Φωτορεπορτάζ: Γιάννης Αγγελάκης

Στον εκθεσιακό χώρο της Αγυιάς στα Χανιά, που τις τελευταίες εβδομάδες έχει μετατραπεί σε προσωρινό καταυλισμό για εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες, η σιωπή των ανθρώπων που περιμένουν υπομονετικά να καταγραφούν συχνά κρύβει ιστορίες βαθιάς απώλειας, επιμονής και αξιοπρέπειας.

Ανάμεσα στους δεκάδες ανθρώπους που βρίσκονται εκεί, στην πλειονότητά τους από το Σουδάν, ένας άνδρας –κατά δήλωσή του φαρμακοποιός στο επάγγελμα– προσέγγισε την αποστολή του ρεπορτάζ για να μεταφέρει ένα μήνυμα: ότι είναι ζωντανός και ότι προσπαθεί να επικοινωνήσει με την οικογένειά του για να τους καθησυχάσει.

Η μαρτυρία του είναι μία από τις πολλές, ωστόσο φέρει τη δύναμη και την τραγικότητα ενός ανθρώπου που άφησε πίσω του μια ζωή για να χτίσει μια καινούρια, με το ελάχιστο των μέσων, σε ένα περιβάλλον άγνωστο και αβέβαιο.

Η διαδρομή προς την Κρήτη – Κίνδυνοι και κόστος

«Έφτασα στη Λιβύη. Έμεινα εκεί ενάμιση χρόνο. Πήρε τόσο πολύ γιατί δεν υπάρχει άμεσος τρόπος και δεν είχα χρήματα», εξηγεί. «Η ζωή μου τέθηκε σε κίνδυνο πολλές φορές».

Ο ίδιος προσπάθησε τρεις φορές να περάσει από τη Λιβύη στην Ευρώπη. «Μου κόστισε 2.500 δολάρια. Είναι πάρα πολλά! Για να μαζέψω αυτά τα χρήματα δούλεψα πάνω από έναν χρόνο», λέει.

Μια ζωή σε συντρίμμια – Χωρίς τίποτα, αλλά με ελπίδα

«Είμαι φαρμακοποιός. Η σύζυγός μου επίσης είναι φαρμακοποιός», λέει. «Δεν έχω πια τίποτα. Όλα καταστράφηκαν. Ακόμα και τα ιατρικά εργαλεία μας κλάπηκαν».

Η οικογένειά του παρέμεινε πίσω, στο Σουδάν. «Απλώς δεν μπορούσαμε να καλύψουμε το κόστος για όλους, οπότε αποφασίσαμε ότι έπρεπε να προσπαθήσω εγώ», εξηγεί.

Η απόφαση αυτή, κοινή σε χιλιάδες οικογένειες – ένα μέλος αναλαμβάνει να διασχίσει πρώτος το ταξίδι, με την ελπίδα να ανοίξει τον δρόμο για τους υπόλοιπους.

Σουδάν: Ο αόρατος εμφύλιος πόλεμος που ξεριζώνει εκατομμύρια

Ένας από τους πιο αιματηρούς και παραγνωρισμένους πολέμους της εποχής μας εξελίσσεται στη Σουδανική Δημοκρατία από τον Απρίλιο του 2023, με τη σύγκρουση μεταξύ του Σουδανικού Στρατού (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) να έχει οδηγήσει σε κατάρρευση του κράτους, γενοκτονική βία, λιμό και μαζικούς εκτοπισμούς.

Κι όμως, ο πόλεμος αυτός – με πάνω από 10 εκατομμύρια εκτοπισμένους και τεκμηριωμένες ωμότητες που θυμίζουν τις θηριωδίες στο Νταρφούρ της δεκαετίας του 2000 – παραμένει μακριά από τους διεθνείς προβολείς. Σε αντίθεση με τον πόλεμο στη Γάζα, η τραγωδία του Σουδάν δεν τροφοδοτεί συζητήσεις, δεν προκαλεί πολιτικές παρεμβάσεις, δεν κινητοποιεί την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Γιατί ο πόλεμος στο Σουδάν δεν τραβά την παγκόσμια προσοχή;

Η σύγκρουση στη Γάζα βρίσκεται στον πυρήνα ενός διεθνούς γεωπολιτικού σκάκι με παίκτες όπως οι ΗΠΑ, το Ιράν, το Ισραήλ και οι αραβικές χώρες. Επηρεάζει ευρύτερα ενεργειακά συμφέροντα, θρησκευτικούς συσχετισμούς και παγκόσμια ασφάλεια.

Αντίθετα, το Σουδάν, παρότι σημαντικό στην περιοχή του Κέρατος της Αφρικής, δεν έχει την ίδια στρατηγική “αξία” για τις μεγάλες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να μην αποτελεί προτεραιότητα για τις διεθνείς παρεμβάσεις ή τη δημόσια συζήτηση.

Η βία, η κατάρρευση των θεσμών και οι διακοπές επικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων blackouts στο διαδίκτυο) καθιστούν πολύ δύσκολη τη δημοσιογραφική κάλυψη από το πεδίο.

Η κρίση στο Σουδάν, χαρακτηρίζεται από σύγκρουση στρατιωτικών φραξιών, διακλαδώσεις εθνοτικών συγκρούσεων, εμπλοκή εξωτερικών δυνάμεων (ΗΑΕ, Αίγυπτος, Ρωσία, Wagner) και σύνθετες ιστορικές αιτίες που καθιστούν δύσκολη την κατανόησή της από το ευρύ κοινό.

Τι συμβαίνει πραγματικά στο Σουδάν; Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης

Εμφύλιος ανάμεσα σε στρατιωτικές φράξιες

Ο πόλεμος διεξάγεται μεταξύ του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, επικεφαλής του εθνικού στρατού (SAF), και του Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο (Χεμέτι), ηγέτη της παραστρατιωτικής RSF – η οποία έχει τις ρίζες της στις διαβόητες πολιτοφυλακές Janjaweed του Νταρφούρ.

Και οι δύο πλευρές κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου, ενώ διεκδικούν τη νομιμοποίηση στο όνομα της «σωτηρίας της χώρας».

Ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς προηγούμενο

• 10 εκατομμύρια εκτοπισμένοι, αριθμός ρεκόρ παγκοσμίως για εσωτερική μετακίνηση πληθυσμών.

• Μαζικοί βιασμοί, σφαγές και εθνοκαθάρσεις, ειδικά στο Νταρφούρ, αναβιώνουν τις φρικαλεότητες της δεκαετίας του 2000.

Κατάρρευση του κράτους

Το Σουδάν έχει ουσιαστικά διαλυθεί ως λειτουργικό κράτος. Δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, σχολεία και υποδομές έχουν καταρρεύσει, ενώ λιμός απειλεί εκατομμύρια, με τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις να αδυνατούν να προσφέρουν βοήθεια λόγω εμποδίων και αστάθειας.

Η RSF και συμμάχοι της από αραβικές πολιτοφυλακές κατηγορούνται για συστηματικές σφαγές εναντίον της εθνοτικής ομάδας των Massalit στη Δυτική Νταρφούρ, με εικόνες που θυμίζουν γενοκτονία.

Εξωτερικές παρεμβάσεις και συμφέροντα

Η RSF υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν στήριξη από την Αίγυπτο. Η Ρωσική ομάδα Wagner φέρεται να εμπλέκεται σε λαθρεμπόριο χρυσού και μεταφορά όπλων.

Παρά την κλίμακα της καταστροφής, ο ΟΗΕ και η Αφρικανική Ένωση εμφανίζονται αδύναμοι, με τις διεθνείς διπλωματικές πρωτοβουλίες να παραμένουν ανεπαρκείς.

Ο πόλεμος στο Σουδάν είναι μια τεράστια ανθρωπιστική και πολιτική κρίση, που όμως δεν χωρά στα παγκόσμια αφηγήματα. Δεν αγγίζει «στρατηγικά» τα Δυτικά ΜΜΕ και κυβερνήσεις, δεν προσφέρεται για ηθικά διλήμματα τύπου «καλού-κακού», δεν έχει «τηλεοπτική ευκολία» κάλυψης.

Το τίμημα, ωστόσο, είναι ανείπωτο: εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πείνα, ξεριζωμός, γενοκτονία και πλήρης διάλυση ενός ολόκληρου έθνους – και όλα αυτά, ενώ ο κόσμος κοιτά αλλού.