Του Σίμου Ανδρονίδη
Την Πέμπτη 26 Αυγούστου του τρέχοντος έτους, και ενώ εξελίσσεται και ολοκληρώνεται η διαδικασία αποχώρησης των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, διαδικασία που εν προκειμένω, έχει ως καταληκτική ημερομηνία την 31η Αυγούστου, πραγματοποιήθηκε επίθεση αυτοκτονίας στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Καμπούλ.
Οι ενδείξεις συγκλίνουν ό,τι για την συγκεκριμένη βίαιη επίθεση ευθύνεται η Ισλαμιστική οργάνωση υπό την επωνυμία ‘Isis-K,’ ήτοι, ‘Iσλαμικό Κράτος-Κ,’ η οποία και δραστηριοποιείται στο Αφγανιστάν εδώ και κάποια χρόνια, εμβαπτιζόμενη, αξιακά, στα νάματα της μητρικής οργάνωσης που είναι το ‘Ισλαμικό Κράτος’ που με την σειρά του δραστηριοποιήθηκε στα εδάφη της Συρίας και του Ιράκ, επιτυγχάνοντας μάλιστα, κατά την διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας, να συγκροτήσει σε σημαντικό τμήμα των εδαφών της Συρίας και του Ιράκ, το λεγόμενο ‘Ισλαμικό Χαλιφάτο’ ως ‘ενσάρκωση’ της ‘ιδανικής’ κατά τους ίδιους, πολιτείας, κάτι που αποτέλεσε σημείο τομής στην εν γένει δράση Ισλαμιστικών οργανώσεων την δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα.
Σημείο τομής, διότι, μέσω ακριβώς της δημιουργίας του ‘Ισλαμικού Χαλιφάτου,’ κατάφερε να αναχθεί η ίδια ως σημείο αναφοράς για παρόμοιες οργανώσεις, να προσελκύσει σειρά μαχητών από μία σειρά χώρες, μεταξύ των οποίων και ευρωπαϊκές, και μάλιστα με ικανοποιητικό ρυθμό, να θέσει τις βάσεις για την επέκταση του ευρύτερου πλέγματος των ιδεών της σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, και, τελευταίο άλλα όχι έσχατο, να αρθρώσει έναν λόγο δραστικά αντι-δυτικό αναμεμειγμένο με την «καταγγελία των αποπάνω»[1] (αντιελιτισμός), για να παραπέμψουμε στον Pierre-Andre Taguieff, εκεί όπου, ο Προφήτης συνιστά την εικόνα, με την ασκούμενη βία να λειτουργεί ως έντονη έγκληση και ως προϋπόθεση για την δημιουργία της ‘αμόλυντης’ και ‘καθαρής’ (το Ισλάμ ως ‘σωτηριολογική’ διά-ρρηξη) Ισλαμικής κοινότητας.[2]
Στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο, έγινε λόγος για την επέκταση του ‘Ισλαμικού Κράτους’ σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Μία εξ αυτών των χωρών, ήταν και το Αφγανιστάν, με την ίδρυση του ‘Ισλαμικού Κράτους-Κ,’ να χρονολογείται τον Ιανουάριο του 2015, με την οργάνωση σχετικά γρήγορα να κερδίζει έδαφος εμπλεκόμενη στο σύνθετο μωσαϊκό του Αφγανιστάν,[3] διαμέσου μάλιστα μίας διαδικασίας στρατολόγησης η οποία και συμπεριλαμβάνει την απεύθυνση σε δυσαρεστημένους μαχητές των Ταλιμπάν, σε κοινωνικά στρώματα (σε περιοχές όπου δρα), που αναζητούν θέση και ρόλο ευρισκόμενα στο μεταίχμιο της παρουσίας στη χώρα των Ταλιμπάν και των Αμερικανικών-Νατοϊκών στρατιωτικών δυνάμεων, σε νεότερες γενεές για την προσέλκυση των οποίων προτάσσει ακριβώς, την δυνατότητα καταπολέμηση της ‘αδράνειας,’ το ‘μεθυστικό’ στοιχείο της ‘μάχης’ για μία σειρά ‘ιδανικών.’
Το στοιχείο της ένταξης υπό τα ‘ματωμένα λάβαρα,’ που υψώνονται ως ένδειξη μάχης και μη συμβιβασμών, όπως έχουν πράξει οι άλλοι. Και το ενδιαφέρον στοιχείο έγκειται στο γεγονός πως η οργάνωση ‘Ισλαμικό Κράτος-Κ,’ και οι Ταλιμπάν ουσιαστικά κέρδιζαν μαζί έδαφος ή αλλιώς, αύξαναν την επιρροή τους (από το 2015 και έπειτα), με τους μεν Ταλιμπάν να έχουν στραφεί προς την κατεύθυνση του ‘αντι-κατοχικού’ αγώνα, αξιοποιώντας παράλληλα την δυναμική που προκάλεσε η δράση του ‘Ισλαμικού Κράτους’ σε Συρία και σε Ιράκ, καθώς και τις θεωρούμενες ως ‘επιτυχίες’ του, και το δε ‘Ισλαμικό Κράτος-Κ,’ να αξιοποιεί ή αλλιώς, να φέρει την κληρονομιά της μητρικής οργάνωσης, μετεξελίσσοντας την στις τοπικές συνθήκες του Αφγανιστάν,[4] δημιουργώντας δίκτυα και επενδύοντας στην ενεργοποίηση της μνήμης που μπορεί να είναι αρκούντως ‘καταστροφική’ ή αλλιώς, αρνητική: ‘Τι καλό είδατε σε μία χώρα-ερείπιο;’[5]
Η εξελισσόμενη διαδικασία αποχώρησης των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από την χώρα, όπως και η καθεστωτική μετάβαση της οποίας ηγούνται οι Ταλιμπάν, αποτέλεσαν την θρυαλλίδα, όχι για την εμφάνιση της στο προσκήνιο (η οργάνωση διέθετε και διαθέτει επιρροή), όπως ενίοτε υποστηρίζεται λανθασμένα, αλλά για την ορμητική είσοδο της, διαμέσου ήδη υπαρχόντων δικτύων στην πρωτεύουσα Καμπούλ, με την επίθεση βομβιστή αυτοκτονίας, που διεκδίκησε θέση στο ‘μαρτυρολόγιο’[6] της οργάνωσης, να είναι μαζική και πολύνεκρη. Λειτουργώντας με αυτό τον τρόπο, και ως έμπρακτη απόδειξη της επιθυμίας για την γνωστοποίηση σε ένα ευρύτερο κοινό της ιδίας και των θέσεων της,[7] της εξτρεμιστικής βίας που άσκησε, εν τω μέσω ενός διττού εγχειρήματος αποχώρησης.
Τόσο των Αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων, όσο και Αφγανών πολιτών που επιθυμούν την αποχώρηση τους από την χώρα. Αποχώρηση που αρκετές φορές προτιμάται όχι για έναν λόγο, αλλά για σειρά λόγων. Aκόμη και αν δεν συμβάλει στην μεταβολή της στάσης της Αμερικανικής κυβέρνησης, ως προς το ενδεχόμενο παράτασης, έστω και σύντομης, της παρουσίας Αμερικανικών δυνάμεων στη χώρα, η συγκεκριμένη εξτρεμιστική ενέργεια θέτει ζητήματα ασφάλειας για τις ίδιες, τόσο όσον αφορά την αποχώρηση των στρατευμάτων, όσο και την Αμερικανική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή, ενώ επίσης, θέτει ζητήματα σταθερότητας, κοινωνικής-πολιτικής για τους Ταλιμπάν, και ανταγωνισμού τους με μία εξτρεμιστική οργάνωση.[8]
Στο λεπτό και εγκάρσιο σημείο όπου, με την σε μαζική κλίμακα επίθεση, αξιώνεται η ανά-κληση της ευρύτητας δράσης που απέκτησε το ‘Ισλαμικό Κράτος’ με τις παράλληλες οργανώσεις που έχουν εμφανισθεί να είναι όσο ευέλικτες χρειάζεται. Οι ρωγμές στο Αφγανιστάν εντείνονται περαιτέρω, θέτοντας στο επίκεντρο την σημασία, εκ νέου, της εις βάθος αντιμετώπισης αυτών των ιδεών και των αντιλήψεων, με τους επι-γενόμενους όρους ανάδειξης ή αλλιώς, κριτικής ανα-κατασκευής του ‘οράματος’ τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλέπε σχετικά, Ταγκιέφ-Αντρέ Πιερ, ‘Ο λαϊκισμός και η πολιτική επιστήμη. Από την εννοιολογική πλάνη στα πραγματικά προβλήματα,’ Μετάφραση: Μπαλαμπανίδης Γιάννης, Περιοδικό ‘Νέα Εστία,’ Τόμος 164ος, Τεύχος 1816, Νοέμβριος 2008, σελ. 835.
[2] Χρόνια μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και στο κτιριακό συγκρότημα του Πενταγώνου στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001, η οργάνωση του ‘Ισλαμικού Κράτους’ στη Συρία και στο Ιράκ, είναι αυτή που θέλει να φέρει ή αλλιώς, που επιθυμεί να λειτουργήσει ως χαρισματική οργάνωση. Στρεφόμαστε στην περί χαρίσματος ανάλυση του Γερμανού κοινωνιολόγου Μαξ Βέμπερ για να τεκμηριώσουμε την θέση μας. Έτσι, θα ισχυρισθούμε πως το ‘Ισλαμικό Κράτος΄ που επιθυμεί να λειτουργήσει ως χαρισματική οργάνωση, πράττει κάτι τέτοιο, αναδεικνύοντας «κανόνες», για τους οποίους σχηματίζεται μια παράδοση (παραδοσιοποίηση)». Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι κανόνες και δη οι κανόνες της σύμφωνα με το ίδιο ορθής ερμηνείας του Ισλάμ, εμπεριέχονται στον πυρήνα και στην δράση του, συνθέτουν την δυνατότητα αυτο-προσδιορισμού και δη του συλλογικού αυτο-προσδιορισμού του ως χαρισματική οργάνωση, που, έχοντας την θεϊκή ‘σφραγίδα,’ είναι επιφορτισμένη με την ανάκτηση του ‘μεγαλείου’ και της ‘αίγλης’ του Ισλάμ που έχει τρωθεί από τους ‘ξένους’ και τους ‘ανάξιους’ για αυτόν τον ρόλο, μουσουλμάνους ηγέτες. Το χάρισμα είναι και ‘θεϊκό, αρκούντως ενδεδυμένο με μία παρόρμηση για δράση. Βλέπε σχετικά, Βέμπερ Μαξ, ‘Οικονομία και Κοινωνία. Κοινωνιολογικές έννοιες,’ Μετάφραση-Εισαγωγή-Επιμέλεια: Γκιούρας Θανάσης, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα, 2005, σελ. 282.
[3] Χρήσιμες πληροφορίες για την ίδρυση, τις κατευθύνσεις και τους σκοπούς της οργάνωσης προσφέρει η ιστοσελίδα ‘Iifo.gr.’ Βλέπε σχετικά, ‘ISIS-K: H τρομοκρατική οργάνωση που μισεί τους Ταλιμπάν και τη Δύση,’ Ενημερωτική Ιστοσελίδα ‘Iifo.gr,’ 27/08/2021, www.lifo.gr/now/world/isis-k-h-tromokratiki-organosi-poy-misei-toys-talimpan-kai-ti-dysi
[4] Το Αφγανιστάν προσλαμβάνεται ως ο ‘τόπος’ του Θεού.
[5] Οι σχέσεις τους με τους Ταλιμπάν δεν είναι στατικές και άχρονες, αλλά, αντιθέτως, εξόχως αντιφατικές, ενσωματώνοντας κάθε φορά τα διακυβεύματα της εποχής. Και έχει ενδιαφέρον να δούμε αν θα αντιδράσουν οι Ταλιμπάν στην πρόσφατη τρομοκρατική ενέργεια για την οποία όπως αρκετοί αναφέρουν, μεταξύ αυτών και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ευθύνεται η σχετικά νέα Ισλαμιστική οργάνωση.
[6] Ο βομβιστής αυτοκτονίας κομίζει το μήνυμα, το όνομα και την μνήμη της οργάνωσης, επι-λέγοντας τον θάνατο ως ιστορικοποιημένη πράξη: Για το Αφγανιστάν, τα χώματα του, τις σημαίες μας, για την ‘απελευθέρωση’ του παρόντος του από μία σειρά ‘καταπατητές.’
[7] Αυτό το σημείο το μοιράζεται με την μητρική οργάνωση, και ως προς αυτό, αρκεί να θυμηθούμε τις σε ζωντανή μετάδοση, εκτελέσεις αιχμαλώτων σε Συρία και σε Ιράκ.
[8] Δεν θα μπούμε στο θεωρητικό πειρασμό να ‘μετρήσουμε’ το βαθμό ‘εξτρεμισμού’ ή ριζοσπαστικοποίησης που διέπει τους Ταλιμπάν και το ‘Ισλαμικό Κράτος-Κ,’ όπως ήδη γίνεται, προτιμώντας να τονίσουμε το βαθμό της επικινδυνότητας από την δράση και των δύο. Το ‘Isis-K,’ εδώ εκλύει μία εξτρεμιστική βία πολλών διαστάσεων.