Ο πρόλογος από το νέο βιβλίο του Έβγαλα από το Ημερολόγιο του τοίχου, με την λήξη της ημέρας, το φυλλαράκι της. Πίσω από το φυλλαράκι υπάρχει πάντα κάποιο ενδιαφέρον, ή μη, στιχάκι. Πίσω από το σημερινό, Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2012, διαβάζω: «Αληθινή ευλογία δεν είναι το να έχει κανείς κάτι, αλλά το να είναι κανείς κάτι».
Το διάβασα. Το ξαναδιάβασα. Μετά το Απόδειπνο που επλάγιασα, συνέχεια το σκεπτόμουνα. Αυτό συνέβη και στις επόμενες ημέρες, με τράβηξε η σοφία του ανώνυμου αυτού στίχου. Πάντα επίκαιρος, ειδικά στην σημερινή πραγματικότητα. Είδα την ίδια την κοινωνία. Την χώρα που ζούμε, που παλεύομε, που κονταροκτυπούμε, που πληγώνομε και πληγωνόμαστε, Που σε τι δίνουν σημασία οι άνθρωποι: Την εμφάνιση, την γοητεία, τον καθωσπρεπισμό, τον φαρισαϊσμό και την υποκρισία. Την γυαλάδα, τα παχειά τα λόγια. Το θέατρο και την παραπλάνηση. Άριστοι ηθοποιοί, αλλά και δράστες, σε ένα κακόγουστο και καταστροφικό δράμα, που πλατιά θα φανεί στο βιβλίο μας αυτό.
Από μικροί φτιάχνομε αυτόν τον χαρακτήρα. Να φαινόμαστε μεγάλοι! Να εντυπωσιάζομε. Να επικρατούμε στους άλλους και να έχομε άφθονα τα αρχηγικά και εξουσιαστικά συμπτώματα, παραμερίζοντας φυσικά τους αξίους.
Φοράμε την μάσκα (προσωπείον), ενώ στην ουσία στερούμεθα την προσωπικότητα. Δηλαδή, τον αληθινό άνθρωπο και άξιο για ότι ανώτερο και αληθινό και κοινωνικά ωφέλιμο.
Τα λεξικά μας δίνουν τους δύο τύπους και τους διακρίνουν. Άλλο το προσωπείον , το καμουφλάρισμα, και άλλο η χαρισματική και επωφελής προσωπικότης. Άλλο ηθοποιός, που μπορείς ο ίδιος να παίξεις σε διαφόρους ρόλους. Άλλο ομοίωμα ανθρώπου (προσωπείον) και άλλο ο αληθινά, εσωτερικά και εξωτερικά, άνθρωπος (προσωπικότης).
Προσωπείον= ο μασκαράς, που κάτω απ’ αυτό κρύβεται ότι πιο ύπουλο, ότι πιο αισχρό, ότι πιο βρώμικο, ότι πιο επικίνδυνο. Βρώμικα χέρια μέσα από όμορφα και ακριβά γάντια.
Μπορεί να είμαι «προσωπικότης», αλλά να μην έχω προσωπικότητα.
Δυστυχώς, πάσχομε από τα προσωπεία. Δυστυχώς, υποφέρομε, και κολαφιζόμαστε, από τους υπέρ πλεονάζοντες Δονκιχώτες.
Γνωρίζομε ότι ο όρος «Δονκιχωτισμός», σημαίνει το να έχει κανείς τον χαρακτήρα και τους τρόπους του Δον Κιχώτη, δηλαδή ο μεγαλομανής, ο φαντασιόπληκτος και κατ’ επέκταση ο θεατρινισμός, η επίδειξις ψεύτικης ικανότητος ή αξίας.
Η στάσις εκείνου που επιθυμεί να υπερασπίζεται, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, υποθέσεις άσχετες προς το προσωπικό του συμφέρον».
(Πηγή: Γιώργου Χασιάκου, Ερμηνευτικό Λεξικό των – σμών, επικαιρότητα, Αθήνα 1992).
…Αυτό λέγεται δονκιχωτισμός. Να βλέπεις δηλαδή τον ανεμόμυλο σαν ένα τεράστιο δράκο που βγάζει φωτιές και θέλει να σε κατασπαράξει! Ο συμπαθής ήρωας του Θερβάντες (1547 – 1616), πίστευε ότι μονομαχεί με τον δράκο που έχει φυλακίσει την αγαπημένη του Δουλτσινέα… Ο δονκιχωτισμός, είναι κάτι ακίνδυνο, αρκεί να μην ξεπερνά τα όρια της αθωότητας. Έτσι ακριβώς είναι τα πράγματα. Ψάχνουν να κρυφτούν πίσω από αστειότητες, όλοι αυτοί που έχουν τις απόλυτες ευθύνες, για την κατάντια της χώρας.
Η φαντασιοπληξία, η υπερτίμησις του εαυτού μας, που συνήθως ταπεινώνει τους άλλους («ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων», Λουκ. 18,11).
Αυτά τα κέρινα φτερά του Ικάρου, κι αυτός ο σατανικός μεγαλοϊδεατισμός είναι πρόξενοι μεγάλων κακών στο άτομο και στην κοινωνία. Αυτή η «σκιάς όναρ άνθρωπος» αυτοτιτλοφορείται ο φωταυγής ήλιος, και ο οφείλων να είναι κάλλος και ωραιότης, καθαρότης και αγαλλίασις, μεταβάλλεται σε ένα σκοτεινό αντικείμενο, αποτρόπαιο και επικίνδυνο. Το «ως χαρίεων έστ’ άνθρωπος, όταν άνθρωπος η» (Μένανδρος), καταντά ένα αισχρό υποκείμενο, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και θέσεως. Ένα βδελυρό και επικίνδυνο ανθρωποειδές.
Τέτοια κακέκτυπα, μεταμφιεζόμενα σε ανθρώπους και μάλιστα «χαρισματικούς» και ταλαντούχους, εξαπατούν αγάπες και ελπίδες, όνειρα και προσδοκίες και ανέρχονται στα όποια αξιώματα. Αξιώματα, αλλ’ όχι αξίες.
Γεμίσαμε από αξιώματα και στερούμαστε από αξίες. Με το προσωπείον (μάσκα) του «αξίου» γινήκαμε χαλαστές και γκρεμιστές.
Από την παιδική ηλικία εκκολαπτόμαστε σε μεγαλοϊδεάτες, ζηλεύοντες τον υπεράνθρωπον (kbermensch) του Νίτσε (1844-1900), που γιγαντώνεται σε υπερόπτη, σε δυνάστη, σε καταστροφέα.
Βεβαίως , ο όρος «υπεράνθρωπος» εμφανίζεται για πρώτη φορά στο έργο του σατιρικού συγγραφέα Λουκιανού (περί το 120- 180 μ.χ.) και στο πρώτο μέρος του φάουστ του Γκαίτε. Συνήθως γίνεται κατανοητός από την εξελεκτική οπτική γωνία, ως αναπόφευκτη εξέλιξις προς νέες μορφές υπάρξεως και ζωής. Γνωστά τα λόγια του Νίτσε: «Σας διδάσκω τον υπεράνθρωπο. Ο άνθρωπος πρέπει να ξεπεραστεί, Τι έχετε κάνει για να τα υπερβείτε;» . Και εξηγεί την υπέρβαση αυτή: «η υπέρβαση του ανθρώπου είναι στην ουσία, η υπέρβαση του εαυτού. Η πλήρης γνώσις των επιθυμιών μας και η δημιουργική αξιοποίησις των δυνάμεων». Μια αλήθεια και ένα ερώτημα: φτιάχνομε ανθρώπους δημιουργικούς, ή καταστροφικούς; Φτιάχνομε αξίες ή απαξίες. Φτιάχνομε προσωπικότητες ή προσωπεία; Ένας τέτοιος άνθρωπος που με την αξιωσύνη του ξεπερνά τον εαυτόν του (υπεράνθρωπος), αυτός μπορεί να γίνει προσωπικότης, καλός συνάνθρωπος και άξιος ηγέτης και εξουσία.
Και θα καταλήξει ο Νίτσε: «Μόνο ο υπεράνθρωπος μπορεί να δικαιολογήσει πια την ύπαρξή μας¨. Αυτόν τον «ως χαρίων εστ’ άνθρωπον» χρειαζόμαστε. Αυτός μας λείπει, κι αυτή ακριβώς η έλλειψις μας οδηγεί στην ηθική, στην εθνική, στην κοινωνική και οικονομική χρεωκοπία.
Μας λείπει ο άνθρωπος – αξία , που μάταια αναζητούσε ο Διογένης και για το οποίον ήλθε, εδίδαξε, εθαυματούργησε και εσταυρώθηκε ο Χριστός.
Δεν μας χρειάζονται προσποιήσεις, μασκαράδες, δονκιχώτες και αρρωστημένες υπάρξεις με την μάσκα της πλασματικής ευρωστίας και υπεροχής. Θέλομε αξίες. Θέλομε προσωπικότητες. Θέλομε συναίσθημα, αγάπη, ειλικρίνεια και διαφάνεια. Δεινόν η φτώχεια τους, όπως θα μας το υπενθυμίζει ο Ρ. Ρολλάν και η καθημερινή πραγματικότης. Οι αξίες στα χρονοντούλαπα, οι απαξίες και οι αναξιότητες στα ύψη και στην κοινωνία και στην εξουσία, στην πολιτική και στην διπλωματία. Μικρές ψυχές που προκαλούν μεγάλα διενά. Αδύναμα όντα, μεγάλες οι καταστροφές που τους δίνει η όποια εξουσία.
Άνθρωποι χωρίς άρωμα. Πομφόλυγες, πλαστικά και άοσμα λουλούδια, σκέτοι νερομπογιάδες που σβήνουνε στην πρώτη σταγόνα της βροχής, έχουν προλάβει να διαπράξουν το κακό και την καταστροφή.
Άνθρωποι που δεν έχουν καμιά σχέση με τον Θεόν, αφήνω που οι περισσότεροι είναι και εναντίον Του. Ας φαίνονται φανταχτερά λουλούδια, ωστόσο μην ξεχνάμε την μεγάλη αλήθεια: «Μπορούν να ζωγραφίζουν λουλούδια, μα το άρωμα το χαρίζει μόνο ο Θεός» (R.M. Rilke). Αυτό το άρωμα χάσαμε, γι’ αυτό και η αποπνικτική δυσοσμία, ιδίως στα υψηλά στρώματα. Μας καταπνίγει αυτή η ατμόσφαιρα. Χάσαμε την πνευματική ευωδία.
Γεμίσαμε από μεγαλοϊδεάτες και πάσης φύσεως μεγαλόσχημους. Πνιγήκαμε από ποσότητα και στερούμαστε την ποιότητα, για να πει και ο Νίτσε «δεν είναι η ποσότητα, αλλά η ποιότητα των ανθρώπων που πρέπει να ακολουθήσει ανοδική πορεία». Άλλωστε , μην ξεχνάμε ότι την αξία του καθενός μας την ζυγιάζει ο Θεός και για να θυμηθώ τον Άγιον Φραγκίσκον της Ασίζης «ο καθένας μας έχει ακριβώς τόση αξία, όση δείχνει η ζυγαριά του Θεού».
Με πόνο γράφτηκε αυτό το βιβλίο, αγαπητέ μου αναγνώστα. Είσαι κι εσύ ανάμεσα στο αμέτρητο πλήθος των θυμάτων των αναξίων λαμποκοπούντων. Τακτικά συζητάς για το δαιμονικό αυτό φαινόμενο. Ψήνεσαι κι εσύ στο καμίνι της φαυλοκρατίας, που το έστησαν οι ανάξιοι μεγαλοσχήμονες, που ίσως κάποτε τους εμπιστεύτηκες. Ότι γράφτηκε στο βιβλίο αυτό, που έχω την τιμή να κρατάς στα χέρια σου, είναι μια έστω αμυδρά απεικόνισις μιας τραγικής αλήθειας και δεινής πραγματικότητος.
Δεν είμαστε κατήγοροι, ξεκινάμε πρώτα από τον εαυτό μας. Είμαστε μικροί και από τα πολλά θύματα μιας καταστάσεως φτιαγμένη από δονκιχώτες, μεγαλοϊδεάτες και προϊόντα αναξιοκρατίας, που πληθωρικά επικρατεί και επικυριαρχεί στην δύσμοιρη χώρα μας.
Έχω την αίσθηση, όπως κάθε φορά που αξιώνομαι να γράψω ένα βιβλίο, ή ένα άρθρο, ότι το γράψαμε μαζί. Είναι ένα βιβλίο όχι μόνον αποκαλυπτικό, άλλωστε γιατί τόσο αποκαλυπτικό, αφού καθημερινά βιώνομε την αθλιότητα των αδίστακτων δραστών της ανθρώπινης μοίρας: Θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα βιβλίο αφυπνιστικό και κάθε βιβλίο πνευματικής αφυπνίσεως δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η αρχή, η αφετηρία ενός δρόμου που καλούμαστε να βαδίσομε. Ο δρόμος όμως δεν είναι το βιβλίο, αλλά ο ίδιος ο Χριστός (Ιωάν. 14,6).
Αυτόν ας παρακαλέσομε να μας στείλει αυτογνωσία, ταπείνωση και αξιωσύνη για να φανούμε αντάξιοι της αγάπης Του και ικανοί να συνυπάρχομε με ταπείνωση και ειλικρίνεια μεταξύ μας ως τα αυτά μέλη του Σώματός Του (Έφες. 5,3α) και να εξασκούμε την όποια εξουσία κατά το θέλημά Του, που είναι η ευτυχία των παιδιών Του: η «Ελευθερία από την δουλεία της φθοράς εις την ελευθερίαν της δόξης των τέκνων του Θεού» (Ρωμ. 8, 21 – 22).
Ο Θεός θέλει άνετα, εναρμόνια, ειλικρινά να συνυπάρχομε. Ν α συνεργαζόμαστε ως ισότιμα μέλη και να αλληλοβοηθούμαστε «ανεχόμενοι αλλήλων εν αγάπη, σπουδάζοντες τηρείν την ενότητα του Πνεύματος εν τω συνδέσμω της ειρήνης» (Εφες. 4,3).
