Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν έκκληση στα κράτη για ενεργοποίηση της Διεθνούς Ανθρωπιστικής Διερευνητικής Επιτροπής για τη διερεύνηση του βομβαρδισμού στο Αφγανιστάν
Ομιλία της Τζοάν Λιου (Joanne Liu), Διεθνούς Προέδρου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα 7 Οκτωβρίου 2015, Παλάτι των Εθνών, Γενεύη, Ελβετία
Το Σάββατο το πρωί, οι ασθενείς και το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που σκοτώθηκαν στην Κουντούζ προστέθηκαν στην ατελείωτη λίστα των ανθρώπων που έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλο τον κόσμο σε εμπόλεμες ζώνες και ο θάνατός τους αναφέρεται ως «παράπλευρη απώλεια» ή ως «αναπόφευκτη συνέπεια του πολέμου». Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο όμως δεν κάνει λόγο για «λάθη». Εξετάζει τις προθέσεις, τα γεγονότα και τα αίτια.
Η επίθεση των ΗΠΑ στο νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κουντούζ προκάλεσε τις μεγαλύτερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές για τον οργανισμό μας από οποιαδήποτε άλλη επίθεση στο παρελθόν. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στην Κουντούζ δεν μπορούν πλέον να λάβουν καμία ιατρική περίθαλψη, τη στιγμή που τη χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Σήμερα λέμε: Φτάνει πια! Ακόμη και ο πόλεμος έχει κανόνες.
Στην Κουντούζ, ασθενείς μας κάηκαν στα κρεβάτια τους. Γιατροί, νοσηλευτές και άλλο προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, σκοτώθηκαν εν ώρα εργασίας. Οι συνάδελφοί μας χρειάστηκε να κάνουν χειρουργικές επεμβάσεις ο ένας στον άλλο. Ένας από τους γιατρούς μας πέθανε πάνω σε γραφείο το οποίο μετατράπηκε σε αυτοσχέδιο χειρουργικό τραπέζι, ενώ οι συνάδελφοί του προσπαθούσαν να του σώσουν τη ζωή.
Σήμερα αποτίουμε φόρο τιμής σε όσους έχασαν τη ζωή τους σε αυτή την αποτρόπαια επίθεση. Και αποτίουμε φόρο τιμής σε τα μέλη του προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που ενώ έβλεπαν τους συναδέλφους τους να πεθαίνουν και το νοσοκομείο να φλέγεται, συνέχιζαν να φροντίζουν τους τραυματίες.
Αυτό δεν ήταν απλά μια επίθεση στο νοσοκομείο μας, ήταν μια επίθεση ενάντια στις Συμβάσεις της Γενεύης. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Οι Συμβάσεις καθορίζουν τους κανόνες του πολέμου και έχουν θεσπισθεί για την προστασία των αμάχων στις συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών, του ιατρικού προσωπικού και των ιατρικών εγκαταστάσεων. Εξανθρωπίζουν λίγο μια – κατά τα άλλα – απάνθρωπη κατάσταση.
Οι Συμβάσεις της Γενεύης δεν αποτελούν απλώς ένα αφηρημένο νομικό πλαίσιο. Αποτελούν την ουσιαστική διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου για τις ιατρικές ομάδες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Είναι αυτό ακριβώς το πλαίσιο που επιτρέπει στους ασθενείς να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας με ασφάλεια και σε εμάς να παρέχουμε υγειονομική περίθαλψη, χωρίς να γινόμαστε στόχοι οι ίδιοι.
Ακριβώς επειδή στις εμπόλεμες ζώνες απαγορεύεται τα νοσοκομεία να αποτελούν στόχο, θεωρούσαμε δεδομένο ότι και η κλινική μας ήταν προστατευμένη. Και όμως, δέκα ασθενείς, εκ των οποίων 3 παιδιά και 12 μέλη του προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, σκοτώθηκαν μετά τις επιδρομές από αέρος.
Τα γεγονότα και οι συνθήκες αυτής της επίθεσης πρέπει να διερευνηθούν ανεξάρτητα και αμερόληπτα, κυρίως λόγω των αντιφάσεων στις εξηγήσεις που έδωσαν οι ΗΠΑ και το Αφγανιστάν σχετικά με τα όσα συνέβησαν τις τελευταίες ημέρες. Δεν μπορούμε να βασιστούμε μόνο σε εσωτερικές στρατιωτικές έρευνες που θα διεξαχθούν από τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τις αφγανικές δυνάμεις.
Σήμερα δηλώνουμε ότι επιδιώκουμε να διεξαχθεί έρευνα σχετικά με την επίθεση στην Κουντούζ από τη Διεθνή Ανθρωπιστική Διερευνητική Επιτροπής. Η Επιτροπή αυτή συστάθηκε με τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα στο πλαίσιο των Συμβάσεων της Γενεύης και αποτελεί το μοναδικό μόνιμο όργανο που έχει συσταθεί ειδικά για να διερευνά τις παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Ζητάμε από τα υπογράφοντα κράτη να ενεργοποιήσουν την Επιτροπή, προκειμένου να αποδειχτεί η αλήθεια και να επαναβεβαιώσει το καθεστώς προστασίας των νοσοκομείων σε περιοχές υπό σύγκρουση.
Αν και το θεσμικό αυτό όργανο υφίσταται από το 1991, η Επιτροπή δεν έχει ενεργοποιηθεί μέχρι και σήμερα. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται ένα από τα 76 υπογράφοντα κράτη να εισηγηθεί έρευνα. Οι κυβερνήσεις μέχρι τώρα έχουν φανεί πολύ ευγενικές ή φοβισμένες για να δημιουργήσουν προηγούμενο. Το εργαλείο υπάρχει και είναι η ώρα να ενεργοποιηθεί.
Είναι απαράδεκτο κράτη να κρύβονται πίσω από «συμφωνίες κυρίων» και με αυτόν τον τρόπο να δημιουργούν ένα περιβάλλον ασυδοσίας και ατιμωρησίας. Είναι απαράδεκτο να θεωρείται ο βομβαρδισμός ενός νοσοκομείου με θύματα προσωπικό και ασθενείς απλώς ως «παράπλευρη απώλεια» ή να απαξιωθεί ως «λάθος».
Σήμερα αγωνιζόμαστε για το σεβασμό των Συμβάσεων της Γενεύης. Ως γιατροί, αγωνιζόμαστε για την προάσπιση των ασθενών μας. Σας χρειαζόμαστε όλους, ως πολίτες της διεθνούς κοινότητας, να σταθείτε στο πλευρό μας προκειμένου να αποδείξουμε ότι ακόμη και στον πόλεμο υπάρχουν κανόνες.
Ενημερωτικό δελτίο επίθεσης στο νοσοκομείο της Κουντούζ
- Από τις 02:08 π.μ. μέχρι τις 3.15 π.μ. το Σάββατο 3 Οκτωβρίου το Κέντρο Τραύματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κουντούζ του Αφγανιστάν, χτυπήθηκε από μια σειρά εναέριων βομβαρδισμών με 15λεπτα περίπου διαλείμματα. Το κεντρικό κτίριο του νοσοκομείου, το οποίο στέγαζε τη μονάδα εντατικής θεραπείας, τις αίθουσες επειγόντων περιστατικών και την πτέρυγα φυσιοθεραπείας, βομβαρδίστηκε επανειλημμένως και με ακρίβεια κατά τη διάρκεια κάθε εναέριας επίθεσης, ενώ τα παρακείμενα κτίρια παρέμειναν ως επί το πλείστον ανέπαφα.
- Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν στην επίθεση είναι 22, εκ των οποίων 12 μέλη του προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και 10 ασθενείς. 37 άνθρωποι τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων 19 μέλη της ομάδας των MSF.
- Από τις 28 Σεπτεμβρίου, που ξέσπασαν σφοδρές συγκρούσεις στην πόλη Κουντούζ, μέχρι τη στιγμή της επίθεσης, οι ομάδες των MSF είχαν περιθάλψει 394 τραυματίες στο νοσοκομείο της Κουντούζ.
- Όταν συνέβη η εναέρια επίθεση, υπήρχαν 105 ασθενείς στο νοσοκομείο και πάνω από 80 μέλη διεθνούς και ντόπιου προσωπικού των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
- Το προσωπικό μας ανέφερε ότι δεν υπήρχαν ένοπλοι ούτε συνέβη οποιαδήποτε εχθροπραξία στο συγκρότημα του νοσοκομείου πριν από την αεροπορική επίθεση.
- Η δομή υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κουντούζ ήταν ένα πλήρως λειτουργικό νοσοκομείο που ήταν γεμάτο με ασθενείς και προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.
- Οι επιθέσεις συνέβησαν, παρά το γεγονός ότι οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είχαν γνωστοποιήσει τις συντεταγμένες (GPS) του Κέντρου Τραύματος στους στρατιωτικούς και κρατικούς αξιωματούχους της Διεθνούς Συμμαχίας όσο και του Αφγανιστάν. Η τελευταία ενημέρωση πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου. Η επίθεση συνεχίστηκε για περισσότερο από 30 λεπτά αφού είχαν ενημερωθεί οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του Αφγανιστάν, στην Καμπούλ και την Ουάσιγκτον αντίστοιχα, ότι βομβαρδίζεται ένα νοσοκομείο.
- Αμέσως μετά την επίθεση, η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσπαθούσε απεγνωσμένα να απομακρύνει τραυματίες και ασθενείς από το σημείο της καταστροφής και προσπάθησε να σώσει τις ζωές των συναδέλφων και των ασθενών που τραυματίστηκανστήνοντας ένα αυτοσχέδιο χειρουργείο σε μία αίθουσα που δεν είχε υποστεί ζημιές.
- Το νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ήταν η μόνη δομή υγείας του είδους της στο βορειοανατολικό Αφγανιστάν, πoυ παρείχε δωρεάν υψηλού επιπέδου ιατρική περίθαλψη σε σοβαρά τραυματισμένους. Το 2014, περισσότεροι από 22.000 ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία στο νοσοκομείο και πραγματοποιήθηκανπερισσότερες από 5.900 χειρουργικές επεμβάσεις.
- Το νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κουντούζ έχει καταστραφεί μερικώς και δεν είναι πλέον λειτουργικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε επείγουσα ιατρική φροντίδα τη στιγμή που τη χρειάζονται περισσότερο.
- Απαιτούμε τη διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης έρευνας από τη Διεθνή Ανθρωπιστική Διερευνητική Επιτροπή (IHFCC.org) για να εδραιώσει τα δεδομένα αυτού του συμβάντος. Η IHFCC δεν είναι όργανο του ΟΗΕ, δημιουργήθηκε το 1991 από το Συμπληρωματικό Πρωτόκολλο 1 του άρθρου 90 των συνθηκών της Γενεύης που διέπει τους κανόνες του πολέμου. Η IHFCC έχει δημιουργηθεί για αυτόν ακριβώς τον σκοπό: να διερευνά ανεξάρτητα τις παραβιάσεις του ανθρωπιστικού δικαίου, όπως επιθέσεις σε νοσοκομεία, τα οποία προστατεύονται σε εμπόλεμες ζώνες.
- Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα άρχισαν να εργάζονται στο Αφγανιστάν το 1980. Στην Κουντούζ, όπως και στο υπόλοιπο Αφγανιστάν, μέλη του διεθνούς και ντόπιου προσωπικού εργάζονται από κοινού για να εξασφαλίσουν την καλύτερη δυνατή ποιότητα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν το Υπουργείο Υγείας στο νοσοκομείο Ahmad Shah Baba στην ανατολική Καμπούλ, το κέντρο μητρικής φροντίδας Dasht-e-Barchi στη δυτική Καμπούλ και το νοσοκομείο Boost στη Lashkar Gah, της επαρχίας Helmand. Στο Khost, στο ανατολικό τμήμα της χώρας, οι MSF λειτουργούν ένα μαιευτήριο.
- Όπως σε όλα τα προγράμματά τους, οι MSF περιθάλπουν ανθρώπους, σύμφωνα με τις ιατρικές τους ανάγκες και δεν κάνουν διακρίσεις με βάση την εθνικότητα του ασθενούς, τις θρησκευτικές ή πολιτικές του πεποιθήσεις.
- Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα βασίζονται μόνο σε ιδιωτικούς πόρους για τη δράση τους στο Αφγανιστάν και δεν δέχονται χρήματα από καμία κυβέρνηση