Του Αλέξη Αναγνωστάκη *
Οι υπάρχουσες Υποδομές (Κτιριακές και άλλες) των Ποινικών Ακροατηρίων και των Δικαστικών υπηρεσιών της χώρας, καθιστούν αυτή τη στιγμή πλήρως ανέφικτη την τήρηση των προβλεπόμενων Μέτρων Ασφαλείας για τον κορωνοϊό. (Πχ. 1 άτομο ανά 10 τ.μ., αποστάσεις 1,5 μέτρου κ.λ.π).
Υπό τέτοιες συνθήκες πανδημίας, απειλών κατά της υγείας και κινδύνων κατά της ζωής, το μόνο σίγουρο είναι, πως το Δικαστικό σύστημα όπως έχει σήμερα, δεν θα μπορέσει ούτε πρέπει να λειτουργήσει.
Η εικόνα Δικών, όπου Δικαστές, Δικηγόροι, Μάρτυρες, Κατηγορούμενοι και Ακροατήριο παρευρίσκονται με μάσκες, με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, ως απρόσωπα μορφώματα, όπου κάθε προσέγγιση απαγορεύεται, μοιάζει εφιαλτική.
Πέραν όλων των άλλων, θα επιφέρει αδυναμία άσκησης καθηκόντων. Και βέβαια δικονομικά προβλήματα.
Η σύγχρονη Τεχνολογία πρέπει να τύχει αξιοποίησης και εφαρμογής προς αντιμετώπιση του αδιεξόδου. Και για το παρόν και για το μέλλον.
Η μετάβαση σε κάποιες τουλάχιστον μορφές εξ αποστάσεως Δικαιοσύνης μέσω Τηλεδιασκέψεων κλπ γίνεται απόλυτα αναγκαία.
Ήδη εφαρμόζεται στην πλειοψηφία σχεδόν των Ευρωπαϊκών κρατών.
Ενδεικτικά, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γαλλία, υπάρχει δυνατότητα συμμετοχής δικηγόρων και μαρτύρων μέσω Τηλεδιάσκεψης, τόσο στην Προδικασία όσο και στο Ακροατήριο.
Στην Ολλανδία, οι κρατούμενοι εμφανίζονται μέσω Τηλεδιάσκεψης στην Προδικασία. Πχ. για τη συνέχιση ή μη της Προσωρινής κράτησης.
Στην Ισπανία, την Σερβία και την Λιθουανία, νέοι Νόμοι επεξεργάζονται για να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις.
Δεν παραγνωρίζω ότι η Τηλεδιάσκεψη δεν αναπληρώνει σε καμία περίπτωση την φυσική παρουσία στο Δικαστήριο και την ζώσα άσκηση των υπερασπιστικών δικαιωμάτων.
Γιαυτό και οι εξ αποστάσεως Δίκες θα πρέπει να παραμείνουν αυστηρά η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.
Κυρίως δε σε περιπτώσεις όπως η τωρινή Υγιεινομική κρίση.
Επίσης, επί κρίσιμων απόντων μαρτύρων, κατηγορουμένων, η συμμετοχή των οποίων θα οδηγούσε στην ανεύρεση της αλήθειας.
Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στο δικαίωμα του κατηγορουμένου που εξετάζεται με Τηλεδιάσκεψη, να έχει πρόσβαση στο δικηγόρο του πριν την εξέταση, κατά τη διάρκεια της απολογίας του και μετά από αυτήν.
Θα πρέπει να παρέχεται ξεχωριστή ασφαλής γραμμή επικοινωνίας, προς τούτο.
Η εμπιστευτικότητα τέτοιων Συνομιλιών θα πρέπει να προστατεύεται.
Η παράβαση του απόρρητου της επικοινωνίας δικηγόρου με κατηγορούμενο να αποτελεί κακούργημα.
Ο κατηγορούμενος θα μπορεί να επιλέγει το δικηγόρο του και να τον έχει παρόντα κατά τη διάρκεια της Τηλεδιάσκεψης.
Θα πρέπει να υπάρξουν αξιόπιστες πλατφόρμες Τηλεδιάσκεψης, που να παρέχουν αξιοπιστία. Και να διασφαλίζεται η τήρηση των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων.
Θα πρέπει να παρέχεται κατά το δυνατόν η αίσθηση παρουσίας σε Ακροατήριο, με δυνατότητα να είναι ορατός ο Δικαστής, ο Εισαγγελέας, οι Δικηγόροι καθώς και οι εκφράσεις αυτών.
Τα παραπάνω μέτρα είναι ενδεικτικά. Και όχι περιοριστικά.
Τα προβλήματα που θα προκληθούν -ουσίας και δικονομικά- θα είναι σίγουρα πολλά. Και δεν μπορούν να προβλεφθούν στην ολότητά τους από την αρχή.
Χρειάζεται συνεχής αναπροσαρμογή, βελτίωση και συνεχής εξέλιξη προς τούτο.
Είναι όμως σημαντικό να ξεκινήσει και στη Χώρα μας το νομικό πλαίσιο και η υλοποίηση της εξ αποστάσεως Δικαιοσύνης προτού οι παρούσες συνθήκες και όσες έπονται, οδηγήσουν στην οριστική παράλυση αυτής.
Η Ένωση Eυρωπαίων Ποινικολόγων (European Criminal Bar Association), στο Διοικητικό Συμβούλιο της οποίας έχω την τιμή να συμμετέχω, σύντομα θα παρουσιάσει τον οδικό χάρτη της μετάβασης των Ευρωπαϊκών χωρών (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) σε ψηφιακότερες μορφές ποινικής Δικαιοσύνης, με εγγύηση και προστασία των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου. Και των αντίθετων συμφερόντων των Διαδίκων.
*Ποινικολόγου, Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου Ένωσης Ευρωπαίων Ποινικολόγων