Της Μαριλέλλας Αντωνοπούλου
Το πρωί της Πέμπτης η Βάνα Μπάρμπα βρέθηκε καλεσμένη στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Mega» σε μια κουβέντα για τα σκάνδαλα των σεξουαλικών παρενοχλήσεων και λοιπών αθέμιτων συμπεριφορών που έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες μέρες στον χώρο του θεάτρου. Η συζήτηση άνοιξε με αναφορά στην κατάσταση της υγείας του Πέτρου Φιλιππίδη ο οποίος μια μέρα πριν λιποθύμησε και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.
Πριν τη Βάνα Μπάρμπα ο δημοσιογράφος της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα», Διονύσης Θανάσουλας έδωσε το ρεπορτάζ του και στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο Σύμβουλος Έκδοσης της εφημερίδας «Τα Νέα», Γιώργος Παπαχρήστος, με αφορμή τη δημοσίευση της καταγγελίας της τραγουδίστριας Λύδας Σερβού σε βάρος σημαντικού Έλληνα μουσικοσυνθέτη. Ο κος Παπαχρήστος τοποθετήθηκε επί του θέματος αναρωτώμενος σε τι διαφέρουν οι διάσημες γυναίκες που καταγγέλλουν από την κοπελίτσα που δουλεύει σε μία καφετέρια ή πωλήτρια και υφίστανται τα ίδια και χειρότερα για να πάρουν 400 ευρώ και δεν μπορούν να το πουν και πουθενά.
«Οι κυρίες αυτές που δημιουργούν όλη αυτή την ένταση στη δημόσια ζωή και πολύ καλά κάνουν, πώς θα επεκτείνουν όλο αυτό το κίνημα #metoo που ήρθε στα μέρη μας 2 χρόνια μετά προστατεύοντας αυτά τα κορίτσια»; αναρωτήθηκε ο κος Παπαχρήστος. «Δεν υπάρχει θεσμικό όργανο, αυτό εννοείς;», τον ρώτησε η Ανθή Βούλγαρη. Και κάπου εκεί αποκαταστάθηκε η ασάφεια αλλά μια ακόμα φορά να το πούμε, κακό δεν κάνει. Πάμε πάλι λοιπόν:
Οι γυναίκες που καταγγέλλουν δημόσια δεν έχουν κάποια θεσμική ευθύνη να προστατεύσουν κανέναν πέρα από τον εαυτό τους. Να θυμήσουμε επίσης πως υπήρξαν και οι ίδιες για χρόνια «γυναίκες που δεν μπορούσαν να το πουν» γιατί δεν θα τους πίστευαν, γιατί οι θύτες έχουν επιρροή και θα το κουκούλωναν. Ώσπου συσπειρώθηκαν και μίλησαν. Και μέχρι τελευταία στιγμή, φοβούνται για τις συνέπειες.
Κι αν έχει κάποιο ηθικό αντίκτυπο η πράξη τους, αυτό είναι να δώσουν το παράδειγμα, να παρακινήσουν κι άλλα θύματα- ανεξαρτήτου ιδιότητας- να βρουν το κουράγιο και να κάνουν το ίδιο. Να καταγγείλουν. Να μην φοβούνται.
Το πόσο εύκολο είναι να καταγγείλεις παρενόχληση είναι ζήτημα που πονάει, βρίσκει εμπόδια και το ξέρουμε όλοι αυτό. Ακόμα και οι ίδιοι οι δικηγόροι θα σου πουν το αποκαρδιωτικό «είναι ο λόγος σου απέναντι στον λόγο του άλλου».
Στη συνέχεια λοιπόν θέση πήρε η Βάνα Μπάρμπα, η οποία αφού ξεκαθάρισε πως «είναι μαζί με τα κορίτσια που έχουν περάσει άσχημα», στη συνέχεια ξεδίπλωσε το «ναι μεν αλλά» επιχείρημά της περί ανθρωποφαγίας στα social media και στον τρόπο που γίνονται οι καταγγελίες.
Η Βάνα Μπάρμπα κατανοεί, αλλά δεν συμφωνεί
«Κατανοώ αυτό που λένε τα κορίτσια ότι είναι πολλά τα χρόνια που σιωπούσαν αλλά δεν συμφωνώ. Δεν ζούμε στην εποχή του εμφυλίου ούτε σε δύσκολες εποχές. Υπάρχει ένα κομμάτι τραγικό… » είπε η Βάνα Μπάρμπα προσθέτοντας πως «δεν γίνεται να γίνονται δίκες μέσα από τα ΜΜΕ. Δεν γίνεται το ίντερνετ να καταδικάζει, να κρίνει και να αποφασίζει από μόνο του ποιοι φταίνε και ποιοι όχι. Το σωστό και το θέσφατο είναι να πάνε κατευθείαν στην Δικαιοσύνη».
«Όχι στις τηλεδίκες. Λοιδορούμε ανθρώπους που δεν έχει αποδειχθεί ότι φταίνε. Αν πραγματικά φταίνε θα το κρίνει το δικαστήριο. Είναι λάθος… Είμαι μαζί με τα κορίτσια. Να πάνε στα δικαστήρια… Και όποιος φταίει, να τιμωρηθεί παραδειγματικά… Δεν μπορεί ξαφνικά να ακούγονται ονόματα, να λοιδορούνται καριέρες, να βρίσκονται άνθρωποι στα νοσοκομεία, μόνο γιατί εμείς κάνουμε τους εισαγγελείς στην τηλεόραση και στο ίντερνετ. Είναι τρομερό» πρόσθεσε καταλήγοντας πως ο τρόπος είναι ανθρωποφαγικός. «Αύριο θα είμαστε κι εμείς θύματα. Γιατί δημιουργείται μια εντύπωση χωρίς να ακούσουμε την άλλη άποψη», συμπλήρωσε.
Ότι δηλαδή ένα τσούρμο άνθρωποι- γυναίκες εν προκειμένω- αποφάσισαν μια μέρα να καταστρέψουν έναν καημένο, έναν αθώο συνάδελφο, βγαίνοντας στα κανάλια και περιγράφοντας τα πιο άβολα για τις ίδιες σκηνικά, όπως η Σοφία Μπεκατώρου, η Τζένη Μπότση και η Αγγελική Λάμπρη, ή κλαίγοντας από απόγνωση και λύτρωση, όπως η Ζέτα Δούκα. Κι εμείς, αντί να σφίξουμε το χέρι των γυναικών και να σταθούμε σαν βράχος δίπλα τους που τόσα χρόνια έβραζαν μέσα τους από πνιχτή οργή και ντροπή και δισταγμό για το τι θα γίνει αν μιλήσουν, αν δεν τις πιστέψουν, αν εκτεθούν, αν τις ξεγράψουν από το χάρτη τα κυκλώματα, αν μπλέξουν σε αντιδικίες, θα αγχωθούμε για τον άνθρωπο που κατηγορούν; Φυσικά και ο καθένας μπορεί να κατηγορήσει τον οποιοδήποτε για κάτι, ακόμα και μηνύσεις κατατίθενται με ψευδείς μάρτυρες. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως δεν πρέπει να αποζητάς την αλήθεια, με κάθε κόστος. Η σεξουαλική παρενόχληση δεν αποδεικνύεται εύκολα, δεν είναι ξυλοδαρμός, για να απευθυνθείς σε ιατροδικαστή, δεν είναι βιασμός, για να τρέξεις στον γιατρό. Φτάνει όμως και περισσεύει για να σε τραυματίσει ανεπανόρθωτα.
Η οργισμένη αντίδραση της Χριστίνας Σαμπανίκου
Η ηθοποιός Χριστίνα Σαμπανίκου είναι μία από τις ηθοποιούς που κατήγγειλαν γνωστό ηθοποιό και σκηνοθέτη για απρεπή συμπεριφορά στον χώρο του θεάτρου. Η τοποθέτηση της Βάνας Μπάρμπα ήταν για εκείνη κάτι σαν κόκκινο πανί. Σε ανάρτηση της στο Instagram η Σαμπανίκου γράφει « Η Βάνα Μπάρμπα βγήκε πάλι σήμερα στο Mega να αναρωτηθεί “γιατί τώρα;”, γιατί στα social και γιατί όχι στον εισαγγελέα επιμένοντας να μας αποκαλεί συλληβδην “κορίτσια”. Άκου λοιπόν κορίτσι μου, παρόλο που είσαι Γυναίκα διακατεχεσαι από τον πιο ακραίο σεξισμό σε μια προσπάθεια συγκάλυψης γιατί συγκάλυψη θεωρείται η προτροπή όχι στα social media. Προφανώς είσαι πολύ μεγάλη για να κατανοήσεις την λειτουργία του διαδικτύου στην εποχή μας και πολύ μικρή για να καταλάβεις πως όλα όσα κάναμε ήταν για να σπάσει ο φόβος και η σιωπή».
Η Χριστίνα Σαμπανίκου συνεχίζει: «Προφανώς και όσα δεν έχουν παραγραφεί πρέπει να πάνε στον εισαγγελέα, συγχρόνως όμως σαν Γυναίκα θα έπρεπε να πεις ένα μπράβο που δεν νίκησε ο Φόβος και ίσως έτσι αρχίσει να γίνεται μια κάθαρση από τους λίγους -γιατί λίγοι είναι συγκριτικά με τον κόσμο που δουλεύει στο Θέατρο- που λερώνουν την Τέχνη και διαβρώνουν το σύστημα αξιών μας. Αφού λοιπόν “γίνονται πραγματάκια” αν δεν μπορείς να σταθείς αλληλέγγυα σε όσες κυρίες βρήκαν τη δύναμη να εκτεθούν για το καλό όλων μας, μη μιλάς καλύτερα γιατί μόνο θυμηδια προκαλείς. Εντάξει “κορίτσι μου”;».
Ο χώρος του θεάματος είναι χτισμένος μέσα στα ρέματα των έμφυλων στερεοτύπων. Πάνω σε μπάζα απαξίωσης για τις γυναίκες. Ήταν και παραμένει βαθιά προσβλητικός προς εκείνες. Για όλες αυτές που κάποιοι νομίζουν πως «δεν αξίζουν», γιατί από εκεί ξεκινούν όλα. Και το ξέρεις πολύ καλά αυτό βρε Βάνα μου. Κι όσο κι αν θέλω να σε υπερασπιστώ και να πω ότι η Σαμπανίκου παράηταν σκληρή απέναντί σου, θυμάμαι εκείνο το «Τι έχει γίνει τώρα ξαφνικά! Τι Me too, τι μι σου, γιατί βγαίνουν όλα τώρα;» και το άλλο που είπες τις προάλλες στον Δημήτρη Δανίκα και αλλάζω γνώμη: «Οι άνθρωποι του σινεμά, της τηλεόρασης και του θεάτρου», λες, «είναι πολύ ευφυείς. Δεν μπορεί να κάνουν κάτι αυταρχικό και ίσως βάναυσο παρά τη θέλησή μας». Και αποτελειώνεις με «όλοι και όλες έκαναν κρα να συνεργαστούν με όλους αυτούς. Τους τάχα βασανιστές τους». Victim blaming δεν θέλω να πω ότι κάνεις, αλλά ένα male gaze, καραμπινάτο, μού κλείνει το μάτι σαν με κοιτάς. Βλέπεις τις γυναίκες σαν άνδρας. Και μας κοστίζει διπλά, ειδικά όταν έρχεται από μία γυναικάρα όπως εσύ. Η γυναικεία αλληλεγγύη δεν χωράει κανένα «αλλά». Γι’ αυτό πες ό,τι θες αλλά να ξέρεις ότι πονάμε.