Στην επικαιρότητα επανέρχεται το ζήτημα των καταγγελιών για βίαιες, παράνομες και επικίνδυνες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών σε Έβρο και Αιγαίο.
Λίγες εβδομάδες μετά το επεισόδιο του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με την Ολλανδή δημοσιογράφο Ingeborg Beugel στο Μέγαρο Μαξίμου, για το ζήτημα των επαναπροωθήσεων, οι New York Times παρουσιάζουν καταγγελία μεταφραστή της Frontex, υπηκόου Ιταλίας με καταγωγή από το Αφγανιστάν, ο οποίος υποστηρίζει ότι συνελήφθη μαζί με ομάδα προσφύγων, ξεγυμνώθηκε, ξυλοκοπήθηκε και επαναπροωθήθηκε στην Τουρκία.
Η υπόθεση έχει φτάσει στα αρμόδια όργανα της Frontex και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ από ελληνικής πλευράς διερευνάται από τον Συνήγορο του Πολίτη.
Αναλυτικά το δημοσίευμα των New York Times:
«Εδώ και χρόνια, οι ελληνικές αρχές αρνούνται τις καταγγελίες ομάδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για κακοποίηση προσφύγων από συνοριοφύλακες και βίαιη επαναπροώθησή τους στην Τουρκία. Έχουν απορρίψει τους ισχυρισμούς αυτούς ως fake news ή τουρκική προπαγάνδα.
Τώρα, μια και μόνο υπόθεση ίσως οδηγήσει σε αναδίπλωση.
Ένας μεταφραστής της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταγγέλλει ότι τον Σεπτέμβριο, Έλληνες συνοριοφύλακες τον πέρασαν για αιτούντα άσυλο, του επιτέθηκαν και στη συνέχεια τον ανάγκασαν να περάσει τα σύνορα προς την Τουρκία, μαζί με πολλούς άλλους πρόσφυγες.
Ο ισχυρισμός του είναι ιδιαίτερα προβληματικός για τους Έλληνες αξιωματούχους γιατί είναι νόμιμος κάτοικος Ευρωπαϊκής Ένωσης και απασχολείται στη συνοριακή υπηρεσία της ΕΕ, την Frontex. Και παρέδωσε στοιχεία στην υπηρεσία για να στηρίξει τους ισχυρισμούς του για κακοποίηση, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους που ασχολούνται με την υπόθεσή του.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που συνηθίζει να «σφυρίζει αδιάφορα» ως προς την κακομεταχείριση προσφύγων, τώρα αναγκάζεται να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
Μετά την οξεία συνοριακή κρίση με τη Λευκορωσία για τους μετανάστες, η υπόθεση έχει τραβήξει την προσοχή των ανώτερων ευρωπαίων ηγετών εδώ και εβδομάδες. Η Ίλβα Γιόχανσον, η Ευρωπαία Επίτροπος για τη Μετανάστευση, είπε ότι κάλεσε τον διερμηνέα την Παρασκευή για να συζητήσει την καταγγελία του.
«Μετά από άμεση, εις βάθος συζήτηση με το άτομο στις 25 Νοεμβρίου, είμαι εξαιρετικά ανήσυχη για την υπόθεσή του», είπε η κ. Γιόχανσον . «Εκτός από την προσωπική του ιστορία, ο ισχυρισμός του ότι δεν επρόκειτο για μια μεμονωμένη περίπτωση, είναι ένα σοβαρό ζήτημα», πρόσθεσε, λέγοντας ότι της είπε ότι είχε δει τουλάχιστον 100 μετανάστες που επαναπροωθήθηκαν και μερικές φορές κακοποιήθηκαν.
Πάντως, μια δήλωση ελληνικού υπουργείου εγείρει επιφυλάξεις για την υπόθεσή του, λέγοντας ότι οι αρχικές έρευνες υποδηλώνουν ότι «τα γεγονότα δεν είναι όπως παρουσιάζονται».
Ο διερμηνέας είπε στους New York Times ότι είχε υποβάλει καταγγελία στη Frontex, κάτι που επιβεβαίωσαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Είπαν ότι η καταγγελία αντιμετωπίζεται ως αξιόπιστη λόγω της θέσης του άνδρα και της τεκμηρίωσης που παρείχε, συμπεριλαμβανομένων ηχογραφήσεων και βίντεο.
Ο άνδρας ζήτησε να μην κατονομαστεί λόγω ανησυχίας για την ασφάλεια και τον βιοπορισμό του. Δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν είχαν εξουσιοδότηση να συζητήσουν την υπόθεση με δημοσιογράφους, επιβεβαίωσαν την ταυτότητά του.
"google ad"
Είπε ότι ο ίδιος και πολλοί από τους μετανάστες με τους οποίους κρατήθηκε ξυλοκοπήθηκαν και ξεγυμνώθηκαν και ότι η αστυνομία κατέσχεσε τα τηλέφωνα, τα χρήματα και τα έγγραφά τους. Οι προσπάθειές του να πει στην αστυνομία ποιος ήταν, αντιμετωπίστηκαν με γέλια και ξυλοδαρμούς, είπε. Ανέφερε ακόμη ότι μεταφέρθηκε σε μια απομακρυσμένη αποθήκη όπου κρατήθηκε μαζί με τουλάχιστον 100 άλλους, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών. Στη συνέχεια τους έβαλαν σε λέμβους και τους έσπρωξαν πέρα από τον ποταμό Έβρο, σε τουρκικό έδαφος.
Οι κατηγορίες του είναι παρεμφερείς με εκείνες από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαζί με ολοένα και αυξανόμενα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από μετανάστες και δημοσιογράφους, που υποστηρίζουν ότι οι ελληνικές αρχές συγκεντρώνουν και απελαύνουν συχνά μετανάστες χωρίς να τους επιτρέπουν να συμπληρώσουν αιτήματα ασύλου — συχνά με αδιάκριτο και βίαιο τρόπο. Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης κατηγορηθεί ότι απωθούσαν μετανάστες σε σαθρές λέμβους στο Αιγαίο Πέλαγος, μερικές φορές απενεργοποιώντας τις μηχανές και αφήνοντας τους μετανάστες να παρασυρθούν πίσω στα τουρκικά ύδατα. Η Ελλάδα αρνήθηκε τις κατηγορίες.
Η ιστορία του άνδρα ήρθε στο φως σε μια κρίσιμη στιγμή για την αναμέτρηση της Ευρώπης με τις πρακτικές της ως προς την ανάσχεση της μετανάστευσης, στις οποίες έχουν επανέλθει τα φώτα της δημοσιότητας μετά από μια αντιπαράθεση στα σύνορα Λευκορωσίας–Πολωνίας που άφησε νεκρούς 12 μετανάστες. Σε μια προσπάθεια να ασκήσει πίεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο γεωπολιτικής αντιπαράθεσης, η Λευκορωσία παρέσυρε μετανάστες στο έδαφός της, τους άφησε σε ένα παγωμένο δάσος και τους ενθάρρυνε να περάσουν στην Ε.Ε. χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας. Οι πολωνικές αρχές τους απώθησαν, μερικές φορές βίαια.
Αυτή η κρίση, μαζί με μια παρόμοια αντιπαράθεση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας πέρυσι με αιτούντες άσυλο που εγκλωβίστηκαν στο ενδιάμεσο, αποκάλυψε ένα αυξανόμενο χάσμα μεταξύ των ευρωπαϊκών νόμων και κανόνων στη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο και της πραγματικότητας στο πεδίο.
Η στάση της κοινής γνώμης προς την μετανάστευση κλονίστηκε μετά τον πόλεμο στη Συρία που έφερε περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στην Ευρώπη το 2015-16. Ωστόσο, σε μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πολιτικοί και πολίτες αντιτίθενται σε απάνθρωπες και παράνομες πρακτικές όπως η σύλληψη μεταναστών και η απέλασή τους χωρίς τη δέουσα διαδικασία.
Όμως, οι κυβερνήσεις στα σύνορα της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα, θεωρούν τους νόμους και τις διαδικασίες μετανάστευσης ως ξεπερασμένες και ασύμβατες με το τρέχον κλίμα, υποστηρίζοντας ότι σχεδιάστηκαν πριν από τις μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια.
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης, σε δηλώσεις του αυτό το μήνα, απέρριψε τις κατηγορίες για κακομεταχείριση μεταναστών από τις ελληνικές αρχές. Χαρακτήρισε τη μεταναστευτική πολιτική του «σκληρή, αλλά δίκαιη».
Η κ. Γιόχανσον είπε ότι μίλησε τη Δευτέρα με τον Έλληνα υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Τάκη Θεοδωρικάκο, ο οποίος υποσχέθηκε να διερευνήσει τους ισχυρισμούς του διερμηνέα.
«Η ανεξάρτητη Εθνική Αρχή Διαφάνειας θα διεξαγάγει έρευνα και θα είναι ανοιχτή σχετικά με τα ευρήματά της όπως πάντα, αλλά οι προκαταρκτικές έρευνες σε αυτή την υπόθεση φαίνεται να δείχνουν ότι τα γεγονότα δεν είναι όπως παρουσιάζονται», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το γραφείο Τύπου του υπουργείου.
Η Sophie in ‘t Veld, Ολλανδή βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είπε ότι οι ισχυρισμοί του διερμηνέα είναι μέρος ενός μοτίβου αυξανόμενης βαρβαρότητας από την ΕΕ προς τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο.
«Με δεκάδες χιλιάδες θύματα που πνίγηκαν στη Μεσόγειο, χιλιάδες να μαραζώνουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Λιβύη, τη μιζέρια στα στρατόπεδα στα ελληνικά νησιά για τόσα χρόνια, ανθρώπους να πνίγονται στη Μάγχη ή να παγώνουν μέχρι θανάτου στο στα σύνορα μεταξύ Λευκορωσίας και ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί πλέον να ισχυρίζεται ότι πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, ατυχήματα, εξαιρέσεις», είπε.
«Δεν πρόκειται για αποτυχία της πολιτικής», πρόσθεσε. «Αυτή είναι η πολιτική».
Η Ελλάδα, μια από τις κύριες πύλες εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τους μετανάστες, έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό ότι της ζητείται να διασώσει, να επεξεργαστεί τα αιτήματα ασύλου και να φιλοξενήσει πάρα πολλούς ανθρώπους που φτάνουν από την Τουρκία, έναν εχθρικό γείτονα που συχνά ενθαρρύνει τους αιτούντες άσυλο να πάνε στην Ελλάδα για να προκαλέσει την κυβέρνηση και να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση για ικανοποίηση των αιτημάτων της.
Υπό Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι ελληνικές αρχές υποχρεούνται να αξιολογούν τα αιτήματα ασύλου για όλους όσους ζητούν προστασία, να στεγάζουν τους αιτούντες άσυλο σε ανθρώπινες συνθήκες και, εάν απορριφθεί το αίτημά τους, να τους επαναπατρίζουν με ασφάλεια.
Οι προσπάθειες για πιο δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν σταματήσει, καθώς πολλά κράτη μέλη προτιμούν να στέλνουν χρηματοδότηση στην Ελλάδα και σε άλλα μεθοριακά κράτη για να φιλοξενήσουν αιτούντες άσυλο και να τους κρατήσουν μακριά από τα εδάφη τους.
Ο Frontex και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης για το Άσυλο πληρώνουν και αναπτύσσουν εκατοντάδες υπαλλήλους για να διασφαλίσουν ότι τα εξωτερικά σύνορα του μπλοκ φυλάσσονται ενώ τηρούνται οι νόμοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο διερμηνέας, που κατάγεται από το Αφγανιστάν, ζει για χρόνια ως νόμιμος κάτοικος Ιταλίας. Απασχολήθηκε από τη Frontex ως μέλος μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, η οποία αναπτύχθηκε για να βοηθήσει τους συνοριοφύλακες να επικοινωνούν με τους αιτούντες άσυλο.
Εργαζόταν στην παραμεθόρια περιοχή του Έβρου μαζί με Έλληνες και Ευρωπαίους συνοριοφύλακες και ήταν καθ’ οδόν προς τη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, για ένα διάλειμμα όταν η αστυνομία κατέβασε αυτόν και αρκετούς μετανάστες από ένα λεωφορείο, είπε.
Αφού ξυλοκοπήθηκαν, κρατήθηκαν και εξαναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Τουρκία, είπε ο διερμηνέας, ο οποίος κατάφερε να φτάσει στην Κωνσταντινούπολη, όπου έλαβε προξενική βοήθεια από τις ιταλικές αρχές και τελικά επαναπατρίστηκε στην Ιταλία στις 18 Σεπτεμβρίου.
Το ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών δεν απάντησε αμέσως στα αιτήματα για σχολιασμό.
Εκπρόσωπος της Frontex είπε ότι η υπηρεσία ερευνά την έκθεση και δεν μπορεί να σχολιάσει περαιτέρω όσο συνεχίζεται η έρευνα.»