“Αιώνια μόλυνση” και βάσεις στη Σούδα – Μπορούν οι ελληνικές αρχές να προχωρήσουν σε ελέγχους;

Του Γιάννη Αγγελάκη / news247.gr

«Είναι ντροπή και ντρέπομαι, που θέτετε θέματα ασφαλείας. Θα ήθελα να ανακαλέσετε αμέσως. Είναι ντροπή. Όταν σας εξήγησα και σας το ξαναλέω. Διασφαλίζουμε την ασφάλεια. Είστε αδιάβαστος, δυστυχώς όπως πολλοί συνάδερφοι σας. Έχετε μπερδέψει την κατάσταση», Κ. Καραμανλής, Υπουργός Μεταφορών, 20 Φεβρουαρίου 2023

Η συγκεκριμένη δήλωση θα μείνει στην ιστορία λόγω των γεγονότων που ακολούθησαν, με την τραγωδία στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς, μια τραγωδία που θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν τηρούνταν βασικά μέτρα ασφαλείας. Όμως, αν το ατύχημα δεν είχε συμβεί;

Αν με κάποιο τρόπο κάποιος άνθρωπος (του οποίου το όνομα ποτέ δε θα μαθαίναμε) είχε επέμβει σωτήρια και είχε αποτρέψει την καταστροφή; Τότε η δήλωση αυτή θα είχε ξεχαστεί. Θα ήταν μία από τις πολλές παρεμφερείς δηλώσεις που κάνουν ανά καιρούς υπουργοί κυβερνήσεων για παρόμοια ζητήματα ασφαλείας. Ο σιδηρόδρομος θα συνέχιζε να λειτουργεί με τους ίδιους επικίνδυνους όρους, δίχως οι περισσότεροι να το γνωρίζουμε. Οι εργαζόμενοι, οι συνδικαλιστές, οι απλοί επιβάτες μπορεί να επισήμαιναν τους κινδύνους και τις ελλείψεις, όμως ουδείς θα τους άκουγε, αφού άλλωστε από τα πιο επίσημα χείλη διαρκώς θα ακουγόταν ότι «διασφαλίζουμε την ασφάλεια».

Όπως ξεχάστηκε η δήλωση που είχε γίνει πριν 20 χρόνια, στις 20 Φεβρουάριο του 2003 από τον τότε Υφυπουργό Άμυνας της Ελλάδας κ. Αποστολίδη επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ.

Τότε, εν μέσω λαϊκών κινητοποιήσεων και παρουσίασης πληθώρας στοιχείων για μόλυνση στις βάσεις της Σούδας, κι ενώ είχε επιβεβαιωθεί η διακίνηση επικίνδυνων αποβλήτων, είχε δηλώσει καθησυχαστικά:

“Οι ανησυχίες που αφορούν τα ζητήματα τα περιβαλλοντικά, της υγείας, της ασφάλειας, είναι αβάσιμες αφού βρίσκονται στο πλέον ικανοποιητικό βαθμό. Πέρα από ‘κει όμως και η πολιτική και η στρατιωτική ηγεσία, επαγρυπνούμε 24 ώρες το 24ώρο σ’ αυτά τα πεδία, να είμαστε απόλυτα αποτελεσματικοί, διότι κανείς δεν μπορεί να παίξει με ζητήματα του περιβάλλοντος, της υγείας και της ασφάλειας”. [1]

Στα Χανιά δεν υπήρξε κάποιο αντίστοιχο «ατύχημα» όπως στα Τέμπη. Κι ευτυχώς. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι δεν συντρέχουν σοβαρά ζητήματα ασφαλείας, ούτε σημαίνει ότι γίνονται σεβαστοί οι περιβαλλοντικοί όροι για τη λειτουργία τους. Αν οι ελληνικές αρχές δεν κάνουν τη δουλειά τους για να διαπιστώνουν τη μόλυνση και την ελλιπή τήρηση των μέτρων ασφαλείας, δε σημαίνει κιόλας ότι δεν υπάρχει μόλυνση ή ότι δεν υπάρχει έλλειμμα ασφάλειας.

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΧΑΝΙΑ

Οι πρόσφατες αποκαλύψεις των ReportersUnited, ενός διεθνούς δικτύου ρεπόρτερ της ερευνητικής δημοσιογραφίας από μεγάλα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης, για πολλές εκατοντάδες σημεία στην Ευρώπη με «επιβεβαιωμένες» και «πιθανολογούμενες» εστίες ρύπανσης από τις χημικές ενώσεις PFAS, επανέφερε το ζήτημα στο επίκεντρο μιας και σημείο «πιθανολογούμενης» μόλυνσης στα Χανιά είναι το δίκτυο στρατιωτικών εγκαταστάσεων που αναφέρεται συνήθως ως «η βάση της Σούδας».

Κατ’ αρχάς, ας πούμε το βασικό.

Η Βάση της Σούδας δεν είναι μία.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα πλέγμα στρατιωτικών εγκαταστάσεων (SoudaBayComplex) με διαφορετικές λειτουργίες, διάσκορπες στην περιοχή του Ακρωτηρίου στα Χανιά.

Εγκαταστάσεις υπάρχουν στο χωριό Μουζουράς, βορειοανατολικά του αεροδρομίου Χανίων αλλά και στο Μαράθι, με αεροπορική και ναυτική βάση όπου προσαράζουν τα πολεμικά και μεταφορικά πλοία των ΗΠΑ. Επίσης υπάρχει το ΝΑΤΟϊκό Κέντρο Εκπαίδευσης Ναυτικής Αποτροπής (ΚΕΝΑΠ) αλλά και το ΝΑΤΟϊκό Πεδίο Βολής Κρήτης, εξαιρετικής σημασίας αφού αποτελεί το μοναδικό τέτοιου τύπου στην Ευρώπη.

Τα τελευταία χρόνια, τόσο με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – εν μέσω μνημονιακής περιόδου – όσο και με κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας, έχουμε δει μία μεγάλη επέκταση δραστηριοτήτων αλλά και τη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων, δίχως πάντως τα απαραίτητα εχέγγυα ασφαλείας σε σχέση με τη λειτουργία τους.

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΩΝ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΤΑ «ΑΙΩΝΙΑ ΧΗΜΙΚΑ»

Πριν συνεχίζουμε, ας πούμε λίγα λόγια για τα «αιώνια χημικά» γιατί είναι αποκαλυπτικός και ο τρόπος με τον οποίο μάθαμε για τις συνέπειές τους.

Τα «αιώνια χημικά» (PFOS και PFAS) για τα οποία έχει γίνει τόσος θόρυβος τις τελευταίες εβδομάδες και η ρύπανση που παράγουν έχουν έρθει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος λόγω των επιβεβαιωμένων πλέον σοβαρών κινδύνων για την υγεία των ανθρώπων που δημιουργεί η παρουσία τους. Έχουν συνδεθεί με διαφόρων τύπου καρκίνους, όπως καρκίνο στα νεφρά, θυροειδούς και όρχεων, ορμονικές διαταραχές, αποβολές, αναπαραγωγικά προβλήματα και δεκάδες άλλες σοβαρές ασθένειες.

Οι χημικές αυτές ουσίες επινοήθηκαν το 1940, χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό από τη βιομηχανία λόγω της ικανότητάς τους να αντέχουν στο νερό και το πετρέλαιο, συναντώνται σε πράγματα που χρησιμοποιούμε και καταναλώνουμε καθημερινά, μπορούν εύκολα να μεταφερθούν μέσω του αέρα, της σκόνης, του φαγητού και του νερού, εισέρχονται στο αίμα μας και μένουν εκεί σαν μια ωρολογιακή βόμβα. Είναι ένα δηλητήριο που μπορεί να διαρκέσει για πάντα στο περιβάλλον μας.

Το ζήτημα όμως αποκαλύφθηκε πρόσφατα, μετά από δεκαπενταετή αγώνα του δικηγόρου RobBilott ενάντια στη χημική εταιρεία DuPont.

Η εταιρεία είχε απορρίψει εκατοντάδες τόνους αποβλήτων του τοξικού PFA και PFO, μολύνοντας επί πολλές δεκαετίες τον αέρα, το νερό και τους κατοίκους στη Δυτική Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Τελικώς, το 2017 υπό την πίεση των αποκαλύψεων, η εταιρεία αποδέχτηκε την ευθύνη των πράξεών της και τις συνέπειες που είχαν αυτές για την υγεία των ανθρώπων και προχώρησε σε διακανονισμό με καταβολή αποζημίωσης 671 εκατομμυρίων δολαρίων. Η συγκεκριμένη υπόθεση μεταφέρθηκε και στη μεγάλη υπόθεση μέσω του δικαστικού θρίλερ “DarkWaters” που προβλήθηκε το 2019.

Ο RobBilott σε άρθρο του στον Guardian, εξήγησε ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα ισχυρά εταιρικά συμφέροντα κατάφερναν να κρατήσουν αυτήν την φρικτή, και συνεχιζόμενη απειλή για τη δημόσια υγεία – τις χημικές ουσίες PFAS – κρυμμένη από τις ρυθμιστικές αρχές, από τους επιστήμονες και από το κοινό. [2]

Η νίκη επί της εταιρείας άνοιξε τον ασκό του αιόλου. Δίχως αυτή, σήμερα οι άνθρωποι θα συνέχιζαν να πεθαίνουν χωρίς ουδείς να κάνει τίποτα αφού όλα θα έβαιναν καλώς.

ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ

Στις ΗΠΑ, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος εξαρχής βρέθηκαν οι στρατιωτικές βάσεις αφού ανιχνεύθηκαν υψηλά επίπεδα «αίωνιων χημικών» σε πηγές νερού κοντά σε βάσεις σε πάρα πολλές πολιτείες της χώρας.

Ήδη από το 2020, υπό την πίεση των αποκαλύψεων, ο Αμερικάνικος στρατός αναγκάστηκε να αναγνωρίσει επισήμως 651 ενεργές ή πρώην στρατιωτικές βάσεις όπου χρησιμοποιούνταν τα επικίνδυνα χημικά. [3]

Τον Ιούνη του 2022, σε ιστοσελίδες στις ΗΠΑ που συνδέονται με τον στρατό, αναφέρεται ότι τα “αιώνια χημικά” που μπορεί να έχουν μολύνει εκατοντάδες στρατιωτικές εγκαταστάσεις είναι περισσότερο επικίνδυνα από όσο νόμιζαν έως πρόσφατα και μπορεί να είναι επιβλαβή ακόμη και στη μικρότερη ποσότητα. [4]

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν έρθει στη δημοσιότητα, το Πεντάγωνο, γνώριζε για τις αρνητικές συνέπειες των συγκεκριμένων χημικών για την υγεία των ανθρώπων ήδη από το 1974 όμως συνέχισαν να τα χρησιμοποιούν πάραυτα.

Το 2001 ο Αμερικάνικος Στρατός είχε πλήρης γνώση της σοβαρότητας του προβλήματος που συνιστούσε η χρήση τους. Ο αφρός που χρησιμοποιούταν για την κατάσβεση φωτιών ή σε ασκήσεις μόλυνε τους υδάτινους πόρους στις γύρω περιοχές από στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όμως ο στρατός απέκρυψε τα γεγονότα υπό τον φόβο των τεράστιων αποζημιώσεων που θα αναγκαζόταν να καταβάλλει.

Χαρακτηριστικό είναι και το ρεπορτάζ της TaraCopp για τους MilitaryTimes όπου καταγράφεται η ιστορία νεαρών γυναικών που έπιναν νερό από βάση.

Ο τίτλος του δημοσιεύματος ήταν ο εξής:

“Γιατί έλεγαν στις γυναίκες ‘Μην μείνεις έγγυος στη GeorgeAirbase‘”. [5]

Μέχρι σήμερα, ο Αμερικάνικος στρατός έχει παραδεχθεί επικίνδυνα επίπεδα των συγκεκριμένων χημικών σε 126 στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ, με θανάτους από καρκίνους, αποβολές και μεταλλάξεις.

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ, ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Κι ενώ στο εσωτερικό των ΗΠΑ το Υπουργείο Άμυνας – υπό το βάρος της πίεσης που έχουν ασκήσει οργανώσεις πολιτών και των αποκαλύψεων – έχει αναλάβει ένα μεγάλο πρόγραμμα καθαρισμού του εδάφους και του νερού των βάσεων, στο εξωτερικό, οι ΗΠΑ κρύβονται πίσω από ελλείψεις που παρουσιάζονται στις Διακρατικές Συμφωνίες και αρνείται να καθαρίσει όποια μόλυνση παράγεται από τις δραστηριότητες σε βάσεις της ή να προχωρήσει στην καταβολή της οποιασδήποτε αποζημίωσης. Αρνείται ακόμα και τους ελέγχους για μόλυνση. Αυτό συμβαίνει και στην Ελλάδα.

Στα Χανιά παρά τις πρόσφατες αποκαλύψεις για την «πιθανολογούμενη» χρήση αιώνιων χημικών στις βάσεις οι αρχές σιωπούν επιδεικτικά. Δεν είναι η πρώτη φορά. Παρόμοιες καταγγελίες για μόλυνση και ελλείμματα στα μέτρα ασφάλειας και διαχείρισης αποβλήτων έχουν υπάρξει και στο παρελθόν με τις αρχές να είναι διαρκώς καθησυχαστικές και να αρνούνται να προχωρήσουν στις ενέργειες που οφείλουν.

Το πρόβλημα που παρουσιάζεται στην Ελλάδα όπως και σε άλλες χώρες που υπάρχουν βάσεις των ΗΠΑ είναι ότι συνήθως η λειτουργία τους έχει καθοριστεί σε ανώμαλες δημοκρατικά περιόδους που παράγουν ειδικά καθεστώτα λειτουργίας τους, με το προσωπικό – πολιτικό και στρατιωτικό – να απολαμβάνει αποικιοκρατικού τύπου προνόμια.

Η μειωμένη δημοκρατική λειτουργία – αυτή που διαμορφώνει ειδικά καθεστώτα λειτουργίας – παράγει ατιμωρησία νομικά κατωχυρωμένη. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πολλές φορές η δράση δεν έχει συνέπειες, και αυτό αναπόφευκτα οδηγεί και σε περιβαλλοντικές αβλεψίες, ατυχήματα ή και εγκλήματα. Άλλωστε, κυρίαρχο στοιχεία του πολιτισμού του πολέμου είναι η απόκρυψη.

Υπάρχουν σειρά ερευνών στο πέρασμα των χρόνων που αποτυπώνουν ότι οι βάσεις προκαλούν περιβαλλοντική καταστροφή στις τοπικές κοινότητες όχι εξ ανάγκη λόγω κάποιας διαρροής ή ατυχήματος ή σκόπιμης απόρριψης επικίνδυνων αποβλήτων (αν και αυτά είναι πολύ συχνότερα απ’ ότι θέλουν να παραδέχονται οι αρχές) αλλά κυρίως εκ της ίδιας της λειτουργίας τους. Όταν συμβαίνουν πάντως ατυχήματα – ή σκόπιμες ενέργειες που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των πληθυσμών – πρόκειται για εγκλήματα δίχως τιμωρία.

Όπως είχε πει το 1999 και ο GaryVest, βοηθός αναπληρωτή του Υφυπουργού Άμυνας των ΗΠΑ για θέματα περιβαλλοντικής Ασφάλειας:

«Δεν υπάρχει καμία αμερικάνικη βάση στον κόσμο που δεν έχει κάποιου είδους μόλυνση, είτε στο νερό, είτε στο έδαφος. Αυτό είναι δεδομένο. Θα έλεγα ότι υπάρχει παντού.» [6]

Σχετικά με τις βάσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό – όπως παραδέχονται οι ίδιες οι αρχές των ΗΠΑ – μέχρι τη δεκαετία του ’80 πουθενά στον κόσμο δεν υπήρχαν αυστηροί έλεγχοι ή νόμοι για τη διάθεση, αποθήκευση και απόρριψη επικίνδυνων αποβλήτων, όμως ξεκάθαρα η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη στις βάσεις των ΗΠΑ σε ξένες χώρες.

Σύμφωνα με το think tank Foreign Policy in Focus:

Οι ΗΠΑ δεν έχουν κάποιο πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στην περιβαλλοντική μόλυνση που παράγεται στις ξένες βάσεις τους.

Λειτουργώντας δίχως ξεκάθαρους νομικούς περιορισμούς, το Πεντάγωνο έχει επιλέξει για πολλά χρόνια να εφαρμόζει μόνο τα πιο βασικά περιβαλλοντικά προγράμματα.

Σύμφωνα με το thinktank, όπως και στο εσωτερικό έτσι και στο δίκτυο βάσεων των ΗΠΑ στο εξωτερικό, στις βάσεις παρουσιάζονται προβλήματα με τοξικά στο νερό και στο έδαφος, και μόλυνση από τις εκρηκτικές ύλες που χρησιμοποιούνται σε Πεδία Βολής. [7, 8]

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΛΥΝΣΗ ΣΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ – ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΒΑΘΟΣ

Χαρακτηριστικό της προχειρότητας της διαχείρισης επικίνδυνων, τοξικών και χημικών αποβλήτων είναι ότι πριν το 1980 ο στρατός των ΗΠΑ κρατούσε ένα απλό βασικό αρχείο για τις ακριβείς τοποθεσίες και τις ποσότητες χημικών και εκρηκτικών που χρησιμοποιούσε. H συνήθης πρακτική ήταν απλά να τα πετάνε στη θάλασσα ή να τα θάβουνε στη γη ή ακόμα και να τα καίνε. [9, 10] 

Στα Χανιά, πολλές είναι οι ανεπίσημες αναφορές από ανθρώπους που είχαν εργαστεί κατά προηγούμενες δεκαετίες στις βάσεις για σκάψιμο λάκκων όπου θάβονταν απόβλητα, αναφορές που διαψεύδονται πάντως από τις αρχές των βάσεων.

Η απλή αλήθεια είναι ότι το καθεστώς των βάσεων σε πολλές χώρες και στην Ελλάδα στηρίζεται σε Συμφωνίες που στην πλειοψηφία των περιπτώσεων υπογράφτηκαν σε εποχές που οι γνώσεις γύρω από το περιβάλλον και τις επιπτώσεις από τη μόλυνση ήταν ελάχιστες και έτσι περιέχουν εξαιρετικά ασαφείς περιβαλλοντικούς περιορισμούς. Αυτό συνεπάγεται περιορισμένα μέτρα προστασίας. Και ατυχήματα.

Στοιχεία σχετικά με τη μόλυνση στις βάσεις και στα Χανιά είχαν δημοσιευθεί και σε έρευνα της εφημερίδας “Αγώνας της Κρήτης” για τις Βάσεις της Σούδας από το 2016, δίχως πάλι οι αρχές να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες. [11]

Σύμφωνα με την τοπική εφημερίδα, στον δεύτερο πόλεμο του Κόλπου υπήρχαν καταγγελίες ότι ο καθαρισμός των αρμάτων μάχης γινόταν στις εγκαταστάσεις τους στα Χανιά και τα τοξικά απόβλητα κατέληγαν στη θάλασσα.

ΤΟ ΠΡΟΣΤΙΜΟ ΓΙΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΣΠΡΑΧΘΗΚΕ

Το 2003, ο πρώην νομάρχης Χανίων Γιώργος Κατσανεβάκης – μία σπάνια περίπτωση αυτοδιοικητικού στα Χανιά που τόλμησε να πάρει πρωτοβουλίες για το ζήτημα – είχε καταγγείλει διακίνηση επικίνδυνων αποβλήτων.

Σύμφωνα με τα έγγραφα που είχε δώσει στη δημοσιότητα η Νομαρχία Χανίων:

• Μέχρι τα μέσα του 2000 δεν υπήρχε καμία μελέτη διαχείρισης των αποβλήτων, ούτε βιολογικού καθαρισμού.
• Τη διακίνηση αποβλήτων είχε παραδεχτεί και το ΓΕΝ σε σχετική ανακοίνωσή του. Πάντως τόνισε ότι «τα όποια απόβλητα δημιουργηθούν από εργασίες που σχετίζονται με καθαρισμούς χώρων πολεμικών πλοίων, διακινούνται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις ασφαλείας και τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς του ΥΠΕΧΩΔΕ, χωρίς να δημιουργούν περιβαλλοντικούς κινδύνους στην ευρύτερη περιοχή». [12, 13, 14, 15, 16]

Σύμφωνα με έγγραφα, γινόταν παράνομη διακίνηση και εισαγωγή στη βάση στο Μαράθι, τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων με πλοία του Αμερικάνικου Πολεμικού Ναυτικού. Μάλιστα, το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος σε μία από τις ελάχιστες φορές που είχε λειτουργήσει – εξαιτίας και της πίεσης των τεράστιων λαϊκών κινητοποιήσεων – είχε επιβάλλει πρόστιμο 280.000 ευρώ το οποίο πάντως ποτέ δε συλλέχθηκε.

Στην προσπάθειά του Κλιμακίου να πραγματοποιήσει αυτοψία στη βάση και να διενεργήσει μετρήσεις, κατόπιν και σχετικής έγκρισης από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας, οι αρχές των Αμερικάνικων Βάσεων αρνήθηκαν και απέτρεψαν τη διεξαγωγή έρευνας, για λόγους ασφαλείας.

Ο Γιώργος Κατσανεβάκης μετά από όλα αυτά, είχε δηλώσει:

«Μπορεί -πρόσθεσε- όλοι μας στο μυαλό μας να έχουμε ότι το αμερικανικό έδαφος της βάσης της ναυτικής και αεροπορικής ευκολίας είναι ξέφραγο αμπέλι, που ελεύθερα εισέρχονται πολεμοφόδια, καύσιμα, πύραυλοι, όπλα για τον απάνθρωπο πόλεμο στο Iράκ, όμως τα προσχήματα σε ορισμένες λειτουργίες δευτερεύουσες έπρεπε να είχαν τηρηθεί».

Και συνέχισε:

«Η παράνομη εισαγωγή των εξακριβωμένων τοξικών και επικινδύνων αποβλήτων με διαβεβαιώσεις γραπτές και ενυπόγραφες των εταιρειών διακίνησης και διαχείρισης αυτών των αποβλήτων, είναι μια διαδικασία εκτός νόμου. Oι νόμοι του Σικάγο και της Mαφίας τουλάχιστον στο βαθμό που η δύναμή μας το επιτρέπει, δεν θα ισχύσουν στην περιοχή του Nομού Xανίων». [17, 18, 19]

Ο συγκεκριμένος νομάρχης που είχε εκλεγεί ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του Συνασπισμού δεν επανεκλέχθηκε. Και το ζήτημα ξεχάστηκε.

ΤΟΞΙΚΗ ΜΟΛΥΝΣΗ, ΦΥΛΑΞΗ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΖΗΜΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις αναφορές για μόλυνση και ζητήματα περιβαλλοντικής ασφάλειας που σχετίζονται με τις βάσεις της Σούδας που έχουν αναφερθεί τις τελευταίες δεκαετίες,δίχως οι αρχές να έχουν εξετάσει ως όφειλαν τις καταγγελίες

Έχουν υπάρξει πολλές άλλες. Όπως αυτή της οικολογικής οργάνωσης «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS» η οποία επισήμανε ότι στα αεροδρόμια που χρησιμοποιεί το ΝΑΤΟ, μεταξύ αυτών και στις εγκαταστάσεις στη Σούδα, χρησιμοποιείται το εξαιρετικά τοξικό χημικό τριτοχλωραιδυλένιο (ΤCE) που απορροφάται γρήγορα από τον υδροφόρο ορίζοντα, βρίσκεται σε περιεκτικότητα 0,5% στο χώμα του σημείου απόρριψης του και 0,1% σε δείγματα νερού κοντά στις βάσεις. Ανά καιρούς έχουν υπάρξει και αναφορές σε τοπικές εφημερίδες των Χανίων για κατανάλωση από τους στρατιώτες των ΗΠΑ μόνο εμφιαλωμένου νερού.

Καταγγελίες έχουν υπάρξει και για τη χρήση των πυραύλων Lance.

Οι πυραύλοι Lance ήταν ένα σύστημα πυραύλων εδάφους – εδάφους για μικρές αποστάσεις έως 75 μίλια εφοδιασμένοι είτε με εκρηκτικό υλικό, με πυρηνικό ή με χημικό οπλοστάσιο. Δημιουργήθηκαν το 1972 και αποτέλεσαν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της αμερικάνικης στρατιωτικής μηχανής. [20, 21]

Μετά την υπογραφή της ενδιάμεσης Συνθήκης ενάντια στη χρήση πυραύλων με πυρηνικά όπλα που υπογράφηκε μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης το 1987 από τους Γκορμπατσόφ και Ρήγκαν, οι ΗΠΑ άρχισαν να αποσύρουν τους συγκεκριμένους πυραύλους. [22]

Όμως στην Κρήτη συνέχισαν να τους χρησιμοποιούν και να τους δοκιμάζουν για αρκετά χρόνια με τη σιωπηρή ή ολοφάνερη συναίνεση των ελληνικών κυβερνήσεων. Όλα αυτά παρά τους μεγάλους αγώνες των κρητικών ενάντια στις βάσεις και την επισήμανση των κινδύνων. [23]

Οι βολές γινόταν από το νατοϊκό Πεδίο Βολής Κρήτης (NAMFI), κατ’ εξακολούθηση και για πολλά χρόνια και μάλιστα υπάρχει πλούσιο υλικό το οποίο έχει αναρτηθεί και στο διαδίκτυο.

Αποσύρθηκαν το 1992 μετά και από τις αποκαλύψεις της εφημερίδας «Αγώνας της Κρήτης» και την παρουσίαση εγγράφων που αποδείκνυαν την επικινδυνότητα των συγκεκριμένων πυραύλων. [24]

Είναι χαρακτηριστικό ότι o τότε διορισμένος νομάρχης Χανίων κ. Νάτσικας – γνωστός για τα γεγονότα της νομαρχίας – είχε ζητήσει ως αποζημίωση από τον εκδότη του “Αγώνα της Κρήτης” Νίκο Αγγελάκη το ποσό των 2 εκατομμυρίων δραχμών, αφού όπως δήλωνε, οι αποκαλύψεις της εφημερίδας προκαλούσαν ανεπανόρθωτη ζημιά στον τουρισμό του νησιού.

Πιο πρόσφατα, υπήρξε και αποκάλυψη με έγγραφο με ημερομηνία 22 Δεκεμβρίου 1979, για ρήψη ραδιενεργών και άλλων αποβλήτων του Πεδίου Βολής Κρήτης σε περιοχή μεταξύ Πελοπονήσου και Κρήτης. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις σε άλλες χώρες την ίδια περίοδο, δεν υπάρχουν ακριβείς αναφορές για την ποσότητα των αποβλήτων και τη συχνότητα της ρίψης, αφού μέχρι τη δεκαετία του ’80 δεν κρατούνταν ακριβής αρχεία. [25]

Αναφορές έχουν υπάρξει και για φύλαξη πυρηνικών όπλων.

Σύμφωνα με παλιότερα συνέντευξη του πυρηνικού φυσικού Ανδρέα Θεοφίλου και σε ερώτηση αν οι επιστήμονες ήταν ενημερωμένοι για την ύπαρξη πυρηνικών όπλων αποθηκευμένων σε ειδικές εγκαταστάσεις στη Σούδα είχε πει:

«Υπάρχουν έντυπα μέσα από τα όποια ξέρουμε ότι στις βάσεις της Κρήτης είναι αποθηκευμένα και πυρηνικά όπλα και πυρηνικά βλήματα. Δεν χρειάζεται να μας ενημερώσουν υπηρεσιακά βέβαια. Αλίμονο, εμάς δεν μας ενημερώνουν για τίποτα. Αυτά θεωρούνται μυστικά του στρατού. Εμείς τα μαθαίνουμε από τη διεθνή βιβλιογραφία. Αυτά που θεωρούνται μυστικά, μπορεί να τα βρει κανείς σε βιβλία, όπως στις ετήσιες εκθέσεις, 500 με 1000 σελίδων, τις οποίες εκδίδει το ινστιτούτο ειρηνικών ερευνών της Στοκχόλμης, το SIPRI, που όσα αναφέρει είναι έγκυρα. Υπάρχουν, λοιπόν πυρηνικά βλήματα. Θυμόμαστε και παλιότερα ενώ οι διάφορες κυβερνήσεις της χώρας διέψευδαν την ύπαρξη πυρηνικών όπλων, κάποια στιγμή μας πληροφόρησαν ότι οι ΗΠΑ θα τα απέσυραν λόγω παλαιότητας.» [26]

ΤΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕ ΤΑ «ΑΙΩΝΙΑ ΧΗΜΙΚΑ»;

Τώρα, αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει και το ζήτημα των «αιώνιων χημικών» με τη μόλυνση έδαφους και υδάτων να είναι πιθανή, κάτι που αν επιβεβαιωθεί θα έχει συνέπειες και στην υγεία του πληθυσμού στις περιοχές γύρω από τις βάσεις.

Το θέμα είναι, τι μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα γίνει διαφορετικά όταν στο παρελθόν και στις πολλές καταγγελίες και αναφορές που έχουν υπάρξει οι αρχές έχουν κάνει ελάχιστα ή τίποτα κι αντιθέτως πολλές φορές έχουν στοχοποιηθεί αυτοί που έχουν προχωρήσει σε αποκαλύψεις ή έχουν έστω ζητήσει να γίνουν ελέγχοι;

Τι μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα γίνει διαφορετικά όταν και τη μία μόνο φορά που οι ελληνικές αρχές πίεσαν για να υπάρξει διαφάνεια συνάντησαν την άρνηση των αμερικάνικων αρχών να δεχτούν ελέγχους;

Τι μπορεί να γίνει διαφορετικά, όταν τα τελευταία χρόνια οι αρχές του νομού πιο πολύ ενδιαφέρονται για να συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις για τις δημόσιες σχέσεις των βάσεων παρά να εξετάσουν αν κι εφόσον τηρούνται οι όροι ασφαλείας στη λειτουργία τους και αν γίνονται σεβαστοί οι κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος;

Τι μπορούμε να ελπίζουμε όταν υπάρχει το αποικιοκρατικό καθεστώς της ετεροδικίας, το οποίο ουδείς φαίνεται να αμφισβητεί, αν και κατάλοιπο προηγούμενων σκοτεινών εποχών; Όταν ο ελληνικός νόμος δεν έχει ισχύ στο έδαφος των βάσεων, μπορούμε να ελπίζουμε σε κάποια ουσιαστική αλλαγή;

Είναι τραγικό μόνο που το θέτουμε έστω ως ρητορικό ερώτημα, όμως μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα γίνουν τα αυτονόητα και σε αυτό το ζήτημα, αν δεν υπάρξει πρώτα κάποια καταστροφή όπως τα Τέμπη;

Τελειώνοντας θέτουμε κάποια ερωτήματα:

• Άγνωστο παραμένει ακόμα και σήμερα που καταλήγουν τα χημικά και τοξικά απόβλητα των στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Υπάρχουν έγγραφα και τιμολόγια που να αποδεικνύουν ότι τα απόβλητα των στρατιωτικών εγκαταστάσεων παραλαμβάνουν εξειδικευμένες εταιρείες προς καταστροφή τους; Αν υπάρχουν, από ποια χρονολογία και μετά; Πριν από τις συγκεκριμένες χρονολογίες τι συνέβαινε με τα συγκεκριμένα χημικά, τοξικά ή / και ραδιενεργά απόβλητα; Κατέληγαν σε τρύπες; Τους έβαζαν φωτιά, όπως ήταν η πρακτική σε άλλες χώρες; Τα πετούσαν στη θάλασσα; Αληθεύει ότι υπήρχαν περίοδοι πριν το 1991 όπου βαρέλια με χημικά και τοξικά απόβλητα θάβονταν στο έδαφος των βάσεων; Αν κι εφόσον έχει μολυνθεί το έδαφος, τι μέτρα σκοπεύουν να λάβουν προς αποκατάσταση της μόλυνσης;
• Υπάρχουν περιοχές περιμετρικά της θαλάσσιας περιοχής της Κρήτης όπου γίνεται ή γινόταν στο παρελθόν ρίψη χημικών ή ραδιενεργών αποβλήτων; Σήμερα, ποια μέθοδος ακολουθείται από τις ελληνικές και τις νατοϊκές αρχές;
• Υπήρξαν παλιότερα αναφορές ότι συγκεκριμένοι τύποι καρκίνου και παθήσεις του θυρεοειδούς παρουσίαζαν έξαρση, ιδίως στις περιοχές κοντά στο πεδίο βολής. Ξεχωριστή αναφορά είχε γίνει για τα χωριά γύρω από τα Κεραμιά. Έχουν γίνει μετρήσεις σε αυτές τις περιοχές σε σχέση με το νερό και το έδαφος και αν υπάρχει κάποιου είδους μόλυνση; Καταγράφτηκε αύξηση συγκεκριμένων περιστατικών στην περιοχή; [27, 28, 29]