Ο Άγ. Bασίλης είναι μια φανταστική φιγούρα μέσα στο λογικό μυαλό μας που μας αρέσει να πιστεύουμε, γιατί αποτελεί ”αρχέτυπο”, δηλαδή μια εικόνα που περικλείει και μεταφέρει όλη τη θετική, συναισθηματική δύναμη που δένεται με αυτά τα παγκόσμια και αφηρημένα συναισθήματα.
ΚΑΜΜΙΑ ενστικτώδης πράξη δεν είναι δυνατή χωρίς την υποκείμενη συναισθηματική ώθηση. Όταν σκεφτόμαστε τον Άγιο Βασίλη μας έρχεται στο μυαλό ένας καλός παππούς, μια πολύ θετική φιγούρα, ένας μικρός θεός και γι αυτό είναι πιο κοντά στον άνθρωπο. Είναι η ίδια η ιδέα της ανοχής και της καλοσύνης. Σε γενικές γραμμές, είναι ο ιδανικός πατέρας, ο οποίος βρίσκεται μέσα στην οικογένεια, χαρίζει δώρα μέσα σε ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον δίπλα στο τζάκι. Αυτή είναι η εικόνα του Άγιου Βασίλη. Σε αυτά τα αρχέτυπα στηρίζεται το ”πολιτιστικό αρχέτυπο” ξεχωριστό για κάθε κουλτούρα. Ο ‘Αγ. Βασίλης (από την Μικρά Ασία), νίκησε το κακό και εκφράζει την νίκη του καλού ενάντια στο κακό. Η εμπορική μεταμόρφωση του αρχέτυπου έχει σκοπό την χρησιμοποίηση με ωφελιμιστικό σκοπό το ”συναισθηματικό σύμβολο” της μάχης του καλού ενάντια στο κακό.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΟΤΑΝ ΒΑΖΕΙ Η ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓ.ΒΑΣΙΛΗ ΤΟ ΜΠΟΥΚΑΛΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΚΑ ΚΟΛΑ
Από αυτήν την εμπορική επιχείρηση πρώτα απ’ όλα κερδίζει το μπουκάλι το οποίο θα εισπράξει όλα τα χαρακτηριστικά της καλοσύνης. Εάν ο Άγ. Βασίλης είναι καλός είναι απίθανο να πίνει κάτι που δεν έχει τα χαρακτηριστικά του καλού. Δηλαδή, το μπουκάλι της κόκα-κόλα γίνεται ένα ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΡΑΣΙΤΟ της θετικής εικόνας που παράγει η εικόνα του Άγ. Βασιλείου. Αυτό που συμβαίνει στη διαφήμιση, συμβαίνει αναλογικά και στο χώρο της πολιτικής προπαγάνδας.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΤΟΥ ΑΓ.ΒΑΣΙΛΗ
Ο Άγ. Βασίλης πέφτει θύμα του ”παράσιτου” της κόκα-κόλα, διαβρώνεται και φθείρεται όπως συμβαίνει και σε κάθε οργανισμό που φιλοξενεί παράσιτα. Το πιο σοβαρό όμως είναι ότι το νέο αρχέτυπο διατηρεί τη συναισθηματική δύναμη η οποία δεν κατευθύνεται προς τα επουράνια χαρακτηριστικά του αγίου (καλοσύνη, δώρα, κ.λ.π.) αλλά κατευθύνεται προς το ασήμαντο εμπορικό προϊόν. Αυτή η διαδικασία λέγεται ΑΠΟΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ όπου τα πρόσωπα γίνονται αντικείμενα και τα αντικείμενα πρόσωπα. Η κόκα-κόλα δηλ. δεν είναι απλώς ένα αναψυκτικό αλλά η ίδια η ιδέα του αναψυκτικού, μία σχεδόν θεότητα που ανυψώνεται στον ουρανό και το χαρακτηριστικό του είναι η “καλοσύνη” η δανεισμένη από τον άγιο.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Όταν ο καλός Άγ. Βασίλης πίνει κόκα-κόλα αυτόματα αυτή γίνεται ένα οικογενειακό προϊόν, το οποίο το αγοράζομε αντί να αγοράσουμε ένα άλλο ανταγωνιστικό προϊόν, και ενώ γνωρίζουμε ότι είναι ένα μαύρο ζουμί με ζάχαρη. Αγοράζουμε δηλαδή, καθαρά ένα συναισθηματικό πακέτο, καλό, σίγουρο και εμπιστεύσιμο. Έτσι μέσω του marketing αγοράζουμε την “καλοσύνη” που έχουμε ανάγκη.
ΠΟΥΛΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΣΚΕΨΗ
Ό,τι συμβαίνει με τη διαφήμιση της κόκα-κόλα, συμβαίνει και στην καθημερινή μας ζωή όπου έχουμε την ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ των κοινωνικών αξιών, ιδεών, απόψεων με σκοπό πρώτα την αποδόμησή τους και μετά την αντικατάστασή τους με μια άλλη ιδέα που συμφέρει αυτούς που την προωθούν. Κλασικό παράδειγμα που αποδεικνύει τα παραπάνω είναι ο τρόπος που ο διαφημιστής Edward Bernays, ο πατέρας των δημοσίων σχέσεων ,ανιψιός του Φρόϋντ και ο άνθρωπος που με τις ιδέες του επηρέασε τον Γκέμπελς, έχοντας και την άποψη ότι οι άνθρωποι είναι πρόβατα και έχουν γι’ αυτό την ανάγκη καθοδήγησης, διπλασίασε τις πωλήσεις των τσιγάρων οδηγώντας τις γυναίκες στο κάπνισμα , βάζοντάς τες στο ίδιο πλαίσιο με τους άνδρες, την εποχή που οι γυναίκες είχαν λιγότερα δικαιώματα από εκείνους, υποστηρίζοντας έτσι, ότι μια χειραγωγημένη γυναίκα είναι αδύνατον να μην καπνίζει. Έτσι, λοιπόν, σήμερα ακούμε φράσεις όπως πόλεμος της δημοκρατίας, οικονομία του χρέους , ελεύθερη σκλαβιά. Όλα αυτά τα οξύμωρα προϊόντα πωλούνται προκειμένου να καλύψουν ευγενείς και βαθιές ανάγκες του ανθρώπου όμως στην πραγματικότητα κατευθύνονται σε μια άλλη οδό εξαπατώντας τον “καταναλωτή” αναγκών.
Πίσω από τις επίμονες, συνεχείς επαναλήψεις της προπαγάνδας κρύβεται η πρόθεση κάποιων να μας χειραγωγήσουν και αυτό πρέπει να μας βάλει σε υποψίες. Η Διαφήμιση και η Προπαγάνδα είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Και οι δύο είναι εξίσου επικίνδυνες και η πρώτη μας προετοιμάζει να περάσουμε στη δεύτερη χωρίς να το αντιληφθούμε. Από τη διαφήμιση προϊόντων μπορούμε ανυποψίαστοι να περάσουμε στη διαφήμιση ιδεών και ιδεολογιών κατευθυνόμενων που συστήνουν συγκεκριμένη συμπεριφορά και στάση ζωής. Τέλος, η προπαγάνδα απευθύνεται σε πλατιά κοινωνικά στρώματα αντικαθιστώντας την ελεύθερη σκέψη και κρίση οδηγώντας τα σε επιλογές αντίθετες στην ανθρώπινη φύση και στον άνθρωπο.
Χαρ.Γερ.Γεωργιλας