Γράφει ο Ειρηναίος Μαράκης
«Κι όμως ξέρω ότι είσαι σαν και μένα
σε συνάντησα στην άσφαλτο θαρρώ
περιμένοντας μαζί καινούργια γέννα
με σημαίες κι ενδοφλέβιο ορό»
(Σύνοψη, Κώστας Τριπολίτης-Μίκης Θεοδωράκης 1981) Με με μια λιτή ανακοίνωσή του ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης και συντοπίτης μας Μίκης Θεοδωράκης δημοσιοποίησε την απόφασή του να αποστρατευθεί έπειτα από 70 χρόνια συμμετοχής στα κοινά, αφού θεωρεί τον εαυτό του «νεκρό πολιτικά». Στην επιστολή του, ο Μίκης Θεοδωράκης κάνει λόγο για «ολοκληρωτική αποστράτευση ως μαχόμενου πολίτη, έπειτα από αγώνες 70 χρόνων, μιας και οι απόψεις του δεν έγιναν τελικά γνωστές στο λαό ούτε αποδεκτές από τις συγγενέστερες πολιτικές ηγεσίες. Αφορμή της απόφασής του στάθηκε η συνάντηση που είχε πριν από δύο ημέρες στο Ηρώδειο κατά το διάλειμμα συναυλίας της Μαρίας Φαραντούρη, με τους τρεις αρχηγούς των κομμάτων της ελληνικής Αριστεράς, τους Αλέξη Τσίπρα, Δημήτρη Κουτσούμπα και Φώτη Κουβέλη. Κι αυτό γιατί δεν κατάφερε να ενώσει τις δυνάμεις της Αριστεράς σε κοινή δράση, γι’ αυτό και την ύστατη στιγμή καλεί τις δυνάμεις της Αριστεράς να συμπορευτούν, με αφορμή τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. «Αν δεν τους ενώνει η επίθεση, ας τους ενώσει η άμυνα!» λέει χαρακτηριστικά και καταλήγει σημειώνοντας: «Ήδη χθες ήρθε η επιβεβαίωση της προειδοποίησής μου, είχαμε τον πρώτο νεκρό! Ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος για τη χώρα. Όμως για μας τους αριστερούς (κάθε χώρου ή εκτός «χώρου») είναι άμεσος…» Όλοι όσοι συμπορεύθηκαν με τον Μίκη στους αγώνες των προηγούμενων χρόνων αλλά κι όσοι από εμάς τους νεότερους μεγαλώσαμε με τα τραγούδια του δεν μπορούμε να μην νιώσουμε συγκινημένοι διαβάζοντας για αυτή την τόσο τολμηρή και ιδιαίτερη απόφαση, που για πολλούς μπορεί να συμβολίζει και το τέλος μιας εποχής.
Δεν ξεχνάμε, ότι από το ξεκίνημα της μνημονιακής επίθεσης ενάντια στα εργασιακά και δημοκρατικά μας δικαιώματα ο Μίκης ύψωσε το ανάστημά του και συμπορεύθηκε στους αγώνες του λαού μας όσο κανείς άλλος και παρόλα τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ως ηλικιωμένος. Ήταν ένα παράδειγμα για όλους. Όμως ήρθε και για αυτόν η εποχή να πει το μεγάλο αντίο. Πρώτα από όλα γιατί πέρα από τον ενθουσιασμό του δεν είχε να προσφέρει τίποτα άλλο. Οι προτάσεις για ενότητα της Αριστεράς, πάντα από την πλευρά των ηγεσιών, είναι και ξεπερασμένες και λάθος πολιτικά. Έτσι κι αλλιώς η ενότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο απο τους εργαζόμενους και μόνο στις γειτονιές, τους χώρους εργασίας, τα χωριά και τα σχολεία. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι οι μεγάλες αντιφασιστικές κινητοποιήσεις στις διάφορες γειτονιές ανά την επικράτεια ενάντια στην Χρυσή Αυγή και στην κυβέρνηση που παράγει και ενισχύει την απόπειρα φασιστικής τρομοκρατίας, όπου συμμετείχε και το ΚΚΕ. Δεύτερο, είναι ότι ο Μίκης δεν μπορούσε να εκπροσωπήσει πια τον λαό και τα οραματά του, ιδιαίτερα από την στιγμή που συμμετείχε ή μάλλον πρωτοστατούσε στη δημιουργία εθνικιστικών κινήσεων που αναπαράγουν την καθεστωτική και ακροδεξιά λογική περί εθνομηδενισμού, στοχοποιώντας δηλαδή την Αριστερά και το εργατικό κίνημα και που την ίδια ώρα μιλούσε για Κατοχή του τόπου και εξαρτημένη χώρα από το διεθνή κεφάλαιο αναζητώντας τη λύση στο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα στα πετρέλαια και στο φυσικό αέριο. Αδιαφορώντας, ίσως και αγνοώντας ότι υπάρχουν άλλες λύσεις που δεν έχουν ανάγκη τη στήριξη κάποιων πατριωτών κεφαλαιούχων που μπορούν να σώσουν τη χώρα.
Ασφαλώς και ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ένας εμβηματικός κοινωνικός αγωνιστής, είτε μέσα από την μουσική του παραγωγή, είτε μέσα από την συμμετοχή του στα κοινά και τις εξορίες του. Όποιος θέλει να τον αξιολογήσει σωστά δεν μπορεί να κρύψει την προγενέστερη δράση του (τιμημένος με το βραβείο Λένιν, εξόριστος σε Ικαρία, Ζάτουνα Αρκαδίας, Ωρωπός, φυλακή στα βασανιστήρια της Οδού Μπουμπουλίνας και στις φυλακές Αβέρωφ, ίδρυση του ΠΑΜ, αλληλεγγύη σε Ιρανούς, Κούρδους, Σέρβους κτλ), αν και οι θέσεις του τα τελευταία χρόνια απογοήτευσαν πολύ κόσμο. Βλέπετε, η συνομωσιολογία και οι ανεδαφικές πολιτικές προτάσεις, στα όρια του παράλογου, δεν μπορούν να ωφελήσουν τον λαό που διεκδικεί ρεαλιστικές λύσεις στα προβληματά του. Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία. Οι ρίζες της πρόσφατης πολιτικής συμπεριφοράς και τακτικής του Μίκη είναι πιο βαθιές, και φτάνουν στην εποχή του Πολυτεχνείου και στην ιδεολογική στήριξη του επιχειρήματος «Καραμανλής ή τανκς», ότι δηλαδή η λύση Καραμανλή αποτελούσε τη μόνη εφικτή έξοδο από τη δικτατορία χωρίς αιματηρές συγκρούσεις ενώ την ίδια περίοδο το φοιτητικό και εργατικό κίνημα γνώριζε μια καινούργια άνθηση και ριζοσπαστικοποίηση που διεκδικούσε να τελειώνουμε με το κράτος και παρακράτος της Δεξιάς, βάζοντας παράλληλα τις βάσεις για μια νέα, πρωτότυπη και υπέρ της εργαζόμενης πλειοψηφίας κοινωνικοπολιτική λύση. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι Κουμής και Κανελλοπούλου δολοφονήθηκαν από τα ΜΑΤ το φθινόπωρο του 1980 κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Ράλλη και της Δεξιάς, συντηρητικής παράταξης… Και βέβαια, δεν γίνεται να ξεχάσουμε ότι υπήρξε ανεξάρτητος συνεργαζόμενος με τη ΝΔ, τον Νοέμβριο του 1989. Όμως και αυτή η βουλευτική εμπειρία θα έχει περιορισμένη διάρκεια. Επανεκλεγόμενος τον Απρίλιο του 1990 θα αναλάβει, για δυόμισι χρόνια, υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια Επικρατείας για να παραιτηθεί όμως και πάλι τον Οκτώβριο του 1992 από υπουργός και στη συνέχεια τον Μάρτιο του 1993 από βουλευτής. Τι ειρωνεία! Από το ΚΚΕ της Αντίστασης να συμμετέχει στη ΝΔ (μετεξέλιξη της ΕΡΕ) στο κόμμα δηλαδή της Γυάρου και της Μακρονήσου!
Η αποχώρηση λοιπόν του Μίκη Θεοδωράκη όσο κι αν είναι ιστορική και ιδιαίτερα συγκινητική δεν παύει να αποτελεί μια αναγκαιότητα που, κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να είχε γίνει εδώ και πολλά χρόνια ή για να μην φανώ άδικος, έπρεπε να παραμείνει σε ένα επίπεδο που δεν θα προσβάλει το ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη, την δράση του και την τέχνη του. Ίσως και ο ίδιος ο Μίκης το αντιλήφθηκε αυτό και γι’ αυτό έκανε πίσω. Κι έτσι για άλλη μια φορά έδρασε πολιτικά, όσο κανείς άλλος. Η αλήθεια είναι ότι θα μας λείψει η μαχητικότητά του, όχι όμως και οι μπερδεμένες απόψεις του όπως είχαν εξελιχθεί μέχρι σήμερα. Αλλά ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν, είναι και θα είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο για την μουσική μας, ένα φωτεινό σημείο για τους αγώνες του λαού μας και φυσικά το παράδειγμα για το πως πρέπει σε αυτές τις δύσκολες εποχές να στέκονται οι διανοούμενοι και οι άνθρωποι της τέχνης δίπλα και όχι απέναντι στον λαό, όπως τα διάφορα φυντάνια που γνώρισαν την αναγνώριση μέσα στα χρόνια του εκσυγχρονισμού και της ψεύτικης ευμάρειας κι όχι, όπως ο Μίκης αντιμέτωποι με το τέρας του ναζισμού και του φασισμού.