Έρευνα – μαμούθ για τον καρκίνο στην Κρήτη και μία άγνωστη ιστορία από το 1994

Μάστιγα ο καρκίνος στην Κρήτη. Μάλιστα, σε ορισμένες περιοχές του νησιού το ποσοστό θνησιμότητας είναι τεράστιο, με την ανησυχία του κόσμου να είναι έκδηλη.

Το όλο ζήτημα διερευνά το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου της Κρήτης, όπου για πρώτη φορά στα χρονικά δεδομένα του νησιού, αλλά και σε εθνικό επίπεδο ολοκληρώνεται η καταγραφή περιπτώσεων θανάτου και νοσηρότητας για όλους τους τύπους καρκίνου για την περίοδο 2005-2013.

Τα αποτελέσματα για όλη την περίοδο 1992-2013 θα ανακοινωθούν επίσημα τους πρώτους μήνες του 2015, μετά από ενημέρωση της Περιφέρειας Κρήτης.

Πρόκειται για μια σημαντική πρωτοβουλία της Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου επιστημονικός υπεύθυνος και διευθυντής είναι ο καθηγητής κ. Β. Γεωργούλιας, και της Κλινικής Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διευθυντής είναι ο καθηγητής κ. Χρήστος Λιονής.

Η συνεργασία αυτή έχει ως στόχο τη συλλογή, την καταγραφή και την ανάλυση δεδομένων σχετικών με ασθενείς που πάσχουν ή που απεβίωσαν από καρκίνο, σε ολόκληρη την περιφέρεια Κρήτης.

«Ήδη έχουν παρατηρηθεί τύποι καρκίνου που ξεχωρίζουν ή πληθυσμιακές ομάδες και περιοχές που παρουσιάζουν αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας ή νοσηρότητας. Άξια περαιτέρω συζήτησης είναι η αυξητική τάση του καρκίνου του θυρεοειδούς και του ήπατος και στις δύο περιόδους καταγραφής. Η ερμηνεία αυτών όμως χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Αυτή η συζήτηση γι’ αυτούς τους τύπους καρκίνου, για την αναλογία μεταξύ ανδρών και γυναικών, για το επικρατέστερο μοντέλο ανά νομό και δήμο, αλλά και για το μοντέλο που αναμένεται να ακολουθηθεί τις επόμενες δεκαετίες θα ανακοινωθεί τους επόμενους μήνες. Αυτό θα γίνει μέσα από μια πρώτη ολοκληρωμένη παρουσίαση των αποτελεσμάτων, σε συνεργασία με το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης», αρκέστηκε να δηλώσει για πρώτη φορά, λίγο πριν την ολοκλήρωση της καταγραφής και παρουσίασής της, ο κ. Λιονής.

«Η όποια ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να γίνεται με προσοχή, μιας και το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου της Κρήτης ανακοινώνει απλώς γεγονότα και αριθμούς. Θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες που είναι δυνατόν να ερμηνεύουν τις παρατηρούμενες αυξητικές τάσεις», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Η καταγραφή γίνεται από το μοναδικό περιφερειακό αρχείο καταγραφής νεοπλασμάτων και συγκεκριμένα το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου της Κρήτης, που αποτελεί σήμερα ένα θεσμό του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου της Κρήτης ιδρύθηκε το 1992 από τον αείμνηστο Ι. Βλαχονικολή, καθηγητή Πανεπιστημίου Κρήτης, με έδρα τον Τομέα Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και συντονιστή τον καθηγητή κ. Χ. Λιονή. Παράλληλα έχει λάβει άδεια ίδρυσης και λειτουργίας αρχείου με ευαίσθητα δεδομένα από το Τμήμα της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ενώ έχει εξασφαλιστεί η άδεια από την ΥΠΕ Κρήτης, τα ληξιαρχεία και τα νοσοκομεία της περιφέρειας Κρήτης, δεσμεύοντας το Κ.Κ.Κ. στην ασφαλή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και στη διασφάλιση της πλήρους ανωνυμίας, με βάση τις αρχές τήρησης προσωπικών δεδομένων.

Λειτουργεί με μια διεπιστημονική ομάδα, που απαρτίζεται από ογκολόγους, γενικούς γιατρούς, στατιστικούς και επιστήμονες πληροφορικής.

Μία παλιότερη έρευνα για τον καρκίνο στην Κρήτη

Να υπενθυμίσουμε εδώ μία σχετικά άγνωστη ιστορία σχετικά με το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου της Κρήτης.

Το 1994 είχε παρουσιαστεί σχετική έρευνα του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου Κρήτης σε συμπόσιο ογκολογικής παθολογίας που διοργανώθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης υπό την αιγίδα του ιατρικού τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης και της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας.

Τα στοιχεία, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας “Αγώνας της Κρήτης” είχαν συλλεχθεί δια της περιπατικής μεθόδου (επιτόπια καταγραφή). Η παρουσίαση των συμπερασμάτων της ειδικής έρευνας έγινε από τον τότε αναπληρωτή καθηγητή βιοστατιστικής του τομέα κοινωνικής ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Γιάννη Βλαχονικολή, στο πλαίσιο του προγράμματος καταγραφής καρκίνου Κρήτης, προγράμματος που είχε χρηματοδοτηθεί από την ΕΟΚ για την πραγματοποίηση στατιστικών επιδημιολογικών ερευνών.

Σε σύνολο 4.801 κατοίκων της Κρήτης που ασθενούσαν ή απεβίωσαν από διάφορες μορφές καρκίνου το 1992, η κατανομή ανά 100.000 γενικού πληθυσμού παρουσίαζαν τεράστιες αποκλίσεις:

Δεν είναι όμως μόνο η μεγάλη απόκλιση των Χανίων από τους άλλους νομούς της Κρήτης αλλά και η τεράστια διαφορά των ποσοστών θνησιμότητας στην Κρήτη σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον καθηγητή ο καρκίνος μπορεί να σχετίζεται με τις συνήθειες ζωής, διατροφή, ηλικία και περιβάλλον. Όσον αφορά τις πρώτες παραμέτρους οι διαφοροποιήσεις μεταξύ των νομών της Κρήτης είναι ελάχιστες.

Παραπέρα, από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, έχει διαπιστωθεί πως και συνολικά τα ποσοστά της Κρήτης δεν θα έπρεπε να είναι υψηλότερα σε τέτοιο βαθμό σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα.

Όταν όμως περνάμε στην παράμετρο του περιβάλλοντος υπάρχει μία διαφορά. Κι αυτή είναι η ύπαρξη του αμερικανοΝΑΤΟϊκού συμπλέγματος στα Χανιά, που αποδεικνύεται ως ο αποφασιστικός παράγοντας θανάτων στην περιοχή μας.

Τότε, μετά την δημοσιοποίηση της έρευνας, κανείς δεν πήρε την ευθύνη για τη λήψη σχετικών μέτρων προστασίας. Αντιθέτως, το 1993, το πρόγραμμα καταγραφής καρκίνου Κρήτης σταμάτησε να χρηματοδοτείται από την ΕΟΚ και οι Ελληνικές Κυβερνήσεις μετέπειτα δεν πήραν καμία απολύτως πρωτοβουλία για επαναχρηματοδότηση του.

Όλα αυτά άλλαξαν πολύ πρόσφατα, είκοσι ολόκληρα χρόνια μετά, και πιο συγκεκριμένα στις 18 Δεκεμβρίου του 2013 όταν με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης υπογράφηκε προγραμματική σύμβαση με το Πανεπιστήμιο Κρήτη και το Τμήμα Ιατρικής για την επαναλειτουργία στο νησί ειδικού επιστημονικού κέντρου καταγραφής του καρκίνου

Υποδομές

Πρόσφατα, η λειτουργία του Κ.Κ.Κ. έτυχε υποστήριξης της Περιφέρειας Κρήτης, με σχετική προγραμματική σύμβασης. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα χρήματα αυτά αξιοποιούνται μόνο για τα οδοιπορικά των καταγραφέων, οι οποίοι επισκέπτονται τα ληξιαρχεία και τα νοσοκομεία του νησιού, και όχι για την αμοιβή των καθηγητών και του επιστημονικού προσωπικού.

Μέσω της προγραμματικής αυτής σύμβασης, τόσο οι υποδομές όσο και οι λειτουργίες του Κ.Κ.Κ. διευρύνθηκαν και προτυποποιήθηκαν.

Πιο συγκεκριμένα, έγινε αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος, ώστε να υποστηρίζει την εξ αποστάσεως καταγραφή και τον έλεγχο της πληροφορίας που δέχεται η κεντρική μονάδα που φιλοξενεί τα δεδομένα. Ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα ταξινόμησης για τα καλοήθη και κακοήθη νεοπλάσματα, ενώ υπάρχει ειδική εκπαίδευση για τους καταγραφείς της πληροφορίας. Το νέο σύστημα του Κ.Κ.Κ. δίδει τη δυνατότητα διεξαγωγής στατιστικών στοιχείων, με τη μορφή πινάκων, γραφημάτων αλλά και χαρτών σε διάφορες κλίμακες ανάλυσης (νομός, δήμος, οδός). Τα δεδομένα του Κ.Κ.Κ. διατίθενται ελεύθερα σε ερευνητές, έπειτα από γραπτό αίτημα και ανάλογα με το πρωτόκολλο της μελέτης τους, ώστε να ενδυναμωθεί η έρευνα για τον καρκίνο.

Ιωάννα Βλαχάκη / neakriti.gr με πληροφορίες από δημοσιεύματα του agonaskritis.gr