Για τους περισσότερους, η έννοια της κυκλικής οικονομίας είναι συνδεδεμένη αρχικά με την έννοια της ανακύκλωσης, ειδικότερα των αστικών στερεών αποβλήτων, και δευτερευόντως, με την έννοια της επαναχρησιμοποίησης των πρωτογενών υλικών, με κύρια εφαρμογή την αξιοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στην άρδευση καλλιεργειών.
Όμως, αυτές οι δράσεις αποτελούν ένα μικρό μέρος της έννοιας της κυκλικής οικονομίας, καθώς δεν έχει γίνει κατανοητό ότι βασικός στόχος είναι η αλλαγή των παραγωγικών διαδικασιών στο σύνολό τους. Μια σημαντική αλλαγή, που θα επιτρέψει να αξιοποιηθεί ως πρώτη ύλη το απόβλητο ή παραπροϊόν μια άλλης διεργασίας και την ίδια στιγμή θα επιτρέψει την αξιοποίηση των υπολειμμάτων ή παραπροϊόντων που θα παραχθούν, ως πρώτες ύλες για την επόμενη διεργασία. Μια αέναη αξιοποίηση που δεν θα απαιτεί να εισαχθούν στην παραγωγή νέες πρώτες ύλες στον μέγιστο, τουλάχιστον, δυνατό βαθμό.
Επίσης, πολύς κόσμος τείνει να αγνοεί το δεύτερο συστατικό του όρου, δηλαδή το “οικονομία”. Το κίνητρο είναι φυσικά πάντα η βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της παραγωγής, αλλά αυτό θα πρέπει να γίνεται πάντα με τρόπο, ώστε να παράγει θετικό οικονομικό αποτέλεσμα. Δηλαδή, θα πρέπει να είναι οικονομικά βιώσιμο, ακόμα και εάν υπάρχουν περιστασιακά άμεσες ή έμμεσες κρατικές επιδοτήσεις ή ενισχύσεις ( κρατικά κεφάλαια ή ευρωπαϊκά επιδοτούμενα προγράμματα για ΑΠΕ) .
Η αγροτική παραγωγή, ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), ήταν πάντα ένα πεδίο στο οποίο η κυκλική οικονομία έμοιαζε να ταιριάζει, δηλαδή να είναι εφαρμόσιμη για πολλούς πρακτικούς (όπως είναι η ανάγκη επαναφοράς θρεπτικών στοιχείων και οργανικής ουσίας στο έδαφος για διατήρηση της γονιμότητας του) και πολιτικούς λόγους (όπως είναι το σύστημα επιδοτήσεων που εισάχθηκε με την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) από την πρώιμη μορφή της ΕΕ, το 1962). Αυτό δεν συνεπάγεται ότι είναι εύκολη η εφαρμογή της. Για να επιτύχει και να επιτευχθεί το οικονομικό αποτέλεσμα που αναφέρθηκε νωρίτερα, χρειάζεται εξαιρετικά συστηματική εργασία, βαθιά γνώση, επιστημονική κατάρτιση και φυσικά, καινοτομία.
Ο Τομέας Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, του Τμήματος Γεωπονίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), αποτελεί έναν εξαιρετικό χώρο υλοποίησης αυτής της προσπάθειας. Μέσα από δεκάδες ερευνητικά έργα και κάθε μορφής χρηματοδότησης, ιδιωτικής, Εθνικής και Ευρωπαϊκής, έχει συνεισφέρει στη ανάπτυξη τεχνολογιών που στοχεύουν να υποστηρίξουν την εφαρμογή και διάδοση της κυκλικής οικονομίας στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα. Δράσεις όπως:
- Ανάκτηση θρεπτικών στοιχείων (κυρίως καλίου από υγρά απόβλητα τριφασικών ελαιοτριβείων) μέσα από την τεχνολογία της ηλιακής ξήρανσης (Φωτογραφία 1)
- Παραγωγή ζωοτροφών εναλλακτικών συστατικών για ζώα συντροφιάς (γάτες και σκύλους), μονογαστρικά παραγωγικά ζώα (όρνιθες και χοίρους) και μηρυκαστικά ζώα μέσω της ηλιακής ξήρανσης οργανικών υπολειμμάτων διαφορετικών παραγωγικών διεργασιών (Φωτογραφία 2)
- Αύξηση της απόδοσης και βελτίωση της ποιότητας της εκροής αναερόβιων αντιδραστήρων μέσα από τη χρήση νέων υλικών, όπως τα βιο-εξανθρακώματα (Φωτογραφία 3)
- Παραγωγή βιοαποδομήσιμων πλαστικών (ή απλά βιοπλαστικών) μέσα από την αξιοποίηση ποικιλίας διαφορετικών αποβλήτων (Φωτογραφία 4)
Εάν το αντικείμενο της κυκλικής οικονομίας και ο τρόπος που αυτός εφαρμόζεται στην πράξη στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα σας ενδιαφέρει ως αντικείμενο σπουδών, το Τμήμα Γεωπονίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου(ΕΛΜΕΠΑ) θα σας παρέχει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο.
Καθηγητής Θρασύβουλος Μανιός – Επίκουρος Καθηγητής Ιωάννης Δαλιακόπουλος
Τμήμα Γεωπονίας
Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
Φωτογραφία 1: Μονάδα ηλιακής ξήρανσης αξιοποίησης υγρών αποβλήτων τριφασικών ελαιοτριβείων για την ανάκτηση θρεπτικών στοιχείων (Ν, Κ, P)
Φωτογραφία 2: Μονάδα ηλιακής ξήρανσης αξιοποίησης οργανικών υπολειμμάτων για την παραγωγή συστατικών ζωοτροφών
Φωτογραφία 3: Αναερόβιος αντιδραστήρας – Μονάδα αναερόβιας χώνευσης
Φωτογραφία 4: Πιλοτική μονάδα παραγωγής βιοαποδομήσιμων πλαστικών του ΕΛΜΕΠΑ