Με μια μακροσκελή συνέντευξη τύπου μέλη της νεοσυσταθείσας “Πρωτοβουλίας Πολιτών για τη Διάσωση των Μνημείων στο Λόφο Καστέλι” εξέφρασαν την αντίθεσή τους στα σχέδια της πρυτανείας του Πολυτεχνείου για μετατροπή των ιστορικών κτιρίων στο Λόφο Καστέλι σε ξενοδοχεία. Προχώρησαν μάλιστα σε δημοσιοποίηση εγγράφων και έκαναν προτάσεις, βασισμένες στις ανάγκες της πόλης, στον σχεδιασμό δεκαετιών για την περιοχή και σε παρόμοια εμπειρία από άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Στο επίκεντρο της κρίτικης βρέθηκε ο τρόπος με τον οποίο το Πολυτεχνείο Κρήτης με την απόφασή του ανατρέπει προηγούμενες αποφάσεις αλλά και τον σχεδιασμό δεκαετιών για την περιοχή στο Λόφο Καστέλι.
Πιο αναλυτικά, ο Αντώνης Σκαμνάκης, επίκουρος καθηγητής Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και μέλος της Πρωτοβουλίας είπε ότι η απόφαση της πρυτανικής αρχής ελέγχεται και από την τοπική κοινωνία αλλά και από μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας αναφέροντας ως παράδειγμα την πρόσφατη ανακοίνωση τριών κοσμητόρων αλλά και του τέως πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννη Φίλη.
Σημείωσε ότι “τα εν λόγω κτίρια αποτελούν ιδιοκτησία του τοπικού ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος όμως επί της ουσίας πρόκειται για δημόσια περιουσιακά στοιχεία που εκτός από το Πολυτεχνείο ανήκουν στην πόλη και τους κατοίκους της”.
Μάλιστα, με έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα αποδεικνύεται ότι “η χρηματοδότηση για την αγορά του ακινήτου δεν έγινε με ιδίους πόρους του Πολυτεχνείου αλλά με δημόσια χρηματοδότηση και συγκεκριμένα από αυξομειώσεις του τακτικού προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων”.
Σύμφωνα με τον κ. Σκαμνάκη “τα κτίρια και το ακίνητο στο Καστέλι αποτελούν τον πυρήνα της πολιτισμικής μας κληρονομιάς” ενώ επισήμανε ότι “ο συνταγματικός νομοθέτης με το Άρθρο 24 αναγνωρίζει την σημασία της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας καθιερώνοντας αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος”.
Ακολούθως παρουσίασε σειρά προτάσεων για το πού μπορούν να εξευρεθούν πόροι τόσο για τη συντήρηση – επισκευή του κτιρίου, χωρίς να εκχωρηθούν σε ιδιώτες και ακόμα παραπάνω να μετατραπούν σε ξενοδοχειακές μονάδες.
Όσο για τη χρήση του κτιρίου, η Πρωτοβουλία προτείνει τη μεταφορά εκεί του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης ενώ στο ίδιο κτίριο “θα μπορούσε να λειτουργήσει μία μεγάλη βιβλιοθήκη που θα συνένωνε τις σημαντικότερες της πόλης όπως αυτή του Πολυτεχνείου και τη Δημοτική εκπληρώνοντας έτσι την εκπαιδευτική χρήση των κτιρίων”.
Ο κ. Σκαμνάκης είπε ότι ο δήμος θα πρέπει να καταβάλλει ένα ετήσιο ενοίκιο στο Πολυτεχνείο ενώ θα μπορούσε να δημιουργηθεί και “ένας χώρος συζητήσεων και αναψυχής, ένα αναψυκτήριο, ανοικτό και προσιτό στους πολίτες και την πανεπιστημιακή κοινότητα το οποίο θα το διαχειρίζεται το ίδιο το Πολυτεχνείο με σημαντικά έσοδα για το ίδιο”.
Χαρακτήρισε τον κ. Βασίλη Διγαλάκη “απερχόμενο πρύτανη” και τον κάλεσε “να μην προχωρήσει στην αυριανή τηλεδιάσκεψη επικύρωσης της Συμφωνίας με την εταιρεία και να μεταφέρει τη λήψη απόφασης σε νέα πρυτανική Αρχή”.
Όπως είπε:
“Ο απερχόμενος πρύτανης παραδίδει ουσιαστικά την πρυτανεία σε λίγες μέρες. Δεν είναι δυνατόν να δεσμεύσει το ίδρυμα με μία τέτοια μεγάλη απόφαση. Τον προειδοποιούμε ότι αν πράξει το αντίθετο θα λογοδοτήσει και στην κοινωνία, και στη Δικαιοσύνη για καταπάτηση και εκχώρηση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων”.
Από την πλευρά του ο κ. Μιχάλης Ανδριανάκης, Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων, εξέφρασε τον θυμό του γιατί συμμετείχε εξαρχής στη διαδικασία που ακολουθήθηκε για να παραδοθούν τα κτίρια στο Πολυτεχνείο και όπως είπε “ξέρω τον τρόπο με τον οποίον τα αποκτήσαν και δεν μπορώ να ακούω διάφορα”.
Αναφέρθηκε σε έγγραφο από το 1985 που είχε δοθεί στον τότε πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Αργυρόπουλο στο οποίο αναφερόταν ότι:
“Μετά την απόφαση του Πολυτεχνείου Κρήτης να συνδέσει το Ίδρυμα με τη διατηρητέα παλιά πόλη των Χανίων και μετά από προφορικές συζητήσεις σας γνωρίζουμε τα εξής και μιλάμε για τη δημιουργία μέσα στην παλιά πόλη φοιτητικής εστίας με εκμετάλλευση ετοιμορρόπων, ρυμοτομούμενων, ανταλλάξιμων δημοσίων κτιρίων… Με τις παραπάνω προτάσεις πιστεύουμε ότι δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις τόσο για την εξυπηρέτηση του Πολυτεχνείου Κρήτη όσο και για την αντιμετώπιση σε γενικότερα πλαίσια χρόνιων προβλημάτων της διατηρητρέας παλιάς πόλης Χανίων με ρεαλισμό. Επίσης αποτελούν ουσιαστική συμβολή στην αναβάθμισή της και την αποτροπή της μετατροπής της σε ένα τεράστιο τουριστικό κατάλλυμα με τις γνωστές καταλυτικές συνέπεις”.
Σύμφωνα με τον κ. Ανδριανάκη τα κτίρια και η περιοχή που εκμισθώνεται “είναι το σημαντικότερο ιστορικό κομμάτι στην Κρήτη υπό την έννοια ότι υπάρχει διαχρονικά ο πολιτισμός εκεί, εδώ και 5.000 χρόνια. Είναι το μόνο σημείο με τέτοια χαρακτηριστικά στην Κρήτη”.
Ο κ. Ανδριανάκης είπε ότι για την περιοχή στο Λόφο Καστέλι υπάρχει σχεδιασμός και λέγεται “μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά”, σύμφωνα με την οποία ο στόχος είναι η δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου.
Και πρόσθεσε:
“Ο μινωικός οικισμός στο Λόφο Καστέλι είναι ο λόγος για τον οποίο επικαλούμαστε την ένταξη των Χανίων στην Unesco. Το κέντρο του Μινωικού Οικισμού είναι το Καστέλι …Αποφασίστηκε το 1977, ήμουν τότε 27 χρονών, και σήμερα 40 χρόνια μετά καθόμαστε και υπονομεύουμε ένα σχεδιασμό δεκαετιών. Διότι είναι υπονόμευση αν το 1/12 του Καστελιού με τα σημαντικότερα κτίρια χαθεί με αυτό τον τρόπο. Και αν θέλετε πιθανολογώ ότι μαζί θα χαθούν και ίσως οι σημαντικότερες αρχαιότητες γιατί όσο ανεβαίνουμε βλέπουμε ότι υπάρχει πλούτος. Αυτή τη στιγμή, αυτόν τον πλούτο, τον αποκόπτουμε και τον ιδιωτικοποιούμε”.
Σύμφωνα με τον κ. Ανδριανάκη:
“Ο διάλογος που γίνεται τώρα έπρεπε να γίνει όταν αποφασίζανε στο Πολυτεχνείο να κάνουν αυτή την κίνηση, και όχι εκ των υστέρων όπως συμβαίνει τώρα, και με Αποφάσεις που βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση σε σχέση με προηγούμενες Αποφάσεις”.
Σχετικά με την αποκατάσταση που δεν προχώρησε το 2011, είπε:
“Θα θυμήσω κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε, και έχω και τα σχετικά έγγραφα: Αν το 1994 που είχε αποφασίσει το Πολυτεχνείο ότι δεν τα θέλει τα κτίρια ή τα θέλει δευτερευόντως κλπ τα είχε παραχωρήσει στο Υπουργείο Πολιτισμού για να στεγασθεί ένα Μουσείο σα του Καλοκαιρινού στο Ηράκλειο, ποια θα ήταν η κατάστασή; Και δεν υπήρξε δικαιολογία σοβαρή τότε. Μας παροτρύνανε σαν υπηρεσία να τα ζητήσουμε, τα ζητήσαμε και μετά μας είπαν “ΟΧΙ”.”
Από την πλευρά της η κ. Ζαχαρένια Σημανδηράκη – προϊστάμενη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης επί 30 έτη – είπε εκφράζοντας τη συμφωνία της με την πρόταση της Πρωτοβουλίας για στέγαση του Ιστορικού Αρχείου στα κτίρια στο Λόφο Καστέλι:
“Θεωρώ ότι είναι όνειδος για την πόλη να μη μπορεί να στηρίξει την ιστορία της, να μη μπορεί να στεγάσει το θησαυρό που έχει. Αν αυτό το υλικό βρισκόταν σε άλλο τόπο σας πληροφορώ θα είχε αναδειχθεί σε σημείο που δεν παίρνει”.
Όπως ανέφερε:
“Αυτή τη στιγμή το υλικό είναι καταχωνιασμένο, είναι τελείως δυσπρόσιτο για τους ερευνητές. Υπάρχει δεύτερο κτίριο ενοικιαμσμένο περίπο 150 τ.ν. που δίνεται ένα δυσβάστακτο ενοίκιο. Θα ήταν λοιπόν ιδανική η λύση η μεταφορά σε ένα ιστορικό κτίριο μίας ιστορικής υπηρεσίας για να στεγάσει ένα ιστορικό υλικό.”
Είπε επίσης ότι αυτή τη στιγμή στο Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης είναι το αρχαιότερο αρχείο στην Ελλάδα μετά τα Γενικά Αρχεία του Κράτους ενώ διαθέτει ένα απίστευτου πλούτου υλικού με 1.500.000 ιστορικά έγγραφα και ντοκουμέντα, βιβλιοθήκη με περίπου 12.000 τίτλους και το πληρέστερο αρχείο κρητικού τύπου από το 1831 μέχρι σήμερα. Επίσης διαθέτει φωτογραφική συλλογή με περίπου 10.000 φωτογραφίες και καρτ ποστάλ από τον 19ο αιώνα και μέχρι σήμερα και το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, ένα τεράστιο υλικό το οποίο προέρχεται είτε από δωρεές είτε από αγορές.
Κατέληξε τονίζοντας:
“Δεν πουλιούνται και δεν αγοράζονται όλα σε αυτό τον τόπο. Υπάρχει το παρελθόν και θέλουμε να το ξέρουμε, να το διασώζουμε, να το αξιοποιούμε αλλά σωστά. Σωστά σας παρακαλώ!”
Ο Γιάννης Παπαδουλάκης, επιχειρηματίας και μέλος της Πρωτοβουλίας τόνισε ότι πιστεύει βαθιά ότι τα οφέλη για τους επαγγελματίας θα είναι πολλαπλάσια αν δε σταθούν κοντόφθαλμα υπέρ της απόφασης της πρυτανικής αρχής για την επένδυση στο λόφο της παλιάς πόλης αλλά επιδιώξουν μία σωστή ανάδειξη σημαντικών μνημείων που συνδέονται με την ιστορία της πόλης μας.
Ο Βασίλης Γιατρουδάκης, Γραμματέας του Δ.Σ. του Συλλόγου Μονίμων Κατοίκων Παλιάς Πόλης Χανίων είπε και αυτός με τη σειρά του:
“Έχω πικρή πείρα από την υπερτουριστικοποίηση της γειτονιάς μου και την κατάχρηση του δημόσιου χώρου. Η γειτονιά του Καστελιού είναι πιο τυχερή γιατί είναι και θα γίνει το Αρχαιολογικό Πάρκο της Παλιάς Πόλης. Το συγκρότημα των κτιρίων της Μεραρχίας με τα αναστηλωμένα των παλιών φυλακών ήταν η πρώτη στέγη του νέου τότε Πολυτεχνείου, προίκα πολύτιμη που δόθηκε από την πολιτεία με χρήση που άρμοζε στον χώρο και στην ιστορία του.
Με την ανάπτυξη και την μεταφορά του ιδρύματος στο Κάμπος του Ακρωτηρίου δεν νοείται αυτά τα κλειστά κτίρια στο Λόφο Καστέλι να παραχωρηθούν για χρήση προβληματική, προσβλητική απέναντι στη βαριά ιστορία και εξαιρετική ομορφιά του χώρου”.
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη τύπου:
Γ. Παπαδουλάκης: Οι επιχειρηματίες θα βγουν πολλαπλά κερδισμένοι αν αναδειχθεί σωστά η περιοχή και όχι αν μετατραπούν τα κτίρια σε ξενοδοχεία
Ο Γιάννης Παπαδουλάκης, επιχειρηματίας, μέλος της Πρωτοβουλίας είπε:
Θέλω να εκφράσω την τύχη που έχω μεγαλώσει σε ένα τόπο με μεγάλη ιστορία και πολιτισμό αλλά και φυσικά που έχουμε και σε αυτό τον τόπο το Πολυτεχνείο Κρήτης, ένα Ίδρυμα με τεράστια προσφορά τόσο στην περιοχή μας όσο και εκτός συνόρων. Ως απλός αλλά ενεργός πολίτης και επιχειρηματίας πάντα απολάμβανα τα οφέλη της πλούσιας προίκας της φύσης αλλά και αυτής που μας άφησαν οι πρόγονοί μας, της ιστορίας μας, που γύρω της κτίζουμε τη ζωή μας.
Πριν από λίγα χρόνια έφτιαξα μία ομάδα στο facebook με τ΄τιλο: “ΟΧΙ ΣΤΟ ΘΑΨΙΜΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ”. Ο λόγος; Βλέποντας διάσπαρτα μνημεία στην πόλη μας να χάνονται για διάφορους λόγους αλλά και ένα γνωστό κατάστημα – ταχυφαγείο πάνω από μνημεία ξεκινήσαμε μια ομάδων πολιτών να ευαισθητοποιούμε διάφορους συμπολίτες μας γύρω από αυτά τα θέματα.
Σήμερα λοιπόν θέλω να μεταφέρω μερικές σκέψεις και ανησυχίες, ως επιχειρηματίας πρώτα. Είμαι πεπεισμένος ότι πολλοί επιχειρηματίες, ιδιαίτερα στην εποχή μας, πρώτα βάζουν το κέρδος και μετά δείχνουν την οποιαδήποτε ευαισθησία, τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ιστορία.
Είμαι περισσότερο πεπεισμένος ότι αρκετοί συνάδελφοι – επαγγελματίες ντόπιοι θα βγουν πολλαπλά κερδισμένοι αν δε σταθούν θετικά και κοντόφθαλμα στην απόφαση της πρυτανικής αρχής για την επένδυση στο λόφο της παλιάς πόλης αλλά επιδιώξουν τη σωστή ανάδειξη ενός ακόμα σημείου προβολής της ιστορίας μας.
Τέλος θα πω ότι σέβομαι κάθε αντίθετη από τη δική μας άποψη που εκφράζουν μέλη της τοπικής μας κοινωνίας αλλά ως απλός Χανιώτης θα αντιδράσω με κάθε νόμιμο μέσα σε ένα νέου τύπου μαντάμ ορτάνς hotel πάνω από την αρχαία πόλη, στο Λόφο Καστέλι.
Αντώνης Σκαμνάκης: Ο απερχόμενος πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης να μην επικυρώσει τη Σύμβαση – Αύριο θα έχουμε ανατροπές
Ο Αντώνης Σκαμνάκης, καθηγητής Πανεπιστημίου και μέλος της Πρωτοβουλίας είπε:
Η στάση της πρυτανικής αρχής του Πολυτεχνείου Κρήτης να ενεργήσει χωρίς να θέσει προηγουμένως σε διαβούλευση την πρόθεσή της να παραχωρήσει τα κτίρια στο Λόφο Καστέλι προκειμένου να μετατραπούν σε ξενοδοχειακή μονάδα ήταν απαράδεκτη και αντιδεοντολογική. Ελέγχεται δε και από την τοπική κοινωνία και από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας. Υπενθυμίζω την πρόσφατη ανακοίνωση των τριών κοσμητόρων και του τέως πρύτανη Γιάννη Φίλη που εκφράζουν πολλές ενστάσεις.
Θα επαναλάβω ξανά ότι τα εν λόγω κτίρια αποτελούν ιδιοκτησία του τοπικού ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος όμως επί της ουσίας πρόκειται για δημόσια περιουσιακά στοιχεία που εκτός από το Πολυτεχνείο ανήκουν στην πόλη και τους κατοίκους της. Η δε χρηματοδότηση για την αγορά του ακινήτου δεν έγινε με ιδίους πόρους του Πολυτεχνείου αλλά με δημόσια χρηματοδότηση και συγκεκριμένα από αυξομειώσεις του τακτικού προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων όπως φαίνεται στα έγγραφα που σας παρουσιάζουμε.
Δείτε τα έγγραφα:
Δυστυχώς η πρυτανική αρχή και κάποιοι συμπολίτες μας δίνουν έμφαση στο αυτοδιοίκητο παρακάμπτωντας ότι τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας είναι δημόσιου χαρακτήρα ιδρύματα, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Τα κτίρια και το ακίνητο στο Καστέλι αποτελούν τον πυρήνα της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.
Ο συνταγματικός νομοθέτης με το Άρθρο 24 αναγνωρίζει την σημασία της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας καθιερώνοντας αυξημένη προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος, δηλαδή των μνημείων και λοιπώνν στοιχείων που προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συνθέτουν αυτό που λέμε ιστορική, καλλιτεχνική, τεχνολογική και εν γένει πολιτισμική κληρονομιά.
Η πρωτοβουλία μας που είναι σε εξέλιξη – υπό συγκρότηση – θεωρεί ότι υπάρχει δυνατότητα εξεύρεσης πόρων για την αποκατάσταση και ανάπλαση των διατηρητέων χωρίς αυτά να εκχωρηθούν σε ιδιώτες και ειδικά να μετατραπούν σε ξενοδοχειακές μονάδες.
Εν ολίγοις μπορούν να αναζητηθούν ενισχύσεις τις οποίες θέλουμε να σας παρουσιάσουμε προσφέροντας εναλλακτική λύση στο μονόδρομο του απερχόμενου κ. πρυτάνεως και επερχόμενου βεβαίως μελλοντικού υποψήφιου βουλευτή.
– Κρατική ενίσχυση, πόροι δια μέσω του κρατικού προϋπολογισμού παρά τα περιορισμένα οικονομικά του κράτους. Το εξαιρετικό μνημείο πρώην Ακροπόλ Παλλάς χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τις δημόσιες επενδύσεις. Το συνολικό ποσό της δημόσιας επένδυσης εντός της περιόδου χρήσης είναι περίπου 10.000.000 ευρώ.
– ΕΣΠΑ και πόροι από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Για παράδειγμα το καύσος της Μυτιλήνης χρηματοδοτήθηκε από το ΕΤΠΑ κατά 2.000.000 ευρώ και από το ΕΣΠΑ με 350.000 ευρώ. Συνολική χρηματοδότηση 2.350.000 ευρώ.
– Δανεισμός. Δυνατότητες χρηματοδότησης με χαμηλότοκα δάνεια από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Επισημαίνεται ότι μεγάλη ελληνική τράπεζα προσφάτως χρηματοδότησε τη Fraport με 300.000.000 ευρώ οπότε το ελληνικό πιστωτικό σύστημα θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει την ανάπλαση του ακινήτου. Η εν λόγω δαπάνη είναι πολύ μικρότερη από αυτή που μας παρουσιάζει η απερχόμενη πρυτανική αρχή.
Άλλα μέτρα:
– Επανακαθορισμός του ύψους των επιδοτούμενων δανείων και κλιμάκωση ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη, τη σημασία του διατηρητέου, τον βαθμό επικινδυνότητας, και το κόστος των επεμβάσεων. Βελτίωση των διατάξεων χρηματοδότησης επισκευής διατηρητέων από το ΕΣΠΑ με κλιμάκωση του ύψους χρηματοδότησης με τα παραπάνω κριτήρια.
– Χρηματοδότηση δράσεων από το Πράσινο Ταμείο. Μείωση των δημοτικών τελών. Έκπτωση των δαπανών επισκευής των διατηρητέων από το οικονομικό εισόδημα του ιδιοκτήτη με συνεκτίμηση των οικονομικών δυνατοτήτων. Αυτό μπορεί να βρει εφαρμογή και σε άλλα διατηρητέα.
– Επαναφορά του μειωμένου συντελεστή για τον υπολογισμό της αντικειμενικής αξίας των διατηρητέων στο 0,6%. Μείωση του ΦΠΑ για κάθε εργασία επισκευής, επέμβασης σε διατηρητέο. Θέσπιση οικονομικών κινήτρων για την ανάληψη του κόστους επισκευής και συντήρησης διατηρητέων. Στην περίπτωση αυτή παρέχονται ευκαιρίες από τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως το πρόγραμμα Jessica.
– Προγραμματικές συμβάσεις πολιτιστικής ανάπτυξης. Είναι το μοντέλο που σήμερα προτείνει η πρωτοβουλία μας.
Το μοντέλο που προτείνουμε, λέγεται προγραμματικές συμβάσεις ανάπτυξης όπως για παράδειγμα αυτή υλοποιήθηκε με την αποκατάσταση στην Αράχουσα Τζουμέρκας. Στη συγκεκριμένη Σύμβαση συμμετέχουν το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Ηπείρου, ο δήμος Τζουμέρκων, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ΤΕΕ και προσφάτως εντάχθηκαν τα Υπουργεία Υποδομών, Οικονομίας και Ανάπτυξης. Πρόκειται για μια συνένωση δυνάμεων που μπορεί να λειτουργήσει.
Υπάρχουν βέβαια και άλλα προτεινόμενα μοντέλα, όπως η δημιουργία ενός Ταμείου Αποκαταστάσεως διατηρητέων κτιρίων που θα λειτουργεί σε τοπικό επίπεδο τη διαχείριση του οποίου θα μπορούσε να έχει η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων και η δημιουργία ταυτόχρονα μίας εταιρείας ειδικού σκοπού η οποία θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από το εν λόγω ταμείο.
Αυτό όμως είναι ένα μοντέλο που δε μας εκφράζει στην παρούσα φάση. Εμάς μας εκφράζει περισσότερο αυτό που ονομάζουμε Προγραμματικές Συμβάσεις Πολιτισμικής Ανάπτυξης. Προφανώς όμως κάποιοι άλλοι για ιδεολογικούς και οικονομικούς λόγους να προτάξουν και ένα άλλο μοντέλο. Εμείς παρουσιάζουμε και μία άλλη άποψη, σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού φορέα. Δε το λέμε εμείς αυτό, εμείς λέμε να υπάρξουν προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτηξης που είναι καθιερωμένες και νομοθετημένες.
Προτάσεις αξιοποίησης υπάρχουν πολλές, έχουν κατατεθεί από αρμόδιους επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς και από φυσικά πρόσωπα.
Η πρόταση που προκρίνουμε είναι η μεταφορά του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης που όπως είναι γνωστό αναζητεί λειτουργικό χώρο και θα μπορεί να καταβάλλει ένα ετήσιο ενοίκιο.
Μαζί με το εν λόγω Αρχείο θα μπορούσε να λειτουργήσει μία μεγάλη βιβλιοθήκη που θα συνένωνε τις σημαντικότερες της πόλης όπως αυτή του Πολυτεχνείου και τη Δημοτική εκπληρώνοντας έτσι την εκπαιδευτική χρήση των κτιρίων.
Ο Δήμος θα κατέβαλλε ένα ετήσιο ενοίκιο στο Πολυτεχνείο συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση των μνημείων και όχι στη ξενοδοχοποίησή τους. Να δημιουργηθεί παράλληλα ένας χώρος συζητήσεων και αναψυχής, ένα αναψυκτήριο, ανοικτό και προσιτό στους πολίτες και την πανεπιστημιακή κοινότητα το οποίο θα το διαχειρίζεται το ίδιο το Πολυτεχνείο με σημαντικά έσοδα για το ίδιο.
Η Πρωτοβουλία καλεί τον απερχόμενο πρύτανη να μην προχωρήσει στην αυριανή τηλεδιάσκεψη επικύρωσης της Συμφωνίας με την εταιρεία και να μεταφέρει τη λήψη απόφασης σε νέα πρυτανική Αρχή. Αυτό επιβάλλει η δεοντολογία. Ο απερχόμενος πρύτανης παραδίδει ουσιαστικά την πρυτανεία σε λίγες μέρες. Δεν είναι δυνατόν να δεσμεύσει το ίδρυμα με μία τέτοια μεγάλη απόφαση. Τον προειδοποιούμε ότι αν πράξει το αντίθετο θα λογοδοτήσει και στην κοινωνία, και στη Δικαιοσύνη για καταπάτηση και εκχώρηση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων.
Στην αυριανή συνέντευξη, που θα πραγματοποιηθεί σε κάποια ώρα μετά τη τηλεδιάσκεψη, θα σας ενημερώσουμε με λεπτομέρειες. Θα σας ενημερώσουμε για τα νέα στοιχεία που έχουν προκύψει κατόπιν των ερευνών που έχουμε διεξάγει που θα είναι στοιχεία πάρα πολύ σημαντικά που θα οδηγήσουν σε ανατροπές.
Μιχ. Ανδριανάκης: Ανατρέπονται σχεδιασμοί 40 ετών – Μοναδικό ιστορικό κομμάτι στην Κρήτη με πολιτισμό 5.000 χρόνων
Ο Μιχάλης Ανδριανάκης, Επίτιμος έφορος Αρχαιοτήτων είπε:
Έχω θυμώσει με αυτή την υπόθεση γιατί από την πρώτη στιγμή το Υπουργείο Πολιτισμού και η Εφορία και εγώ προσωπικά είμαστε μέσα σε αυτή την υπόθεση, υποδείξαμε τα κτίρια αυτά στο Πολυτεχνείο, βοηθήσαμε το Πολυτεχνείο να τα αποκτήσει, ξέρω τον τρόπο με τον οποίον τα αποκτήσαν και δεν μπορώ να ακούω διάφορα.
Λέγαμε τότε στον τότε πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Αργυρόπουλο:
“Μετά την απόφαση του Πολυτεχνείου Κρήτης να συνδέσει το Ίδρυμα με τη διατηρητέα παλιά πόλη των Χανίων και μετά από προφορικές συζητήσεις σας γνωρίζουμε τα εξής και μιλάμε για τη δημιουργία μέσα στην παλιά πόλη φοιτητικής εστίας με εκμετάλλευση ετοιμορρόπων, ρυμοτομούμενων, ανταλλάξιμων δημοσίων κτιρίων”.
Και καταλήγαμε σε σχετικό έγγραφο ως εξής:
“Με τις παραπάνω προτάσεις πιστεύουμε ότι δημιουργούνται ευνοϊκές προϋποθέσεις τόσο για την εξυπηρέτηση του Πολυτεχνείου Κρήτη όσο και για την αντιμετώπιση σε γενικότερα πλαίσια χρόνιων προβλημάτων της διατηρητρέας παλιάς πόλης Χανίων με ρεαλισμό. Επίσης αποτελούν ουσιαστική συμβολή στην αναβάθμισή της και την αποτροπή της μετατροπής της σε ένα τεράστιο τουριστικό κατάλλυμα με τις γνωστές καταλυτικές συνέπεις”.
Το κείμενο αυτό είναι από το 1985.
Το 1994 είχα προσωπικά διαμαρτυρηθεί έντονα με άρθρο μου στο “Βήμα” με τίτλο “Τσιμεντολατρεία εναντίον κοινής λογικής”. Το άρθρο γράφτηκε γιατί ακριβώς τότε ουσιαστικά αποφασίστηκε η εγκατάλειψη των κτιρίων. Σταδιακά μεν, αλλά αποφασίστηκε.
Πρέπει να πούμε και το εξής: Τι είναι αυτά τα κτίρια; Τι είναι μάλλον εκείνο το κομμάτι στο Καστέλι; Είναι το σημαντικότερο ιστορικό κομμάτι στην Κρήτη υπό την έννοια ότι υπάρχει διαχρονικά ο πολιτισμός εδώ και 5.000 χρόνια. Είναι το μόνο σημείο με τέτοια χαρακτηριστικά στην Κρήτη. Βρείτε μου ένα δεύτερο και τα παίρνω όλα πίσω.
Υπάρχει λοιπόν ένας σχεδιασμός από το 1977. Και λέγεται μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά η οποία προβλέπει αρχαιολογικό πάρκο στο Καστέλι. Κάπου διάβασα λέει “40 χρόνια είχε εγκαταλειφθεί”. Δεν έχει εγκαταλειφθεί, και τώρα συνεχίζετε. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε συνεχίζεται.
Ο μινωικός οικισμός στο Λόφο Καστέλι είναι ο λόγος για τον οποίο επικαλούμαστε την ένταξη των Χανίων στην Unesco. Το κέντρο του Μινωικού Οικισμού είναι το Καστέλι. Στο Καστέλι έχουν γίνει ανασκαφές, έχουν γίνει τεράστιες απαλλοτριώσεις. Πρόσφατα, ακόμα και σε εποχή κρίσης απαλλοτριωθήκανε μπροστά από το βυζαντινό τοίχος όπου συνεχίζεται η Μινωική Κυδωνία εκεί κάτω, μεγάλες εκτάσεις. Επομένως το θέμα του Αρχαιολογικού Πάρκου δεν είναι νεκρό. Αποφασίστηκε το 1977, ήμουν τότε 27 χρονών, και σήμερα 40 χρόνια μετά καθόμαστε και υπονομεύουμε ένα σχεδιασμό δεκαετιών. Διότι είναι υπονόμευση αν το 1/12 του Καστελιού με τα σημαντικότερα κτίρια χαθεί με αυτό τον τρόπο. Και αν θέλετε πιθανολογώ ότι μαζί θα χαθούν και ίσως οι σημαντικότερες αρχαιότητες γιατί όσο ανεβαίνουμε βλέπουμε ότι υπάρχει πλούτος. Αυτή τη στιγμή, αυτόν τον πλούτο, τον αποκόπτουμε και τον ιδιωτικοποιούμε.
Νομίζω ότι είναι ένα θέμα που πρέπει να μας προβληματίσει. Η συνέπεια στον σχεδιασμό έχει σημασία, και πρέπει να καταλάβουμε το τι είναι για την πόλη μας αυτό το κομμάτι και γιατί πρέπει να παραμείνει σε δημόσιο έλεγχο. Και ας το πούμε ξανά: το Πολυτεχνείο δεν πήρε αυτά τα κτίρια σα να έπαιρνε κάτι πολυκατοικίες στα Λενταριανά, τα πήρε επειδή ήταν μνημεία. Για να τα σώσει τα πήρε, για να τα αναδείξει, να συμβάλλει.
Ως προς τη χρήση, προτείνω:
Είναι ένα φορτίο για τους φορείς των Χανίων που σέρνεται επί τόσα χρόνια η στέγαση του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης.
Το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης έχει τη μεγαλύτερη και την καλύτερη λαογραφική συλλογή που υπάρχει στην Κρήτη. Αν όχι την καλύτερη, μία από τις πιο σημαντικές.
Είναι αγορασμένη με λεφτά του δημοσίου, με δωρεές, σε εποχές που δεν είχαν βγει ακόμα στα χωριά να μαζεύουνε.
Υπάρχει και το ιστορικό κομμάτι όπου το κτίριο της Μεραρχίας μπορεί να φιλοξενήσει στο ισόγειο το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο και αυτό που ακούω περί Γαλλικής Σχολής και Συλλογής ΙΛΑΕΚ είναι αστεία πράγματα. Η συλλογή της ΙΛΑΕΚ είναι 200 αντικείμενα, ετερόκλητα. Αν θέλουμε Λαογτρραφικό Μουσείο στα Χανία μόνο αυτή η Συλλογή του Ιστορικού Αρχείου το κάνει. Λοιπόν, είναι μία υποχρέωση, βρίσκουμε συνδυασμό πιστώσεων και τελειώνουμε.
Και στον όροφο μπαίνει το Αρχείο.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν έχουν δικαίωμα οι πολίτες να αμφισβητούν αποφάσεις δημόσιων οργανισμών σε σχέση με το τι θα κάνουν με την ιδιοκτησία τους ο κ. Ανδριανάκης είπε:
Το πώς διαχειρζόμαστε τα μνημεία υπάρχει μια νομοθεσία η οποία είναι και Συνταγματική, υπάγεται κατευθείαν στο Σύνταγμα αλλά ακολοθεί και τις Χάρτες της Βενετίας, Σεβίλλης, κλπ που έχουν Κανόνες.
Τα μνημεία, η πολιτιστική κληρονομιά μας, σύμφωνα με το Σύνταγμα, είναι δημόσια. Γι’ αυτό λέω ότι ο Αρχαιολογικός Νόμος είναι Συνταγματικός.
Δε χρειάζεται να υπάρχει διάλογος πολιτών με τις υπηρεσίες ή τους φορείς για τα μνημεία εφόσον ακολουθούνται οι κανονικές διαδικασίες και γίνεται η κανονική ανάδειξη των μνημείων. Όμως εδώ η κοινωνία έχει μιλήσει πριν από 40 χρόνια. Και επί 40 χρόνια, εσείς οι δημοσιογράφοι δεν ξέρετε ότι θα γίνει Αρχαιολογικό Πάρκο στο Καστέλι; Δεν είχαμε συμφωνήσει και λέγαμε μπράβο που τα πήρε το Πολυτεχνείο και θα τα αναδείξει; Ο διάλογος που γίνεται τώρα έπρεπε να γίνει όταν αποφασίζανε στο Πολυτεχνείο να κάνουν αυτή την κίνηση, και όχι εκ των υστέρων όπως συμβαίνει τώρα, και με Αποφάσεις που βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση σε σχέση με προηγούμενες Αποφάσεις. Δεν το λέω εχθρικά, το σέβομαι το Πολυτεχνείο, το αγαπώ το Πολυτεχνείο, σέβομαι και το Αυτοδιοίκητο, αλλά Αυτοδιοίκητο δε σημαίνει Αλάθητο.
Σχετικά με την αποκατάσταση που δεν προχώρησε το 2011:
Θα θυμήσω κάτι που δεν πρέπει να το ξεχνάμε, και έχω και τα σχετικά έγγραφα: Αν το 1994 που είχε αποφασίσει το Πολυτεχνείο ότι δεν τα θέλει τα κτίρια ή τα θέλει δευτερευόντως κλπ τα είχε παραχωρήσει στο Υπουργείο Πολιτισμού για να στεγασθεί ένα Μουσείο σα του Καλοκαιρινού στο Ηράκλειο, ποια θα ήταν η κατάστασή; Και δεν υπήρξε δικαιολογία σοβαρή τότε. Μας παροτρύνανε σαν υπηρεσία να τα ζητήσουμε, τα ζητήσαμε και μετά μας είπαν “ΟΧΙ”.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν μπορούν να έχουν άλλη χρήση πέραν των χρήσεων που σχετίζονται με εκπαιδευτικούς σκοπούς, ο κ. Ανδριανάκης απάντησε:
Στη μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά υπάρχουνε αυτές οι τρεις καρτέλες οι οποίες δημοσιευτήκανε και υπάρχει και ο χάρτης. Στο χάρτη σημειώνονται με μπλε χρώμα σε όλη την πόλη τα πρώτης προτεραιότητας, πρώτου βαθμού προστασίας κτίρια. Και τα τρία κτίρια που θέλει να εκμισθώσει το Πολυτεχνείο Κρήτης είναι πρώτου βαθμού προστασίας.
Και τώρα, ξέρω ότι συνεχίζεται, πρώτα πέρνανε στις υπηρεσίες την καρτέλα Ρωμανού – Καλλιγά είτε για μαγαζί στο Σαντριβάνι είτε για οτιδήποτε και τη λαμβάνουνε σοβαρά υπόψη διότι αυτή είναι η ανάλυση. Η ανάλυση υπάρχει. Και εγώ έχω μείνει με την απορροία με βάση τα όσα ξέρω μέχρι τώρα, πώς θα γίνει μία τόσο μεγάλη ανατροπή και θα επέλθει μία τόσο μεγάλη αλλαγή σε κτίρια πρώτου βαθμού προστασίας; Υποθέτω ότι δε θα το επιτρέψει το Υπουργείο Πολιτισμού. Αλλά να μην κατηγορηθεί μετά το Υπουργείο Πολιτισμού ότι δεν επέτρεψε μια τέτοια εξέλιξη. Από τη στιγμή που είναι γνωστό τοις πάσι αυτά που λέμε και όλοι γνωρίζουνε ότι γι’ αυτό το λόγο αποκτηθηκαν τα κτίρια από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Να λεμε καθαρές κουβέντες. Ο Αργυρόπουλος που ήταν ένας σοφός άνθρωπος, πολεοδόμος, που είχε μελετήσει την πόλη των Χανίων, είχε και Σχέδιο για την πόλη που όμως εγκαταλείφθηκε. Το έντιμο για μένα θα ήταν μετά το 1994 να λέγανε, δεν τα χρειαζόμαστε τα κτίρια, ερχόμαστε σε διάλογο με την πόλη με το αζημίωτο βέβαια και δώστε τους χρήση.
Ζαχ. Σημανδηράκη: “Δεν πουλιούνται και δεν αγοράζονται όλα σε αυτό τον τόπο”
Η Ζαχαρένια Σημανδηράκη ως η επί 30 χρόνια προϊστάμενη του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης είπε:
Να πω ότι από χρόνια η δική μου η στάση έναντι των Μνημείων γενικά και ειδικά είναι δεδομένη. Γι’ αυτό έχω αντιδράσει πολλές φορές όταν βλέπω να καταστρέφονται Μνημεία, να απαξιώνονται, να λοιδορούνται και έχω επέμβει αρκετές φορές ενδεχομένως όχι πάντα με επιτυχία.
Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι εδώ γιατί η πρόταση για μεταστέγαση του Ιστορικού Αρχείου της Κρήτης στο οποίο είχα την τιμή να υπηρετησω για 30 χρόνια και παραπάνω είναι ένα κεντρικό θέμα για την πόλη.
Θεωρώ ότι είναι όνειδος για την πόλη να μη μπορεί να στηρτίξει την ιστορία της, να μη μπορεί να στεγάσει το θησαυρό που έχει. Αν αυτό το υλικό βρισκόταν σε άλλο τόπο σας πληροφορώ θα είχε αναδειχθεί σε σημείο που δεν παίρνει.
Σήμερα είναι πάρα πολύ πιεσμένο, είναι καταχωνιασμένο στο κτίρια της Ιωάννου Σφακιανάκη, στο κεντρικό μας κτίριο δηλαδή.
Μιλώ ως τέως προϊσταμένη του Αρχείου, δεν εκπροσωπώ ούτε το Ιστορικό Αρχείο, ούτε τα Αρχεία του Κράτους Μιλώ όμως ως Ζαχαρένια Σημανδηράκη που το υπηρέτησα για χρόνια και το αγάπησα.
Αυτή τη στιγμή το υλικό του είναι καταχωνιασμένο, είναι τελείως δυσπρόσιτο για τους ερευνητές. Υπάρχει δεύτερο κτίριο ενοικιαμσμένο περίπο 150 τ.ν. που δίνεται ένα δυσβάστακτο ενοίκιο. Θα ήταν λοιπόν ιδανική η λύση η μεταφορά σε ένα ιστορικό κτίριο μίας ιστορικής υπηρεσίας για να στεγάσει ένα ιστορικό υλικό.
Να σημειώσω ότι αυτή τη στιγμή στο Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης είναι το αρχαιότερο αρχείο στην Ελλάδα μετά τα Γενικά Αρχεία του Κράτους.
Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους συντέθηκαν το 1914 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και το 1920 ιδρύθηκε το Ιστορικό Αρχείο της Κρήτης. Διαθέτει υλικό αυτή τη στιγμή 1.500.000 ιστορικά έγγραφα και ντοκουμέντα. Διαθέτει βιβλιοθήκη με περίπου 12.000 τίτλους, όχι τόμους. Διαθέτει το πληρέστερο αρχείο κρητικού τύπου από το 1831 μέχρι σήμερα. Διαθέτει φωτογραφική συλλογή με περίπου 10.000 φωτογραφίες και καρτ ποστάλ από τον 19ο αιώνα και μέχρι σήμερα. Διαθέτει τέλος – και αυτό είναι το σημαντικότερο – το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο, ένα τεράστιο υλικό το οποίο προέρχεται είτε από δωρεές είτε από αγορές, από καιρούς χαλεπούς με πρωτομάστορα και πρωτοπόρο τον Νικόλα Τωμαδάκη, τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης που ξεκίνησε ως διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου Κρήτης και μετά των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Πρόκειται για ένα πολύ σοβαρό υλικό που αν απλωθεί καλύπτει ορόφους και ορόφους. Δε μπορεί αυτός ο θησαυρός να απαξιώνεται και να μου λένε “τι τα θες τα παλιόχαρτα”. Αυτά τα παλιόχαρτα είναι το παρελθόν και η ιστορία μας! Είχα ένα φίλο που μου έλεγε ότι “δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για την ιστορία του τόπου, με ενδιαφέρει η εξέλιξη και το χρήμα”. Λυπούμαι, δεν είμαι καθόλου αυτής της άποψης. Δεν πουλιούνται και δεν αγοράζονται όλα σε αυτό τον τόπο. Υπάρχει το παρελθόν και θέλουμε να το ξέρουμε, να το διασώζουμε, να το αξιοποιούμε αλλά σωστά. Σωστά σας παρακαλώ!
Από εκεί και πέρα το εμπόριο είναι δουλειά αλλονών, όχι για την Ιστορία του τόπου. Ούτως ή άλλως ο πολιτισμός πουλάει. Και πουλάει σωστά όταν αξιοποιηθεί σωστά
Βασίλης Γιατρουδάκης: “Χώρος φορτωμένος με ιστορία, μνήμες και κάλος που μόνο πολιτιστική χρήση οφείλει να έχει”
Ο Βασίλης Γιατρουδάκης, Γραμματέας του Δ.Σ. του Συλλόγου Μονίμων Κατοίκων Παλιάς Πόλης Χανίων είπε:
Στην παρούσα συνέντευξη δεν είμαι εξουσιοδοτημένος να μιλήσω εκ μέρους του Δ.Σ. το οποίο πάντως έχει λάβει θέση αντίθετη με τα σχεδιαζόμενα από την πρυτανεία για το Λόφο Καστέλι με κείμενο που έχει δημοσιευθεί και στον τοπικό τύπο.
Προσωπικά έχω πικρή πείρα από την υπερτουριστικοποίηση της γειτονιάς μου και την κατάχρηση του δημόσιου χώρου.
Η γειτονιά του Καστελιού είναι πιο τυχερή γιατί είναι και θα γίνει το Αρχαιολογικό Πάρκο της Παλιάς Πόλης. Το συγκρότημα των κτιρίων της Μεραρχίας με τα αναστηλωμένα των παλιών φυλακών ήταν η πρώτη στέγη του νέου τότε Πολυτεχνείου, προίκα πολύτιμη που δόθηκε από την πολιτεία με χρήση που άρμοζε στον χώρο και στην ιστορία του.
Με την ανάπτυξη και την μεταφορά του ιδρύματος στο Κάμπος του Ακρωτηρίου δεν νοείται αυτά τα κλειστά κτίρια στο Λόφο Καστέλι να παραχωρηθούν για χρήση προβληματική, προσβλητική απέναντι στη βαριά ιστορία και εξαιρετική ομορφιά του χώρου.
Θεωρώ απαράδεκτη την απόφαση της Πρυτανείας να παραχωρηθεί σε Ιδιώτη για τουριστική εκμετάλλευση. Είναι χώρος φορτωμένος με ιστορία, μνήμες και κάλος που μόνο πολιτιστική χρήση οφείλει να έχει.
