, η Ελλάδα έθεσε θέμα: Όλες ή καμία και έτσι κατάφερε να εισέλθει η Κύπρος στην Ε.Ε.
Το βέτο, πάλι, χρησιμοποίησε και άλλες φορές η Ελλάδα όταν τέθηκε θέμα ένταξης των βόρειων γειτόνων, αξιώνοντας να λυθεί πρώτα το θέμα με το ονοματολογικό.
Σε κάθε περίπτωση πλέον το ζήτημα είναι προ των πυλών. Οι ηγέτες της ΕΕ θα συγκεντρωθούν για σύνοδο κορυφής στις 23 και 24 Ιουνίου.
Ο Beaune, ο Γάλλος υπουργός, σημείωσε ότι η ΕΕ θα μπορούσε να εφαρμόσει ορισμένες από τις προτάσεις των πολιτών χωρίς αλλαγή των συνθηκών, ιδιαίτερα εκείνες για την υγεία, το εμπόριο ή την εκπαίδευση. Και απηχεί της υπόσχεσης που έδωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Μάιο. Είναι το πρώτο βήμα.