Ποιος να το φανταζόταν πριν από τις εκλογές του 2019, όταν ο μεγάλος πολιτικός καβγάς για την εγκληματικότητα και την παραβατικότητα «ντυνόταν» με τα ατελείωτα ρεπορτάζ για τις μολότοφ των Εξαρχείων και τον… «Ρουβίκωνα», ότι μόλις δύο χρόνια αργότερα το ίδιο θέμα θα βρισκόταν πάλι πρώτο στην επικαιρότητα, αλλά πλέον ως μια μεγάλη κοινωνική πληγή και όχι ως προπαγανδιστικός βομβαρδισμός των τηλεθεατών.
Αν κάποιος φτιάξει έναν πρόχειρο κατάλογο των θεμάτων που αφορούν τη διάχυτη βία και παραβατικότητα, ανεξάρτητα από το μέγεθος των πράξεων, αλλά με κριτήριο την κοινωνική σημασία τους, ίσως να τρομάξει. Ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί ότι όλα αυτά τα φαινόμενα έρχονται να προστεθούν στη διαχρονική βαριά εγκληματική δράση οργανωμένων συμμοριών, η οποία σπανίως αποτελεί ειδησεογραφικό θέμα, αφού πλέον θεωρείται «συνήθης».
Μια… ελλιπής λίστα!
- Κορυφαίο θέμα των ημερών είναι η στυγερή δολοφονία της άτυχης Καρολάιν από τον σύζυγό της Χαράλαμπο Αναγνωστόπουλο. Ένα έγκλημα που αναμφίβολα, για πολλούς λόγους, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης από εγκληματολόγους και άλλες σχετικές επιστημονικές ειδικότητες.
- Ξεκαθαρίσματα λογαριασμών σε μεγάλη έκταση μεταξύ μαφιόζων, τα οποία καταλήγουν σε δολοφονίες μέρα μεσημέρι σε δημόσια θέα.
- Μια σοκαριστική δολοφονία δημοσιογράφου, του Γιώργου Καραϊβάζ, η οποία είχε επίσης μαφιόζικα χαρακτηριστικά, αλλά παραμένει στο σκοτάδι, όπως άλλωστε και ο πόλεμος στο οργανωμένο έγκλημα.
- Βιασμοί και σεξουαλικές επιθέσεις εναντίον γυναικών σχεδόν σε δημόσια θέα, από δράστες με εντελώς διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά, που δεν υπολογίζουν ούτε τόπο ούτε χρόνο και δρουν δίχως ίχνος συστολής.
- Διαρκείς αποκαλύψεις, αυξανόμενες συν τω χρόνω, για μεμονωμένες ή πολυετείς κακοποιήσεις παιδιών από συγγενείς και «φίλους» των οικογενειών τους.
- Απαγωγές παιδιών για σεξουαλική εκμετάλλευση – προσφάτως και από γυναίκα καθ’ ομολογίαν δράστη, σε μια υπόθεση για την οποία ειπώθηκαν πολλά χωρίς ακόμη να υπάρξει διαλεύκανση.
- Μεγάλα εγκληματικά δίκτυα, με έδρες στην Αττική, τα οποία έχουν πανελλαδική δράση.
- Αύξηση των παιδικών και νεανικών συμμοριών, στις οποίες πρέπει πλέον να συμπεριληφθεί και ένα νέο «φρούτο»: αυτό των αμιγώς κοριτσίστικων συμμοριών, κάποιες εκ των οποίων έχουν προβεί σε εξαιρετικά βίαιες επιθέσεις εναντίον κοριτσιών ή / και αγοριών.
- Εισβολή συμμοριών και ανθρώπων της «νύχτας» σε πλατείες με αφορμή τα περίφημα «κορωνοπάρτι».
- Αύξηση συμμοριών και μεμονωμένων απατεώνων που δρουν συστηματικά κυρίως εναντίον ηλικιωμένων και οικογενειών με πιθανό «κομπόδεμα στο σπίτι».
- Συνεχώς αυξανόμενα περιστατικά άγριας βίας για ασήμαντους λόγους και με το ελάχιστο προσδοκώμενο οικονομικό ή άλλο όφελος.
Πραγματικά ατελείωτος ο κατάλογος, αλλά ας μείνουμε σε αυτά. Είναι αρκούντως ενδεικτικά.
Περιθωριοποίηση
Προφανώς όλα αυτά δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά την τελευταία διετία. Αντιθέτως τα βαρύτερα φαινόμενα οργανωμένης εγκληματικότητας προϋπήρχαν. Φαίνεται όμως ότι το έγκλημα και η παραβατικότητα κερδίζουν διαρκώς κοινωνικό έδαφος – σίγουρα αυτό που αφήνει ακάλυπτο η αδυναμία εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας και αλλοδαπών προσωρινά (;) ευρισκόμενων στη χώρα μας να ζήσουν αξιοπρεπώς, είτε οικονομικά είτε κοινωνικά.
Είναι απολύτως ενδεικτικά τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δείχνουν ότι για το έτος 2020 (με βάση τα εισοδήματα του 2019, πριν από την πανδημία της Covid-19):
● Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στα άτομα ηλικίας 18 – 64 ετών φτάνει το 32% και αφορά περίπου 3 εκατομμύρια ανθρώπους!
● Το 30,2% από αυτούς είναι Έλληνες και το 54% αλλοδαποί.
● Από τους 18 ετών και άνω που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό, το 27% είναι Έλληνες και το 56,1% αλλοδαποί εκτός χωρών της Ε.Ε. που διαμένουν στην Ελλάδα.
Δεν θα είναι άστοχο να υποθέσουμε ότι, με ύφεση 8,2%, η κατάσταση επιδεινώθηκε ραγδαία την αμέσως επόμενη χρονιά, το 2020, το οποίο σημαδεύτηκε από την πανδημία και τις καραντίνες.
Πλήρης σύγχυση και απαξίωση
Παράλληλα με αυτά τα ακραία κοινωνικά και οικονομικά φαινόμενα, τα οποία συνήθως επικαλύπτει ή υποβαθμίζει η επικοινωνιακή και ενημερωτική «επιλεκτικότητα», ένα σχετικά πρόσφατο φρούτο, γέννημα της χρηματοοικονομικής κρίσης, τείνει να γιγαντωθεί στην εποχή της πανδημίας.
Η συνωμοσιολογία επί παντός – ύπαρξη ή όχι του κορωνοϊού, καραντίνα, μάσκες, εμβόλια, φάρμακα – έχει κατακλύσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παράγοντας σύγχυση και πλέον αποτελεί το όχημα είτε για την απαξίωση θεσμών, πολιτικής και επιστήμης είτε για την πολιτική ανάδειξη και ενίσχυση προσωπικοτήτων που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα είχαν τίποτε να ελπίσουν.
Η έξαρση ατομισμού, που τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζει την ελληνική κοινωνία, μπορεί να διαγνωστεί σε δύο επίπεδα ταυτοχρόνως: στην αυξανόμενη ένταση της παραβατικότητας και στη διεκδίκηση ατομικών «δικαιωμάτων» εις βάρος του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου, ακόμη και όταν πρόκειται για θέματα δημόσιας υγείας.
Φαινόμενα εχθροπάθειας, ακραίος χουλιγκανισμός και ανθρωποφαγία κατακλύζουν τα social media, στα οποία μπορεί κάποιος καθημερινά να βρει ένα πλήθος από βλακώδεις – πλην επικίνδυνες – πολιτικές και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις ιδιαίτερης αγριότητας, συκοφαντίες, δολοφονίες χαρακτήρων και υποκίνηση φυλετικού, ιδεολογικού και άλλων μορφών μίσους.
Η χρόνια συκοφάντηση των θεσμών, του συνδικαλισμού, βασικών εννοιών και όρων κοινωνικής συνύπαρξης, ακόμη και αυτής των φύλων, έχει δημιουργήσει ένα επικίνδυνο υπόστρωμα πάνω στο οποίο υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να αναπτυχθούν ακραία πολιτικά φαινόμενα, μόλις λίγο καιρό από την καταδίκη της Χρυσής Αυγής.
Αν το πολιτικό σύστημα δεν «διαβάσει» εγκαίρως το κλίμα και δεν διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή – με όρους οικονομικούς και όχι μόνο – η επόμενη φάση ίσως κρύβει πολλές επικίνδυνες «εκπλήξεις»…