Γράφει ο Δημήτρης Πατέλης*
Επιτακτική η ανάγκη να συγκροτηθεί Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό Κοινωνικό και Πολιτικό Μέτωπο Αγώνα που θα εκφράσει και θα προωθήσει τις αντι-Ε.Ε. διαθέσεις.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) δεν είναι μια πολιτική είδηση ρουτίνας. Σηματοδοτεί μια ριζική αλλαγή στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων. Διενεργήθηκε με δεδομένο ότι θα λειτουργούσε σαν μια τελετουργική κίνηση ρουτίνας υπό πλήρη έλεγχο, ως μηχανισμός εκτόνωσης και ενσωμάτωσης ποικίλων τάσεων και διαθέσεων και ως διαπραγματευτικό χαρτί για την ενίσχυση του ούτως ή άλλως ειδικού καθεστώτος του Η.Β. εντός Ε.Ε.
Ωστόσο, παρά τη μαζική χειραγώγηση, παρά τη σχεδόν σύσσωμη τοποθέτηση των ηγεσιών των βασικών πολιτικών δυνάμεων υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε., παρ’ όλη την ιδεολογική (και όχι μόνο) τρομοκρατία, το 52% των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της εξόδου του Η.Β. απ’ την Ε.Ε. Η ψήφος αυτή ήταν -όπως δείχνουν τα στοιχεία- κυρίως ταξική, ως αποστροφή του για τις επί δεκαετίες ασκούμενες πολιτικές λιτότητας και αυταρχισμού με τη σφραγίδα της Ε.Ε. στο πνεύμα του θατσερικού δόγματος της “απουσίας εναλλακτικής προοπτικής” (TINA). Κάθε νέο αντεργατικό-αντιλαϊκό μέτρο σε επίπεδο Ε.Ε. παρουσιαζόταν ως διακρατικά επιβεβλημένο χάριν της “ενιαίας Ευρώπης”, σαν να ήταν αναπόδραστο, μη αναστρέψιμο, οριστικό και αμετάκλητο, στο πνεύμα της “μοναδικής επιτρεπτής αλήθειας”, όπως αυτή εκφράζεται από τους νεοφιλελεύθερους προφήτες “των αγορών”… Όποιος τολμούσε να δει κριτικά ή/και να αμφισβητήσει αυτά τα μέτρα και τους θεσμούς, αντιμετώπιζε αποκλεισμό, περιθωριοποίηση και τη χλεύη των “ειδικών και ιθυνόντων”.
Αντιμετωπιζόταν με όρους ιδεολογικής τρομοκρατίας και αδυσώπητης προπαγάνδας από τα μίσθαρνα όργανα του κεφαλαίου και τα ελεγχόμενα ΜΜΕ, ως “ανεδαφικός”, “μη σοβαρός”, “εκτός πραγματικότητας” ή/και “γραφικός”…
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Η.Β. (ανεξαρτήτως προθέσεων και ιδεολογίας των ψηφοφόρων) εκ των πραγμάτων συντρίβει τον πυρήνα του όλου οικοδομήματος της Ε.Ε. και των συνακόλουθων δογμάτων-ιδεολογημάτων.
Συντρίβει τα όρια μεταξύ επιτρεπτού, εφικτού και αδιανόητου που είχαν επιβληθεί επί δεκαετίες, αναστρέφει το “μη αναστρέψιμο”, καταδεικνύει ως ιστορικά παροδικό και παρωχημένο, τρωτό και ευάλωτο, αυτό που προβαλλόταν και εκλαμβανόταν ως το “μοναδικό σύγχρονο”, ανυπέρβλητο και αιώνιο. Η πάγια “αρραγής ενότητα της Ε.Ε.” είναι πλέον παρελθόν φέρνοντας στην επιφάνεια φυγόκεντρες τάσεις και διαδικασίες διάλυσης-αποσύνθεσης. Κλονίζεται και η πίστη των ανθρώπων στις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις, στα ΜΜΕ και στην προβεβλημένη καθεστωτική “διανόηση”. Αυτό δεν είναι από μόνο του μια επαναστατική πράξη. Είναι όμως μια ιστορικής σημασίας καμπή, που δρομολογεί απρόβλεπτες διαδικασίες τόσο σε προοδευτική όσο και σε αντιδραστική κατεύθυνση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μετά από αυτό το δημοψήφισμα, δεν θα μπορούν να αγνοούνται και να χλευάζονται πλέον εναλλακτικές προτάσεις, προγράμματα και προοπτικές. Ανοίγουν δρόμοι για ευρεία αναζήτηση και ζύμωση.
Η προσπάθεια των κυρίαρχων πολιτικών και ιδεολογικών μηχανισμών να παρουσιάσουν απαξιωτικά τη πλειοψηφία του δημοψηφίσματος ως “λάθος” κάποιων ψηφοφόρων που λοιδορούνται συλλήβδην ως γηραιοί, αμόρφωτοι, παρωχημένοι, αντιδραστικοί, ακροδεξιοί, ξενοφοβικοί κ.ο.κ., είναι ενδεικτική τόσο του πανικού που προκάλεσε το αποτέλεσμα, όσο και της ελιτίστικης αλαζονείας των ιθυνόντων. Σε αυτό το πνεύμα προετοιμάζουν το έδαφος για υποβάθμιση ή και ακύρωση της λαϊκής ετυμηγορίας και για ποικίλες χειραγωγήσεις. Όλοι θυμούνται το πως διαχειρίστηκαν στην Ελλάδα το 61,3% του ΟΧΙ με το ιουλιανό πραξικόπημα του 2015. Βέβαια, το ερώτημα στο δημοψήφισμα του Η.Β. (σε αντιδιαστολή με την ασάφεια του περυσινού ελληνικού) έχει τεθεί με οριακή σαφήνεια.
Ωστόσο, εδώ τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Το Η.Β. δεν είναι μια μικρή χώρα της περιφέρειας της Ευρωζώνης υπό καθεστώς επιτροπείας. Είναι η 5η οικονομική δύναμη στον κόσμο, παγκόσμιας εμβέλειας βιομηχανικό και χρηματοπιστωτικό κέντρο, ισχυρή στρατιωτική και πυρηνική δύναμη, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με παγκόσμια πολιτισμική επιρροή.
Σημαντικό μέρος των εργαζομένων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες δεν είδε απλώς ως ευχάριστη έκπληξη το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αλλά και ως έναυσμα για τη δρομολόγηση αντίστοιχων διαδικασιών και σε άλλες χώρες.
Μετά τον πρώτο αιφνιδιασμό, αρχίζουν να διαφαίνονται οι τάσεις και προθέσεις των ιθυνόντων της Ε.Ε. Ψέλλισαν κάποια λόγια περί “ανανέωσης της Ε.Ε.”, θέτουν στο τραπέζι σενάρια ακύρωσης των επιπτώσεων, μακροχρόνιας διαπραγμάτευσης και διευθέτησης της εξόδου του Η.Β., απειλές διάλυσης του ίδιου του Η.Β., κίνησαν ήδη εκστρατεία δυσφήμισης έως και απαγόρευσης των δημοψηφισμάτων κ.ο.κ. Το κύριο που τους απασχολεί είναι η αποτροπή ενός ντόμινο εξόδου χωρών από την Ε.Ε. Το πιο πιθανό είναι να επιδιώξουν αυταρχική περιφρούρηση-περιχαράκωση της εναπομείνασας Ε.Ε.
Άσχετα με το πως θα το διαχειριστούν στο εσωτερικό της χώρας και στην Ε.Ε. τα θεσμικά και εξωθεσμικά όργανα, το ρεύμα του Brexit ήδη έχει εκ των πραγμάτων δρομολογήσει διαδικασίες κλονισμού της ληστρικής ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης της Ε.Ε. και της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Δύο ημέρες μετά το δημοψήφισμα, στην συνάντηση κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στην Τασκένδη, δρομολογήθηκε η ένταξη στον Οργανισμό της Ινδίας και του Πακιστάν, με το Ιράν, την Αίγυπτο, την Συρία κ.ά. χώρες σε αναμονή. Δρομολογείται δηλαδή η συγκρότηση ενός πόλου που θα περιλαμβάνει το 48% του παγκόσμιου πληθυσμού και 4 πυρηνικές δυνάμεις.
Είναι λοιπόν επιτακτική ανάγκη ακριβώς σε αυτή τη συγκυρία που κλονίζεται το οικοδόμημα της Ε.Ε. να τεθεί το αίτημα για τη διενέργεια άμεσα δημοψηφίσματος στην Ελλάδα και στις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. για την έξοδο από την Ε.Ε.-Ιμπεριαλιστική-ληστρική φυλακή λαών.
Στις χώρες του πυρήνα της Ε.Ε. το πρόβλημα της ολοκλήρωσης τίθεται υπό την ηγεμονία μερίδων της άρχουσας τάξης (εξ ου και η κατ’ εξοχήν συντηρητική έως ακροδεξιά επίσημη ιδεολογική έκφραση των αντι-Ε.Ε. τάσεων). Στην περιφέρεια και ιδιαίτερα στη χώρα μας, οι αντι-Ε.Ε. διαθέσεις εκφράζουν εκ των πραγμάτων τους από κάτω, έχουν αντιιμπεριαλιστικό και δημοκρατικό χαρακτήρα, κινούνται κατ’ εξοχήν σε αριστερή-προοδευτική κατεύθυνση.
Εν αντιθέσει προς το καθεστώς και τους εκάστοτε “πρόθυμους” πολιτικούς υπαλλήλους του, το 71% των Ελλήνων τάσσεται κατά της ληστρικής ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης, κατά της Φυλακής Λαών που λέγεται Ε.Ε. Και όμως, δεν υπάρχει πολιτικός φορέας που να θέτει στόχο άμεσα -χωρίς περιστροφές και προαπαιτούμενα- την έξοδο από Ε.Ε., Ευρώ, Δανειακές συμβάσεις κ.ο.κ. Κάποιοι μάλιστα κάνουν τα πάντα ώστε να μη συγκροτηθεί μέτωπο με τέτοιους στόχους…
Τυχαίο;
Είναι λοιπόν σήμερα μοναδική ευκαιρία να διεκδικήσουμε δημοψήφισμα με σαφές ερώτημα: “Παραμονή στην Ε.Ε. ή έξοδος από αυτήν;”. Μόνο έτσι θα δοθεί συνέχεια με σαφήνεια και αγωνιστική κλιμάκωση στο μεγαλειώδες 62% του ΟΧΙ (5.7.2015) που φαλκιδεύτηκε με το ιουλιανό πραξικόπημα. Το ερώτημα αυτό θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης τον πυρήνα των στρατηγικών επιλογών της άρχουσας τάξης που έχουν οδηγήσει το λαό σε συνθήκες γενοκτονίας. Οι ιδεολογικοπολιτικές ζυμώσεις γύρω από αυτό θα θέσουν επιτακτικά καθήκοντα επιστημονικής επεξεργασίας του μεταβατικού προγράμματος. Θα προσφέρουν τη δυνατότητα για τη συγκρότηση ενός Αντιιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου που θα πλαισιώσει αυτό το αίτημα και (χωρίς διχαστικά προαπαιτούμενα) θα στρέφεται κατά του Ευρωατλαντικού άξονα και θα προωθεί τα αιτήματα ενός μεταβατικού εναλλακτικού προγράμματος κομβικών στόχων αποτροπής της καταστροφής, που θα συσπειρώσει την πλειοψηφία του λαού σε ριζοσπαστική-προοδευτική κατεύθυνση με σοσιαλιστική προοπτική.
Έτσι, ώστε να αποτινάξει το ζυγό του Ευρώ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Δ.Ν.Τ., να κατακτήσει διαγραφή του χρέους, των μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων, λαϊκή κυριαρχία, εθνικό έλεγχο με σχεδιασμό βάσει των λαϊκών αναγκών στη νομισματική και οικονομική πολιτική, εθνικοποίηση των τραπεζών και των τομέων στρατηγικής σημασίας, αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ των εργαζόμενων και ριζικό εκδημοκρατισμό όλης της κοινωνίας. Αυτή η εναλλακτική προοπτική σωτηρίας του λαού δεν συνιστά στροφή σε έναν πρωτόγονο εθνικό απομονωτισμό, αλλά τουναντίον ανάπτυξη διεθνούς συντονισμού του αγώνα και διεθνούς οικονομικής συνεργασίας σε ισότιμη βάση, -ιδιαίτερα με χώρες που βρίσκονται σε αντίστοιχο επίπεδο- και με την αξιοποίηση των παγκόσμιων αντιθέσεων. Είναι σήμερα καθήκον φιλολαϊκό, πατριωτικό, επαναστατικό και διεθνιστικό ταυτόχρονα.
Η διεκδίκηση έκφρασης λαϊκής ετυμηγορίας πρέπει γίνει κομβικό αίτημα του κινήματος, συστατικό στοιχείο άμεσης παρέμβασης για τη ριζοσπαστικοποίηση του λαού σε επαναστατική κατεύθυνση. Είναι ζωτικής σημασίας η σύμπηξη Αντιιμπεριαλιστικού Δημοκρατικού Μετώπου Αγώνα τώρα! Χωρίς διχαστικά, παρελκυστικά, “αντικαπιταλιστικά” κλπ προαπαιτούμενα, χωρίς (αυτ-)απάτες περί δήθεν αναγκαιότητας αποδέσμευσης από Ε.Ε. μετά την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, πέρα από αλλεπάλληλες αναλώσιμες “πρωτοβουλίες” ως άλλοθι για την πρακτικά αντιμετωπική στάση και λοιπά υπονομευτικά προσχήματα…
Αν δεν κινηθούν άμεσα σε αυτή την κατεύθυνση οι κομμουνιστικές, πραγματικά αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις, θα δώσουν την ευκαιρία να σηκώσει τη σημαία των αντι-Ε.Ε. διαθέσεων η ακροδεξιά, καπηλευόμενη τα αισθήματα εθνικής ταπείνωσης. Σε αυτή την περίπτωση, θα φέρουν ιστορική ευθύνη και για τον επικείμενο γενικευμένο εκφασισμό
*Αναπληρωτής καθηγητής Φιλοσοφίας Πολυτεχνείου Κρήτης, μέλος της Συλλογικότητας Αγώνα για την ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ της Ανθρωπότητας.