Το στρατιωτικό προσωπικό που υπηρετεί σε βάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών συμμετέχει συχνά σε δράσεις που στοχεύουν στην εξυπηρέτηση και ενίσχυση της τοπικής κοινότητας, όπως ο καθαρισμός παραλιών, το βάψιμο εκκλησιών ή οι επισκέψεις σε σχολεία. Οι δράσεις αυτές αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής γνωστής ως «σχέσεις με την κοινότητα» (Community Engagement ή Community Relations – COMREL). Αυτές οι ενέργειες εξυπηρετούν πολλαπλούς στρατηγικούς, διπλωματικούς και πρακτικούς σκοπούς, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Ιδού γιατί:

Η επαφή με τις τοπικές κοινότητες βοηθά στην «ανθρωποποίηση» της στρατιωτικής παρουσίας και στην οικοδόμηση σχέσεων αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των στρατιωτών και των πολιτών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε χώρες που φιλοξενούν βάσεις των ΗΠΑ, οι οποίες συχνά βρίσκονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Η θετική αλληλεπίδραση μειώνει τις εντάσεις και ενισχύει την αίσθηση κοινών στόχων.

Ήπια Ισχύς και Δημόσια Διπλωματία

Η έννοια της ήπιας ισχύος (soft power), που αναπτύχθηκε από τον πολιτικό επιστήμονα Joseph Nye, αναφέρεται στην ικανότητα μιας χώρας να επηρεάζει άλλες όχι μέσω εξαναγκασμού (σκληρή ισχύς, π.χ. στρατιωτική δύναμη), αλλά μέσω έλξης και πειθούς. Περιλαμβάνει τον πολιτισμικό αντίκτυπο, τις πολιτικές αξίες και τις εξωτερικές πολιτικές που θεωρούνται ηθικά νόμιμες ή ελκυστικές.

Κατά τη διάρκεια αποστολών στο εξωτερικό, ειδικά σε χώρες-συμμάχους ή εταίρους, τέτοιες δράσεις αποτελούν μέρος της προβολής της ήπιας ισχύος των ΗΠΑ. Μέσω της βοήθειας προς τις τοπικές κοινότητες, ο στρατός προάγει το καλό κλίμα, ενισχύει τις συμμαχίες και αντιμετωπίζει αντιαμερικανικά αισθήματα. Δείχνει ότι η παρουσία των ΗΠΑ δεν είναι μόνο στρατιωτική, αλλά και ανθρωπιστική και συνεργατική.

Πραγματικά Παραδείγματα

• Ιαπωνία: Οι Δυνάμεις των ΗΠΑ στην Ιαπωνία συμμετέχουν συχνά σε καθαρισμούς παραλιών και τοπικά φεστιβάλ, ιδιαίτερα στην Οκινάουα, όπου η αμερικανική παρουσία έχει προκαλέσει διαφωνίες. Αυτές οι δράσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της συμμαχίας ΗΠΑ-Ιαπωνίας και στη μείωση των κοινωνικών εντάσεων.

• Ελλάδα: Προσωπικό του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ στη Σούδα συμμετείχε σε επισκέψεις σε σχολεία, αιμοδοσίες και τοπικά περιβαλλοντικά έργα, ενισχύοντας την εικόνα της βάσης ως μέρους του κοινωνικού ιστού.

• Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία: Κατά τη διάρκεια ανθρωπιστικών αποστολών, όπως το Pacific Partnership ή τα MEDCAPS της AFRICOM, ιατρικές και μηχανικές ομάδες του στρατού των ΗΠΑ παρέχουν βοήθεια σε τοπικούς πληθυσμούς, βελτιώνοντας παράλληλα τη ζωή των ανθρώπων και την εικόνα των ΗΠΑ.

Στρατηγική Επικοινωνία Μέσω Πράξεων

Αυτές οι ενέργειες δεν αποτελούν απλώς καλές δημόσιες σχέσεις. Είναι στοχευμένα στοιχεία της εξωτερικής πολιτικής:

• Δηλώνουν προσήλωση στις συμμαχίες.

• Ενισχύουν αμυντικές συνεργασίες μέσω πολιτισμικής ευαισθησίας και φροντίδας.

• Υποστηρίζουν επιχειρήσεις σταθερότητας, ειδικά σε ευάλωτες ή μεταπολεμικές περιοχές.

Ο απώτερος στόχος είναι να συνδέεται ο αμερικανικός στρατός όχι μόνο με τα αεροπλάνα και τα τανκς, αλλά και με την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία και την κοινή ανθρωπιά.

Οργανωτικά και Στρατηγικά Οφέλη

Σχέσεις με την Κοινότητα και Δημόσια Εικόνα

Βασικός στόχος αυτών των δράσεων είναι η οικοδόμηση και διατήρηση θετικών σχέσεων με τις τοπικές κοινωνίες. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ (DoD) δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις με την κοινότητα, όπως περιγράφεται σε επίσημες πηγές, όπως η σελίδα “Outreach and Community Relations” του Στρατού. Οι δράσεις αυτές αποδεικνύουν ότι ο στρατός ενδιαφέρεται για την ευημερία της κοινωνίας και όχι μόνο για την άμυνα, αντιμετωπίζοντας αρνητικές αντιλήψεις και χτίζοντας εμπιστοσύνη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε περιοχές κοντά σε βάσεις, όπου η δημόσια υποστήριξη επηρεάζει την πολιτική και τις επιχειρήσεις, καθώς και στο εξωτερικό, όπου η προβολή αξιών όπως η αλληλεγγύη και η συνεργασία εξυπηρετεί ευρύτερους στόχους εξωτερικής πολιτικής.

Διπλωματική Ήπια Ισχύς

Σε βάσεις εκτός ΗΠΑ, οι δράσεις αυτές ενισχύουν τη διπλωματική προσπάθεια μέσω της προβολής αξιών των ΗΠΑ. Έκθεση της RAND Corporation για τις συνεργασίες στρατιωτικών εγκαταστάσεων τονίζει πώς τέτοιες εμπλοκές ενισχύουν τη σχέση στρατού-κοινότητας, στηρίζοντας τη σταθερότητα στις χώρες υποδοχής. Αυτό συνάδει με τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής για συνεργασία και μείωση των εντάσεων.

Συγκεκριμένες Δράσεις

Οι καθαρισμοί παραλιών και οι επισκέψεις σε σχολεία είναι οργανωμένες δράσεις. Για παράδειγμα, αναρτήσεις στο X (πρώην Twitter) καταγράφουν καθαρισμούς από Αμερικανούς πεζοναύτες στην Ποχάνγκ της Ν. Κορέας και από ναύτες στα Χανιά. Επισκέψεις σε σχολεία πραγματοποιούνται μέσω προγραμμάτων όπως το “Adopt a School” στο Fort Riley, όπου στρατιώτες βοηθούν μαθητές στο μάθημα. Αν και η τεκμηρίωση για το βάψιμο εκκλησιών είναι περιορισμένη, τέτοιες ενέργειες εντάσσονται σε βελτιώσεις υποδομών, όπως αναφέρεται στο στρατιωτικό εγχειρίδιο FM 100-19.

Πολιτική και Συντονισμός

Οι δράσεις αυτές συντονίζονται από τα γραφεία σχέσεων με την κοινότητα των βάσεων και ευθυγραμμίζονται με τις οδηγίες του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ. Η έκθεση της GAO για τις σχέσεις με την κοινότητα τονίζει ότι το DoD ακολουθεί αρχές ορθής διαχείρισης, με ετήσια έγγραφα σχεδιασμού προβολής που ορίζουν όρια χρηματοδότησης, διασφαλίζοντας ότι οι δράσεις σχεδιάζονται και υποστηρίζονται με τους κατάλληλους πόρους. Η χρηματοδότηση προέρχεται κυρίως από τις πιστώσεις λειτουργίας και συντήρησης των στρατιωτικών υπηρεσιών, χωρίς να υπάρχει ξεχωριστή κατηγορία στον προϋπολογισμό, κάτι που δείχνει πόσο ενσωματωμένες είναι αυτές οι ενέργειες στη στρατιωτική στρατηγική.

Η Δημόσια Εικόνα και η Ενίσχυσή της Μέσω Κοινωνικής Προσφοράς

Η δημόσια εικόνα αφορά τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αντιλαμβάνεται τον στρατό. Η συμμετοχή σε δράσεις προσφοράς προς την κοινότητα μπορεί να βελτιώσει αυτή την εικόνα, αντικρούοντας στερεότυπα και αναδεικνύοντας την ανθρώπινη πλευρά των στρατιωτών. Το Τμήμα Επικοινωνίας του Στρατού, για παράδειγμα, διοργανώνει δράσεις που φέρνουν τον στρατό σε άμεση επαφή με την κοινωνία, προωθώντας τον διάλογο και την εξωστρέφεια.

Αυτές οι ενέργειες αντιμετωπίζουν την αντίληψη του στρατού ως αποκλειστικά πολεμικής μηχανής, ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχει σκεπτικισμός ή αντίδραση στην παρουσία ξένων στρατευμάτων.