Στα γραφεία των κεντρικών διοικήσεων των τραπεζών στο κέντρο της πρωτεύουσας, τούτο τον καιρό, όλα θυμίζουν ημέρες αργιών. Τα φώτα στους περισσότερους ορόφους είναι κλειστά και την απόλυτη ησυχία στους διαδρόμους σπάει κατά διαστήματα ο ήχος από το βάδισμα των ελάχιστων στελεχών, κυρίως από τις ανώτερες βαθμίδες, που συνεχίζουν σχεδόν καθημερινά να προσέρχονται στο πόστο τους.
Την ίδια στιγμή, στο ψηφιακό περιβάλλον οι εργασίες συνεχίζονται με πυρετώδεις ρυθμούς και όλος ο μηχανισμός βρίσκεται επί ποδός πολέμου. Σε αυτή τη συγκυρία όλοι κρέμονται από τα χείλη των επικεφαλής στους τομείς διαχείρισης κόκκινων δανείων. Και αυτό διότι το ύψος των νέων επισφαλειών από το πάγωμα της οικονομικής δραστηριότητας και τη μεγάλη ύφεση εφέτος θα είναι καθοριστικό για την ευστάθεια του κλάδου.
Τι δείχνουν τα πρώτα στοιχεία
Την περασμένη Τετάρτη, στο e-mail ανώτατου τραπεζικού στελέχους έφτασε η πρώτη αναλυτική αναφορά για την επίδραση της κρίσης του κορωνοϊού στις αποπληρωμές από δανειολήπτες. Πρόκειται για στοιχεία που καλύπτουν την περίοδο από 15 Μαρτίου έως αρχές Απριλίου. «Δεν είναι υπερβολή να μιλήσουμε για γενικευμένη στάση πληρωμών» σημειώνει ο έμπειρος τραπεζίτης, μιλώντας στο «Βήμα», μετά την πρώτη ανάλυση των δεδομένων.
Οπως αποκαλύπτει, το επίμαχο διάστημα, από την ημέρα δηλαδή που επιβλήθηκαν τα περιοριστικά μέτρα μέχρι και σήμερα, οι εισπράξεις δανείων έχουν υποχωρήσει κατά 50% σε σχέση με τον μέσο όρο των αντίστοιχων χρονικών περιόδων του τελευταίου εξαμήνου. «Υπό τις σημερινές έκτακτες συνθήκες και με τα προβλεπόμενα προγράμματα αναστολής πληρωμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, πολύ σύντομα θα φτάσουμε στο -70%» συμπληρώνει σχετικά.
Ανησυχητική είναι και η εικόνα στο μέτωπο των ρυθμίσεων, οι οποίες μέχρι και τον περασμένο Φεβρουάριο έτρεχαν με ικανοποιητικό ρυθμό, εν όψει και της άρσης της προστασίας της πρώτης κατοικίας που ήταν προγραμματισμένη για την Πρωτομαγιά. Και εδώ η αποσύνθεση είναι πλήρης. Οι νέοι διακανονισμοί που συμφωνήθηκαν τις προηγούμενες δύο εβδομάδες είναι μειωμένοι κατά 50% σε επίπεδο ποσών και κατά 70% σε αριθμό υποθέσεων αντίστοιχα.
«Το χτύπημα είναι τριπλό» υποστηρίζει η ίδια πηγή. «Πρώτον, έχουμε αναστολή πληρωμών σε μεγάλο μέρος ενήμερων και ρυθμισμένων δανείων. Δεύτερον, επιβραδύνει σε απογοητευτικό βαθμό η διαδικασία θεραπείας μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων με οργανικό τρόπο. Και τρίτον, παγώνουν μέχρι νεωτέρας όλα τα μεγάλα deals που υπολογίζαμε ότι θα ολοκληρωθούν το 2020 για την εξυγίανση των ισολογισμών μας. Κάθε επένδυση στην αγορά χρέους έχει σταματήσει, όχι μόνο λόγω της καθολικής αποστροφής στο ρίσκο, αλλά και διότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια πού θα διαμορφωθούν οι αξίες όταν επιστρέψουν οι οικονομίες στην κανονικότητα».
Θα αυξηθούν οι επισφάλειες
Στο ερώτημα αν επαρκούν τα δημοσιονομικά μέτρα και η ξεκάθαρη άνευ όρων στήριξη της ΕΚΤ για να περάσουν οι τράπεζες τον κάβο, απαντά πως ακόμη είναι νωρίς για εκτιμήσεις. «Ακόμη και στο καλό σενάριο, που η αγορά θα επανέλθει σε πλήρη λειτουργία μέσα στον Ιούνιο, δεν θα γίνουν όλα μέσα σε μία ημέρα όπως πριν» υποστηρίζει.
Και θέτει ο ίδιος ένα ερώτημα. «Τι θα συμβεί όταν στις αρχές του φθινοπώρου ή στα τέλη του χρόνου εκπνεύσει η περίοδος αναστολής πληρωμών δανείων για επιχειρήσεις και νοικοκυριά που πλήττονται από την κρίση; Λεφτά θα λείπουν και ο καθένας θα προσπαθεί να κλείσει τρύπες στο νοικοκυριό ή στη δουλειά του με όποιο μέσο διαθέτει. Δύσκολα η αποπληρωμή του τραπεζικού χρέους θα αποτελεί προτεραιότητα. Τόσο για ψυχολογικούς, όσο και για οικονομικούς λόγους».
Ενεργοποίηση των μπαταχτσήδων
Θα κοκκινίσουν όλα τα δάνεια; τον ρωτάμε. «Την απάντηση δεν την ξέρω. Αυτό θα εξαρτηθεί τόσο από τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, όσο και από την ταχύτητα ανάκαμψης των οικονομιών μετά το πέρας της. Ομως είναι σίγουρο ότι οι επισφάλειες θα αυξηθούν εφέτος κατά τουλάχιστον 1 με 2 δισ. ευρώ σε κάθε τράπεζα, επίπεδα που είναι απολύτως ανεκτά. Το ζητούμενο είναι να μην εκμεταλλευτούν τη συγκυρία οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Οσοι δηλαδή μπορούν να πληρώσουν, αλλά θεωρήσουν ότι δεν έχουν τη σχετική υποχρέωση λόγω των πρωτόγνωρων συνθηκών. Ή ότι θα πάρουν νέα δάνεια με κρατική εγγύηση και δεν θα τα εξοφλήσουν ποτέ» σημειώνει η ίδια πηγή.
Κρίσιμη η στάση που θα τηρήσει η κυβέρνηση
Κρίσιμη για την επόμενη μέρα στις αποπληρωμές δανείων θεωρεί και τη στάση που θα τηρήσει η κυβέρνηση. «Αν τα δικαστήρια είναι κλειστά για µεγάλο χρονικό διάστηµα, ο νόµος για την προστασία της πρώτης κατοικίας παραµείνει ενεργός για µήνες και οι εισπρακτικές εταιρείες “φιµωθούν” κατόπιν κυβερνητικών συστάσεων, τότε δηµιουργείται το τέλειο υπόβαθρο για την εκ νέου στρέβλωση των συναλλακτικών ηθών» υποστηρίζει το έμπειρο τραπεζικό στέλεχος. Και προσθέτει πως «σε ένα τέτοιο περιβάλλον, κανένα τραπεζικό σύστηµα δεν µπορεί να αντέξει την πίεση, όσα κεφαλαιακά “µαξιλάρια” κι αν διαθέτει και όσο κι αν το στηρίξει ο επόπτης του».
Ποιες επιχειρήσεις θα στηριχθούν
Αναμφίβολα στόχος των τραπεζών είναι να μη χαθεί καμία επιχείρηση που ήταν βιώσιμη πριν από την κρίση. Ηδη έχει αναπτυχθεί ανταγωνισμός σε αυτό το πεδίο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απόφαση της Εθνικής Τράπεζας να παράσχει επιπλέον τρεις μήνες αναστολής δόσεων σε όλους τους ενήμερους πληττόμενους δανειολήπτες σε σχέση με την κεντρική συμφωνία κυβέρνησης και Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών. Ετσι ανακουφίζει μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου τους ιδιώτες και μέχρι και την Πρωτοχρονιά του 2021 τις επιχειρήσεις.
Οπως τόνισε χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Φωκίων Καραβίας, μιλώντας σε διαδικτυακή δημόσια συζήτηση που οργάνωσε ο «Κύκλος Ιδεών» του Ευάγγελου Βενιζέλου, το στοίχημα σε αυτή τη φάση είναι «όλοι οι υγιείς πελάτες να είναι μαζί μας και την επόμενη μέρα». Ωστε να ακολουθήσει σε δεύτερο χρόνο ένα σοκ ρευστότητας τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ μέσω τραπεζικής χρηματοδότησης, με τη χρήση και κρατικών εγγυήσεων, για την επαναλειτουργία της οικονομίας. Ποιοι θα έχουν προτεραιότητα όμως σε αυτόν τον νέο κύκλο χρηματοδότησης; «Αναμφίβολα οι επιχειρήσεις που με όρους 2019 ήταν βιώσιμες» ξεκαθάρισε ο κ. Καραβίας.