«Ο Δίσκος της Φαιστού είναι μινωική γραφή ως κείμενο αλλά συγχρόνως είναι και αντικείμενο τέχνης. Κι αυτό είναι το γοητευτικό. Για μένα ο Δίσκος της Φαιστού είναι το ευαγγέλιο της μινωικής Κρήτης» λέει ο γλωσσολόγος – ερευνητής Γκάρεθ Όουενς
Ο Δίσκος της Φαιστού, που χρονολογείται πιθανόν στον 17ο αι. π. Χ., αποκαλύπτει σταδιακά τα μυστικά του. Ο γλωσσολόγος Δρ. Γκάρεθ Όουενς, που εδώ και 30 χρόνια ζει στην Κρήτη (τα 25 εργάζεται στο ΤΕΙ Κρήτης και τα 10 τελευταία ως συντονιστής του προγράμματος Erasmus+), έχει αφιερώσει τον ερευνητικό χρόνο του στην ερμηνεία του δίσκου. Μάλιστα, σε συνεργασία με τον καθηγητή Φωνητικής στην Οξφόρδη, Τζον Κόουλμαν, έχει προχωρήσει στην «ανάγνωση» του δίσκου σε ποσοστό 99%.
«Διαβάζουμε τον Δίσκο της Φαιστού με τις φωνητικές αξίες της Γραμμικής Β και με τη βοήθεια της συγκριτικής γλωσσολογίας, δηλαδή συγκρίνοντας με άλλες συγγενικές γλώσσες από την ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών. Το να διαβάζουμε κάτι, όμως, δεν σημαίνει κατανόηση», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Όουενς με αφορμή την ομιλία που θα δώσει στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Β. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα www.ekt.gr ) την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου, ώρα 17:30, με τίτλο «Η φωνή του Δίσκου της Φαιστού». Και συμπληρώνει: «Ο Δίσκος της Φαιστού είναι γραμμένος στη μινωική γραφή που καταγράφει τη μινωική γλώσσα. Πρόκειται για το καλύτερο δείγμα “κρητικών ιερογλυφικών”, σε εισαγωγικά πάντα, γιατί δεν πρόκειται για το σύστημα γραφής της αρχαίας Αιγύπτου. Είναι λάθος η ονομασία. Ο Δίσκος της Φαιστού είναι και συλλαβική γραφή, όπως είναι η μινωική Γραμμική Α». Παράλληλα, ενημερώνει ότι οι ηχητικές συλλαβές από τον δίσκο έχουν ηχογραφηθεί «γιατί θέλω ο κόσμος να τις ακούσει. Η μινωική δεν είναι μια νεκρή γλώσσα. Κνωσός, Φαιστός, Κρήτη είναι μινωικές λέξεις, όπως και πάρα πολλές ακόμα που χρησιμοποιούνται σήμερα», τονίζει.
Σε ποιο σημείο, όμως, βρίσκεται η ερμηνεία του δίσκου, η επεξήγηση του οποίου παραμένει ένα άλυτο μυστήριο; Ή μήπως όχι και τόσο άλυτο; «Μετά από 10 χρόνια ερευνών, πιστεύω ότι η ερμηνεία του Δίσκου της Φαιστού έχει ξεπεράσει το 50%, ποσοστό που είχα βάλει ως ‘πήχη’. Δηλαδή, είχα πει στον εαυτό μου ότι θα παρουσίαζα τη δουλειά μου μόνο όταν θα μπορούσα να προσφέρω δοκιμαστική ερμηνεία για τις περισσότερες από τις μισές λέξεις του δίσκου. Και αυτό είναι ένα νέο στοιχείο της έρευνας», επισημαίνει ο κ. Όουενς, ο οποίος δεν φοβάται τις αναθεωρήσεις.
«Όταν κάνω ομιλίες προσπαθώ να κάνω βελτιώσεις. Παλιότερα νόμιζα ότι ο δίσκος αναφερόταν στην έγκυο μητέρα. Τώρα πιστεύω ότι μιλάει για την έγκυο θεότητα, αλλαγή που μοιάζει μικρή, αλλά είναι μεγάλη ως βελτίωση», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εξηγώντας περαιτέρω: «Στην αρχή είχα κολλήσει στην α’ πλευρά του δίσκου, όπου η λέξη I-QE-KU-RJA επαναλαμβάνεται τρεις φορές και θεώρησα ότι αυτή είναι η λέξη – κλειδί για την ερμηνεία του. Είναι η λέξη για την έγκυο θεότητα, όπως πιστεύω. Τώρα στη β’ πλευρά υπάρχει μια πρόταση που αναφέρεται στη θεότητα αυτή, η οποία είναι γνωστή από τη μινωική Κρήτη», ενημερώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, συμπληρώνοντας φειδωλά για να μην χαλάσει τις εκπλήξεις της ομιλίας του, ότι «υπάρχουν αρκετές λέξεις στον δίσκο που έχουν σχέση με τη θρησκεία και πιστεύω ότι μας δείχνουν για ποια θεότητα μιλάμε».
Πώς όμως ξεκίνησαν όλα; «Πριν 10 χρόνια με τον συνεργάτη μου Τζον Κόουλμαν στο Λονδίνο συμφωνήσαμε ότι μπορούμε να διαβάσουμε τον Δίσκο της Φαιστού. Μάλιστα, συμφωνήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη δημοσιότητα που είχε προκληθεί με τον ισχυρισμό ενός Αμερικανού περί πλαστότητάς του, ώστε να ξεκινήσει ένας επιστημονικός διάλογος», επισημαίνει. Και προσθέτει: «Με τη δουλειά που έκανε ο Μάικλ Βέντρις, ο οποίος αποκρυπτογράφησε τη Γραμμική Β και βρήκε ότι πρόκειται για ελληνική (μυκηναϊκή) γλώσσα πέντε αιώνες πριν από τον Όμηρο, μπορούμε να διαβάζουμε τη μινωική Γραμμική Α, τα λεγόμενα μινωικά “κρητικά ιερογλυφικά”, αλλά και τον Δίσκο της Φαιστού. Διότι όλα αυτά είναι για μένα μινωική γραφή που καταγράφει τη μινωική γλώσσα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Και πώς σχετίζονται μεταξύ τους; «Η Γραμμική Α, που χρησιμοποιούσαν τα παλάτια για διοικητικούς λόγους, τα λεγόμενα “κρητικά ιερογλυφικά” και ο Δίσκος της Φαιστού είναι τρεις εκδοχές της ίδιας μινωικής γραφής. Το μόνο που αλλάζει είναι η γραμματοσειρά, αν μπορώ να το πω έτσι. Ο Δίσκος της Φαιστού δεν είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, από άλλον πλανήτη. Και αυτό νομίζω ότι είναι και το λάθος που γινόταν επί έναν αιώνα. Ο κόσμος έβλεπε κάτι που δεν καταλάβαινε. Έτσι μια μέρα μετά τη διατριβή μου, που μου πήρε 10 χρόνια και μετά το βιβλίο μου, που μου πήρε 4 χρόνια, αναρωτήθηκα: Γιατί έχουμε μια μεθοδολογία για τη μυκηναϊκή Γραμμική Β, τη μινωική Γραμμική Α, τα “κρητικά ιερογλυφικά” και όταν μιλάμε για τον Δίσκο της Φαιστού κάνουμε … τρέλες; Δεν είναι σωστό αυτό. Πρέπει να έχουμε μια μεθοδολογία για τη μινωική γραφή. Και αυτό έχω εφαρμόσει. Στην ιστοσελίδα μου www.teicrete.gr/daidalika στο Signary έχουμε φτιάξει με τον Κόουλμαν ένα πλαίσιο με όλα τα σημεία του Δίσκου της Φαιστού και σε ποια μινωικά και μυκηναϊκά σημεία γραφής αντιστοιχούν. Αυτός είναι ο έλεγχος για εμάς», συμπληρώνει, για να καταλήξει:
«Ο Δίσκος της Φαιστού είναι μινωική γραφή ως κείμενο αλλά συγχρόνως είναι και αντικείμενο τέχνης. Κι αυτό είναι το γοητευτικό. Για μένα ο Δίσκος της Φαιστού είναι το ευαγγέλιο της μινωικής Κρήτης».
ΑΠΕ-ΜΠΕ