‘’Ο Μίτος της Μνήμης’’ το μεγάλο αυτό έργο του γνωστού δημοσιογράφου Γιώργου Σκαρβελάκη, είναι μια τετραλογία αναφερόμενη σε ‘’όλο, σχεδόν, το φάσμα των Ανθρωπιστικών Επιστημών’’.

Ο τρίτος τόμος αυτού του δύσκολου σημαντικού και επίπονου έργου αναφέρεται στην ‘’Πορεία του Πνεύματος’’. Ξεκινά με το ερώτημα, επεκτείνεται, ερευνά και αναλύει το ‘’Τι είναι Φιλοσοφία;’’ Αναφέρεται στους φιλοσόφους απ’ την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Από τον Δημόκριτο έως τους φιλοσόφους του 20^ου αιώνα. Ασχολείται στο έργο του με την Προσωκρατική Φιλοσοφία, με την Πολιτική Φιλοσοφία, με την Φιλοσοφία της Ιστορίας, της Επιστήμης, την Κβαντική Φιλοσοφία, την Θεωρία της Σχετικότητας, την Φιλοσοφία του Δικαίου.

Αυτό το βιβλίο είναι σημαντικό. Θέλει διάβασμα σοβαρό και μελέτη και προβληματισμό και σκέψη. Δεν είναι μια απλή ανάγνωση. Βιβλίο βαθύ, δύσκολο αλλά γοητευτικό και ενδιαφέρον. Ασχολείται και αναλύει τον Σχολαστικισμό και τους εκπροσώπους του, παγκόσμιες μορφές. Συνεχίζει με την νεώτερη Φιλοσοφία 17^ος και 18^ος αιώνας με την Αναγεννησιακή Φιλοσοφία και τους εκπροσώπους της με τον γνωστό μας Έρασμο ‘’Μωρίας Εγκώμιο’’ κ. άλλα 1466-1536 και τον Μακιαβέλλι με το γνωστό επίσης σε σχεδόν όλους μας ‘’Ο Ηγεμών’’ και άλλους σημαντικούς. Συνεχίζει με τον Γαλλικό Διαφωτισμό και αναφέρεται στον κύριο εκφραστή του Διαφωτισμού, τον Μοντεσκιέ (1689-1755), με τον Βολτέρο (1694-1778), με τον Βρετανό Χιούμ (1711-1776).

Ασχολείται με την θεωρία του ‘’Σκεπτικισμού’’. Αναφέρεται στον Ελβετό φιλόσοφο Ρουσό και το περίφημο έργο του ‘’Το κοινωνικό Συμβόλαιο’’. Επίσης με τον Γάλλο φιλόσοφο Ντιντερό και με τον Βρετανό – Σκωτσέζο οικονομολόγο ‘’πατέρα’’ του Οικονομικού φιλελευθερισμού Άνταμ Σμιθ. Με τον Γερμανικό ιδεαλισμό και με τον Ιμμάνουελ Κάντ. Ο Κάντ υπήρξε ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του 18^ου αιώνα εισηγητής της θεωρίας του Υπερβατικού Ιδεαλισμού. Συνεχίζει με την Νεότερη Φιλοσοφία 19^ος αιώνας και τους εκπροσώπους της και τα ρεύματα: Ρομαντισμός, Θετικισμός, Φιλελευθερισμός, Σοσιαλισμός, αναφέρεται στον Χέγκελ Γερμανός φιλόσοφος δημιουργός της Σύγχρονης Διαλεκτικής Θεωρίας (Θέση – Αντίθεση – Σύνθεση) στον Σοπενχάουερ, αντισυμβατικός Γερμανός φιλόσοφος.

Συνεχίζει με τον Θετικισμό και τον Δαρβίνο, γνωστός Βρετανός φυσιοδίφης – βιολόγος ‘’πατέρας’’ του Εξελικτισμού.

Αναφέρει αρκετούς, φτάνει στον Φρίντριχ Νίτσε, Γερμανός φιλόσοφος. Σπουδαίος φιλόσοφος, κλασικός φιλόλογος, ποιητής και μουσικός με δυσνόητο στοχασμό και ειρωνική αφοριστική γραφή, γράφοντας για όλους και για κανέναν. Κάνει αρκετές άλλες αναφορές ο συγγραφέας σημαντικές και φτάνει στην Σύγχρονη Φιλοσοφία (20^ος αιώνας).

Ασχολείται με την Ψυχανάλυση και τον Φρόιντ, με την ψυχολογία, την ψυχή, την Συνείδηση, το Υποσυνείδητο, το Ασυνείδητο και προχωρεί στον Άντλερ και Γιούνγκ της μεταφροϊδικής γενιάς της ψυχανάλυσης. Αναλύει και αναφέρει σημαντικούς φιλοσόφους ως προς την ψυχανάλυση. Φτάνει στον Ζαν-Πολ Σαρτρ, γνωστός Γάλλος υπαρξιστής φιλόσοφος και χαρισματικός συγγραφέας βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας που δεν αποδέχτηκε καθώς και ενεργός πολιτικός ακτιβιστής της Αριστεράς, μια από τις πλέον εμβληματικές προσωπικότητες του 20^ου αιώνα. Αναφέρει πολλά για τον Σαρτρ, αναφέρει πολλούς φιλοσόφους φτάνει στον γνωστό μας Αλμπερ Καμύ, Γάλλος λογοτέχνης ασχολείται με την φιλοσοφία του Παραλόγου, γνωστό του έργο ‘’Ο Μύθος του Σίσυφου: Δοκίμιο για το Παράλογο’’.

Αφιερώνει για το έργο του Καμύ τρεις σελίδες στο βιβλίο του ‘’Ο Μίτος της Μνήμης. Η Πορεία του Πνεύματος’’.

Συνεχίζει, συνεχίζει, φτάνει έως το 2016 (1933-2016) με τον Ουμπέρτο Έκο διάσημος Ιταλός συγγραφέας, φιλόσοφος, ιστορικός της φιλοσοφίας καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Μιλάνου και της Φλωρεντίας, επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Αναφέρεται σε σημαντικούς που παραλείψαμε λόγω χώρου (θα τους διαβάζετε στο βιβλίο του). Γράφει και για την γνωστή Σιμόν ντε Μποβουάρ (1908-1986) Γαλλίδα φιλόσοφος και συγγραφέας με πιο γνωστό βιβλίο της ‘’Το Δεύτερο φύλλο’’ που έγινε η ‘’βίβλος του Φεμινισμού’’.

Φτάνει στο Νεοελληνικό Διαφωτισμό, στους εκπροσώπους του και στον κύριο εκπρόσωπό του, τον Αδαμάντιο Κοραή.

Αναφέρει τον Νίκο Καζαντζάκη τον πιο πολυδιαβασμένο Έλληνα συγγραφέα σε παγκόσμιο επίπεδο, τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, τον Γρηγόρη Βλαστό και βέβαια τον Κορνήλιο Καστοριάδη (1922-1997) διάσημο φιλόσοφο με παγκόσμια ακτινοβολία, ο μοναδικός που διατύπωσε μια νέα επαναστατική ριζοσπαστική πολιτική πρόταση αναδεικνύοντας τον παράγοντα του φαντασιακού και της αυτοθεσμικής στον πυρήνα της ανθρώπινης κοινωνίας. Πολυγραφότατος πολύκροτο έργο του ‘’Η Φαντασιακή Θέσμιση της Κοινωνίας’’ χαρακτηριζόμενο ‘’φιλόσοφος της αυτονομίας’’.

Αναφέρει αρκετούς άλλους φιλοσόφους, τον Βέικο, τον Πουλαντζά, τον Ευτύχη Μπιτσάκη και αρκετούς άλλους που θα τους διαβάσετε αν πάρετε το βιβλίο στα χέρια σας και του αφιερωθείτε για αρκετό χρονικό διάστημα. Αν το μελετήσετε, ασχολείται με την Πολιτική Φιλοσοφία από την Αρχαία Ελλάδα, την Νεότερη Φιλοσοφία με τον Νικολό Μακιαβέλι ‘’Ο Ηγεμών’’ συνεχίζεται με τις φιλοσοφικές θεωρήσεις του Κοινωνικού Συμβολαίου από τους Τόμας, Χομπς ‘’Λεβιάθαν’’, ‘’Σπινόζα’’, ‘’Πολιτική πραγματεία’’ Βολτέρο ‘’φιλοσοφικές επιστολές’’, Μοντεσκιέ, ‘’Το πνεύμα των Νόμων’’, Χαν – Σακ Ρουσό’’ το κοινωνικό συμβόλαιο’’.

Αναλύει τον Καπιταλισμό, αναφέρεται στον εκπρόσωπο του Οικονομικού Φιλελευθερισμού Άνταμ Σμίθ.

Προχωρά στο βιβλίο του ‘’Ο Μίτος της Μνήμης’’ στον Ουτοπικό Σοσιαλισμό. Που αρκετοί από μας, στα νεανικά μας χρόνια ονειρευτήκαμε και μαγευτήκαμε. Οραματίστηκε το σύστημα αυτό μια ‘’δίκαιη και ευτυχισμένη κοινωνία, με επίκεντρο τον άνθρωπο’’. Ένα πέρασμα της κοινωνίας σ’ αυτήν την μορφή του Σοσιαλισμού χωρίς βία. Αναίμακτη Επανάσταση! Με ανέβασμα του ατόμου και πλήρη συνειδητοποίηση του.

Δυστυχώς, γι’ αυτό έμεινε το όνειρό μας ‘’Ουτοπικό’’ δηλαδή απραγματοποίητο. Γιατί ποτέ οι επαναστάσεις δεν ήταν αναίμακτες. Αυτά για τον ‘’Ουτοπικό Σοσιαλισμό’’ είναι οι απόψεις μου και πολλών άλλων απ’ τα νεανικά μας χρόνια.

Συνεχίζει με τον Αναρχισμό – Αναρχία. Μια πολιτική θεωρία και πρακτική που αποσκοπεί σε μια κοινωνία χωρίς κράτος και κάθε μορφής εξουσίας ως επιζήμιες για την κοινωνία. Που θα λειτουργεί με βάσει τις κολεκτίβες σε συνδυασμό με την επικράτηση  της απόλυτης ατομικής ελευθερίας εκφράζοντας τον αντιεξουσιαστικό Σοσιαλισμό.

Διαχωρίζει τον Αναρχοκομμουνισμό με διαφορετικές θέσεις απ’ τον Αναρχισμό. Αναφέρεται και στον Αναρχοσυνδικαλισμό. Όλα αυτά τα συστήματα είναι πολιτικοί χώροι. Και όχι βέβαια αυτό που απλοϊκά ισχυρίζονται οι αδαείς: ‘’αναρχισμός σημαίνει άνευ αρχών’’. Και θέσεις και απόψεις πολιτικές έχουν ανεξάρτητα αν μας εκφράζουν ή όχι.

Αναφέρεται στην πρώτη Σοσιαλιστική Διεθνή και την διαμάχη του Καρλ Μαρξ με τον Μιχαήλ Μπακούνιν.

Αναλύει τον Σοσιαλισμό. Είναι η θεωρία και το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης στο οποίο τα μέσα παραγωγής και κατανομής των αγαθών κατέχονται και ελέγχονται από κοινωνικές ομάδες (συνεταιρισμοί) ή από το κράτος. Όχι από ιδιώτες σε αντιδιαστολή, με τον φιλελευθερισμό. Αλήθεια, αναρωτιόμαστε εμείς, τι σχέση μπορεί να είχε ο Σημίτης που άνοιξε στις κερκόπορτες του φιλελευθερισμού με  τον Σοσιαλισμό; Στον σοσιαλισμό σε αντίθεση με τον φιλελευθερισμό προτάσσεται η ισότητα. Σύμφωνα με τους Σοσιαλιστές δεν υπάρχει πραγματική ελευθερία χωρίς ισότητα. Στον Σοσιαλισμό τα κοινωνικά αγαθά δεν τα κατέχουν ιδιώτες.

Και τώρα ας λαϊκίσω λίγο. Είχα μια φίλη που όταν της μιλούσα για ισότητα μου έλεγε: ‘’Άκου να σου πω Ά…α, όλα τα δάχτυλά μας είναι ίσα; Πως θέλεις οι άνθρωποι να έχουν ισότητα;’’ Θύμωνα μαζί της αλλά την αγαπούσα και παράβλεπα τις ‘’δεξιές’’ της απόψεις.

Το βιβλίο ‘’Ο Μίτος της Μνήμης’’ είναι πολύ σημαντικό. Η παρουσίαση που του κάνω είναι πολύ περιληπτική και το αδικεί. Είναι βαθύ, σωστό και αντικειμενικό. Είναι καθαρά επιστημονικό.

Επίσης έχει κυκλοφορήσει του ίδιου συγγραφέα (Γιώργος Σκαρβελάκης) και οι ‘’Μουσικοθεατρικοί Διάλογοι στη Σύγχρονη Όπερα’’ που φαίνεται σημαντικό αλλά δεν το έχω ‘’ξεφυλλίσει’’ ακόμα.

Όπως και ‘’Ο Μίτος της Μνήμης τέταρτος τόμος ο Δρόμος της Μουσικής’’.

Θα τα διαβάσω όλα (χρειάζεται χρόνος, δεν είναι μια γρήγορη ανάγνωση) και σας προτείνω – αξίζουν – να τα διαβάσετε. Χωρίς βέβαια να κάνω υποδείξεις, όμως, πως να το πούμε; Είναι σημαντικά!

Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη