Στη Γαλλία οι διαμαρτυρίες ενάντια στην αντιγραφή των γερμανικών μοντέλων απορρύθμισης («Ατζέντα 2010») συνεχίζονται. Οι συνδικαλιστές ανακοίνωσαν και για την επόμενη εβδομάδα εκτεταμένες απεργιακές κινητοποιήσεις ενάντια στη «μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας» με την οποία η κυβέρνηση στο Παρίσι θέλει να προβεί σε περαιτέρω προσαρμογή στα νεοφιλελεύθερα πρότυπα του Βερολίνου.
Αιτία της μεταρρύθμισης είναι ότι η γερμανική οικονομία με την κοκκινο-πράσινη [ΠΓ: σοσιαλδημοκρατών-πρασίνων] πολιτική Ατζέντα μπόρεσε να εξασφαλίσει σημαντικά πλεονεκτήματα, όχι τελευταία ενάντια στο γαλλικό ανταγωνισμό –και από τότε έχει αναπτύξει συστηματικά τη δεσπόζουσα θέση της μέσα στην ΕΕ. Επειδή έχουν αποτύχει όλες οι προσπάθειες ώστε να παρακινηθεί το Βερολίνο για αποτροπή από την πολιτική της απορρύθμισης και της λιτότητας, το Παρίσι αναζητά τώρα με τη μίμησή του να αποσοβήσει την περαιτέρω οικονομική πτώση του. Αυτό απορρίπτεται από μια σαφή πλειοψηφία του γαλλικού πληθυσμού, όχι τελευταία λόγω των κοινωνικών συνεπειών του προτύπου, της γερμανικής «Ατζέντας 2010». Προκειμένου να επιβληθεί η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας η κυβέρνηση της Γαλλίας υπονομεύει τις δημοκρατικές διαδικασίες και επιβάλλει τη μεταρρύθμιση με διάταγμα –ένα ακόμη βήμα προς την απο-δημοκρατικοποίηση της ΕΕ στην οποία δεσπόζει η Γερμανία.
Η Ατζέντα 2010
Η τωρινή μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας της γαλλικής κυβέρνησης στον πυρήνα της είναι η –επαναλαμβανόμενη- προσπάθεια να αντιγράψει τη γερμανική «Ατζέντα 2010». Αυτή είχε αποδώσει σημαντικά πλεονεκτήματα στη γερμανική οικονομία στα χρόνια της κυβέρνησης των σοσιαλδημοκρατών με τους πράσινους και του πρώτου Μεγάλου Συνασπισμού, όχι τελευταία απέναντι στο γαλλικό ανταγωνισμό. Η απορρύθμιση στην οικονομία και στην αγορά εργασίας καθώς και οι επώδυνες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες έκαναν, μεταξύ άλλων, να μειωθούν τα μισθολογικά κόστη στη Γερμανία από το 2000 έως το 2009 κατά 1,3%, ενόσω στη Γαλλία για παράδειγμα αυξήθηκαν κατά 17%. Ταυτόχρονα επιτεύχθηκε η μείωση των πραγματικών μισθών στη Γερμανία από το 2000 έως το 2008 κατά 0,8%. Σε όλα τα άλλα κράτη της ΕΕ το ίδιο χρονικό διάστημα αυξήθηκαν, στη Γαλλία για παράδειγμα κατά 9,6%. Έτσι, η παραγωγή στη Γερμανία έγινε πιο φτηνή σε σχέση με τον ανταγωνισμό στα άλλα κράτη της ΕΕ σε τέτοια έκταση, που επέτρεψε σ΄ έναν αυξανόμενο αριθμό γερμανικών εταιρειών να εκτοπίσουν μέσω του ανταγωνισμού εταιρείες από άλλες χώρες της ευρωζώνης. Ενόσω το μερίδιο των γερμανικών εξαγωγών στο σύνολο του εξωτερικού εμπορίου μέσα στην ευρωζώνη αυξήθηκε αντίστοιχα από το 25% (2000) σε λίγο περισσότερο από το 28% (2009), το μερίδιο των γαλλικών εξαγωγών στην ευρωζώνη μειώθηκε από το 16% (2000) στο 13% (2009) [1].
Οδήγηση προς τον τοίχο
Τα νέα πλεονεκτήματα του ανταγωνισμού της γερμανικής βιομηχανίας εκφράστηκαν άμεσα και στο γερμανο-γαλλικό εμπόριο. Αν η Γαλλία το έτος 2000 είχε ήδη ούτως ή άλλως ένα σοβαρό εμπορικό έλλειμμα σε σχέση με τη Γερμανία (μείον 16 δισεκατομμύρια ευρώ), οι γερμανικές εταιρείες μπόρεσαν τα επόμενα χρόνια του γαλλικού ανταγωνισμού να αποσπάσουν ακόμη μεγαλύτερα μερίδια αγοράς μέσα στην εγχώρια αγορά τους. Το γαλλικό εμπορικό έλλειμμα αυξανόταν συνεχώς. Το έτος 2005 έφθασε ήδη περίπου τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ, το 2010 σχεδόν τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ και το 2012 πλησίασε τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Από τότε κυμαίνεται μεταξύ 36 (2013, 2015) και 34 (2014) δισεκατομμύρια ευρώ. Με τη γερμανική επίθεση εξαγωγών δεν ασκήθηκε μόνο μεγάλη πίεση στις γαλλικές επιχειρήσεις, αλλά από το 2008 υπήρχε και εκροή περισσότερων από 250 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη Γαλλία προς τη Γερμανία. Η οικονομική κρίση στη Γαλλία έχει σε μεγάλο βαθμό την αιτία της στην οικονομική επίθεση της ανατολικής γειτονικής χώρας. Η Γερμανία με την πολιτική της Ατζέντας «οδήγησε τους ευρωπαίους εταίρους της… στον τοίχο», αποφάνθηκε πρόσφατα ένας πρώην υφυπουργός του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Οικονομικών [της Γερμανίας] [2].
Το μοντέλο Γερμανία
Αν ο πρόεδρος της Γαλλίας François Hollande –ακριβώς όπως και ο προκάτοχός του Nicolas Sarkozy [3]- προσπάθησε να σπάσει αρχικά με όλη του τη δύναμη τη γερμανική επίθεση της απορρύθμισης και της λιτότητας στο πλαίσιο των ενεργειών κατά της κρίσης του ευρώ [4], μετά την ήττα του μετέβη στον αγώνα για την εξουσία ενάντια στο Βερολίνο [5], αντιγράφοντας το μοντέλο της «Ατζέντας 2010». Το τελευταίο βήμα είναι η σημερινή μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, αποδυναμώνοντας την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση απόλυσης, υπονομεύοντας τις συλλογικές συμβάσεις και κατά συνέπεια, στοχεύοντας στην αποδυνάμωση της θέσης των συνδικάτων. Κατά της μεταρρύθμισης γίνονται έντονες διαμαρτυρίες εδώ και βδομάδες. Για τις αιτίες εξέφρασε τώρα την άποψή της η Claire Demesmay, μια ειδικός σε θέματα που αφορούν τη Γαλλία από τη Γερμανική Εταιρεία για την Εξωτερική Πολιτική (DGAP). Στη συζήτηση για τη Γαλλία υπάρχει μια «διαρκής σύγκριση» με τη γερμανική πολιτική της Ατζέντας, αναφέρει η Demesmay: Ενώ μερικοί είναι της άποψης ότι «αυτό που πήγε καλά στη Γερμανία» πρέπει τώρα να το «αναπληρώσουν» στη Γαλλία, άλλοι προειδοποίησαν: «Το κοινωνικό τίμημα ήταν πολύ υψηλό και δε μπορούμε να το αντέξουμε» [6].
Η φτώχεια αυξάνεται
Πραγματικά, το κοινωνικό τίμημα της «Ατζέντας 2010» στη Γερμανία είναι υψηλό. Έτσι, ήδη στα χρόνια εφαρμογής της Ατζέντας ο αριθμός των εργαζομένων με χαμηλούς μισθούς αυξήθηκε από τα 5,82 εκατομμύρια (18,4% όλων των εργαζομένων) το έτος 1998 στα 7,94 εκατομμύρια (23,6%) το έτος 2009. Αυτό συνέβαλε, στο ότι παρά τη μείωση της ανεργίας, ο αριθμός εκείνων που αμείβονται λιγότερο από το 60% του μέσου εισοδήματος αυξήθηκε από το 10,4% του πληθυσμού (1998) στο 15,3% (2009). Αν το 1998 το 4,7% του πληθυσμού ήταν μόνιμα φτωχοί, το 2009 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 8,5%. Ενόσω το πλουσιότερο δέκατο των Γερμανών το διάστημα από το 2000 έως το 2010 έγινε ακόμη πλουσιότερο, η αγοραστική δύναμη των συνταξιούχων την ίδια χρονική περίοδο μειώθηκε περίπου κατά 20%. Η παιδική φτώχεια αυξήθηκε μόνο από το 2000 έως το 2006 από 15,7% στο 26,3%. Τα παραδείγματα μπορούν να συνεχιστούν.
Μεγάλες διαμαρτυρίες υποστήριξης
Με το βλέμμα στραμμένο στο κοινωνικό τίμημα της «Ατζέντας 2010», μια σαφής πλειοψηφία των Γάλλων απορρίπτει αποφασιστικά τη μίμηση της πολιτικής του Βερολίνου στο Παρίσι. Η Γαλλία ήταν «η μόνη μεγάλη αναπτυγμένη χώρα» στην οποία «οι ανισότητες του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών» δεν είχαν αυξηθεί στην περίοδο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 μέχρι το 2008, ανέφερε ήδη το 2013 η DGAP [7]. Η ετοιμότητα για ενεργητική αντίσταση ενάντια στις περικοπές, εξακολουθεί προφανώς να υπάρχει. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη εβδομάδα, το 62% του πληθυσμού θεωρεί τις σημερινές διαμαρτυρίες κατά της μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας «δικαιολογημένες». Το 59% αποδίδουν την ευθύνη για τις σημερινές κοινωνικές εντάσεις στον πρόεδρο Hollande και στον πρωθυπουργό Manuel Valls, όχι στα συνδικάτα που απεργούν. Ούτε και ο αποκλεισμός των διυλιστηρίων και οι ελλείψεις στον εφοδιασμό με καύσιμα δε μπόρεσαν να αποδυναμώσουν την υποστήριξη προς το κίνημα διαμαρτυρίας, αναφέρουν οι δημοσκόποι. Πολύ περισσότερο, το 69% του πληθυσμού είναι της άποψης ότι για να τερματισθούν οι αποκλεισμοί πρέπει να παρθεί αμέσως πίσω η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας [8]. Στο κοινοβούλιο η κυβέρνηση, στη προσπάθειά της να αντιγράψει την πολιτική Ατζέντα του Βερολίνου, δεν έχει πλέον την πλειοψηφία: η κοινοβουλευτική ομάδα του Parti Socialiste (PS) [Σοσιαλιστικού Κόμματος] είναι βαθιά διαιρεμένη˙ η αριστερή της πτέρυγα κάτω από την πίεση των διαμαρτυριών απορρίπτει τα μέτρα απορρύθμισης του προέδρου.
Προσπέραση του κοινοβουλίου
Η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί τώρα να επιβάλλει τη γερμανική «Ατζέντα 2010» χωρίς δημοκρατική νομιμοποίηση. Στις 10 Μαΐου ο πρωθυπουργός Manuel Valls κατέφυγε στο έσχατο Άρθρο 49.3 του γαλλικού Συντάγματος. Το Άρθρο αυτό επιτρέπει την επιβολή ενός νόμου ακόμη και χωρίς την κοινοβουλευτική έγκριση. Η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας πρέπει τώρα να περάσει μόνο από τη Γερουσία. Στην Παράγραφο αυτή είχε ήδη καταφύγει η κυβέρνηση στις 17 Φεβρουαρίου 2005 για να επιβάλει τότε τα μέτρα απορρύθμισης. Τότε επρόκειτο για το νόμο («Loi Macron»), που πήρε την ονομασία του από τον υπουργό Οικονομικών Emmanuel Macron, μεταξύ άλλων για την επέκταση της νυχτερινής και κυριακάτικης εργασίας.
Θρυμματισμένη δημοκρατία
Η υπονόμευση των δημοκρατικών διαδικασιών για την επιβολή μιας πολιτικής λιτότητας εμπνευσμένης από τη Γερμανία, αναπτύσσεται εν τω μεταξύ σε κανόνα μέσα στην ΕΕ, όπου επικρατεί το Βερολίνο. Για να εξαναγκάσει την προσαρμογή στα γερμανικά μοντέλα λιτότητας, ήδη εδώ και χρόνια η «τρόικα» ενεργεί μέσα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επιβάλλοντας πρόσφατα στην Ελλάδα αισθητές περικοπές στις συντάξεις. Στην Ιταλία από το Νοέμβριο του 2011 έως τον Απρίλιο του 2013 κυβερνούσε ένα «υπουργικό συμβούλιο εμπειρογνωμόνων», στο οποίο κατόρθωσε να βρίσκεται χωρίς να έχει εκλεγεί στο αξίωμα ο τεχνοκράτης Mario Monti, ένας πρώην επίτροπος της ΕΕ, καθήκον του οποίου ήταν η εφαρμογή των γερμανικών μέτρων λιτότητας στην Ιταλία. Ο ελληνικός πληθυσμός το περασμένο έτος για το ηχηρό Όχι στο δημοψήφισμα σχετικά με τα μέτρα λιτότητας της ΕΕ, τιμωρήθηκε με την επιβολή ακόμη πιο σκληρών μέτρων λιτότητας [9]. Υπό την πίεση του Βερολίνου δεν αυξάνει μόνο η φτώχεια στην ΕΕ, αρχίζει επίσης να θρυμματίζεται και ο δημοκρατικός μανδύας.
Πηγή: german-foreign-policy.com, 30.05.2016
Μετάφραση – Επιμέλεια: Παναγιώτης Γαβάνας
_________
[1] Βλ. Die Frage der Führung. german-foreign-policy.com, 16.04.2010.
[2] Heiner Flassbeck: Trüber Fischer, verfangen im eigenen Netz. makroskop.eu, 11.05.2016.
[3] Βλ. Die deutsche Frage. german-foreign-policy.com, 03.05.2010 και Die Macht in Europa. german-foreign-policy.com, 16.06.2010.
[4] Βλ. Tarnen und täuschen. german-foreign-policy.com, 11.05.2012 και Der nächste Krisensieg german-foreign-policy.com, 09.10.2012.
[5] Βλ. Die Abkopplung Frankreichs. german-foreign-policy.com, 13.11.2013 και Le modèle Gerhard Schröder. german-foreign-policy.com, 17.01.2014.
[6] «Klassische Form des Machtkampfs». www.deutschlandradiokultur.de, 27.05.2016.
[7] Arnaud Lechevalier: Ende einer Ausnahme? Der französische Sozialstaat im Wandel. DGAPanalyse Αρ. 4. Ιούνιος 2013. σ. 8.
[8] Valls et Hollande ont échoué à retourner l’opinion. www.lesechos.fr, 26.05.2016.
[9] Βλ. Eurokratie. german-foreign-policy.com, 18.11.2015.