«Μιας και είμαστε εδώ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δείτε την ταινία σαν ένα τελευταίο σημείωμα αφύπνισης την ώρα που ο ναζισμός σηκώνει και πάλι κεφάλι στην Ευρώπη. Ή σαν ένα μικρό σημείωμα την ώρα που η ιστορία ουρλιάζει και όσοι δεν πρέπει να φορούν ωτοασπίδες, αγοράζουν τα ζευγάρια πέντε-πέντε», δήλωσε η σεναριογράφος Ιωάννα Καρυστιάνη μετά την προβολή της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη «Το τελευταίο σημείωμα» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.
Η προβολή, που έγινε σε μια κατάμεστη αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου, πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου, και με την συνεργασία του Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Δημήτρη Παπαδημούλη, και του Ελληνικού Κύκλου Βρυξελλών. Η προβολή έγινε παρουσία του δημιουργού Παντελή Βούλγαρη και της σεναριογράφου Ιωάννας Καρυστιάνη, ενώ ακολούθησε συζήτηση με το κοινό
Η ταινία του 2017 σε σκηνοθεσία Παντελή Βούλγαρη, βασίζεται στην εκτέλεση των 200 Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944 ως αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού από Έλληνες αντάρτες.
Ανοίγοντας την εκδήλωση ο ευρωβουλευτής Στ. Κούλογλου είπε ότι «είναι χαρά μας που έχουμε κοντά μας τον Παντελή Βούλγαρη και την Ιωάννα Καρυστιάνη και που προβάλουμε την εξαιρετική τους ταινία ‘Το τελευταίο σημείωμα’. Η ταινία, όπως και η παρουσία τους εδώ, έχουν όμως και μια άλλη διάσταση: Υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η ιστορική μνήμη δεν απαλείφεται. Υπάρχει, όπως υπάρχει και το δίκαιο αίτημα για τις πολεμικές επανορθώσεις της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα, γιατί η χώρα μας καταστράφηκε ολοκληρωτικά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο που ήταν συνέχεια της κατοχής. Οι όψεις υπανάπτυξης που έχουμε ως χώρα, υφίστανται γιατί η Ελλάδα ξεκίνησε τελευταία την ανοικοδόμησή της από τον πόλεμο πληγωμένη και με τον μισό κόσμο στις εξορίες και τις φυλακές».
Ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Δ. Παπαδημούλης δήλωσε πως «χαίρομαι πολύ που αυτή η αίθουσα σήμερα είναι γεμάτη, όχι μόνο γιατί θα δούμε μια εξαιρετική ταινία η οποία έχει ένα εξαιρετικά επίκαιρο μήνυμα για την ιστορική μνήμη, αλλά επειδή πραγματοποιείται σε μια στιγμή που η ακροδεξιά ενδυναμώνεται επικίνδυνα σε όλη την Ευρώπη. Πρόκειται για τους πολιτικούς απογόνους του ναζισμού και του φασισμού. Προχθές, οι οπαδοί του Φρανκισμού, απέκτησαν για πρώτη φορά στην μεταφρανκική Ισπανία μια ισχυρή κοινοβουλευτική παρουσία στην Ανδαλουσία. Τα μηνύματα αυτής της ταινίας δεν αφορούν μόνο τις δικές μας πληγές και ρίζες, αλλά θέτουν και ένα επίκαιρο πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα για την Ευρώπη του σήμερα».
Μετά την εκδήλωση, το κοινό, φανερά συγκινημένο, απηύθυνε ερωτήσεις προς τους δημιουργούς της ταινίας για το ιστορικό της υπόβαθρο, για τις σκέψεις τους κατά τα γυρίσματα αλλά και για την γνώμη τους για την σημερινή Ευρώπη.
«Κάθε φορά που συναντούσα στα βιβλία ένα κομμάτι της ιστορίας των διακοσίων της Καισαριανής ψήλωνα λιγάκι. Ήθελα να μάθω ποιοι ήταν αυτοί, ποια είναι η διαφορά εκείνης της εποχής από την σημερινή. Τελικά αυτά τα συναισθήματα για έναν σκηνοθέτη, σε όλη αυτή την περιπέτεια να βρεθούν τα χρήματα, να γίνει η ταινία, να μονταριστεί και να προβληθεί στο κοινό, δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια εξήγησης γιατί έγινε η ταινία. Είναι απλό!» δήλωσε ο Παντελής Βούλγαρης.
«Η ιστορία ολοκληρώνει κάθε φάση της με την φράση ‘θα τα ξαναπούμε’. Η γνώση της ιστορίας είναι συνείδηση, είναι συγκρότηση προσωπικότητας. Δικαιοσύνη, δίχως μνήμη δεν υπάρχει. Η αποσιώπηση και η ιστορία που δεν την μεταχειριζόμαστε είναι χαντάκι και γκρεμός. Μακάρι η ταινία να μπορούσε να παιχτεί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, και στην Γερμανία στα παιδιά. Γιατί η γνώση είναι σύμμαχος», τόνισε η Ιωάννα Καρυστιάνη, σημειώνοντας πως «η εκτέλεση των 200 στην Καισαριανή ήταν η πρώτη μαζική εκτέλεση στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εγκαινίασε ένα αμόκ βίας των Γερμανών γιατί συνειδητοποίησαν ότι χάνουν. Ακολούθησε πολύ αιματοχυσία και καταστροφές».
Στην εκδήλωση το παρών έδωσαν και οι ευρωβουλευτές Γιώργος Γραμματικάκης (Ποτάμι), Νίκος Ανδρουλάκης (ΠΑΣΟΚ), Κώστας Μαυρίδης (Δημοκρατικό Κόμμα – Κύπρος), και Τάκης Χατζηγεωργίου (ΑΚΕΛ – Κύπρος). Ο Τ. Χατζηγεωργίου παίρνοντας το λόγο δήλωσε ότι «μου έμεινε μια από τις φράσεις εκείνων που φώναζαν τα τελευταία τους λόγια πριν τους εκτελέσουν: ‘Θα έρθουν καλύτερες μέρες’. Βρισκόμαστε μπρος στην πιθανότητα και άλλων τραγωδιών. Είναι καθήκον μας να μεταλαμπαδεύσουμε στους γύρω μας την ανάγκη να ανατραπούν αυτές οι τραγωδίες»
Φωτογραφίες: Βασίλης Κατσαρδής