Γράφει ο Βαγγέλης Πάλλας
δημοσιογράφος
Η ψηφιακή «επανάσταση» του Internetκαι της ελεύθερης διάδοσης της πληροφορίας σήμανε σε αρκετούς ανθρώπους, από τα πρώτα της βήματα, έναν διανοητικό συναγερμό: Αν με τη βοήθεια των υπολογιστών είναι πράγματι τόσο εύκολο να συλλέξεις, να αναλύσεις και να συνδυάσεις εκατομμύρια διαφορετικές πληροφορίες, τότε αυτό σημαίνει ότι εκείνοι που είναι παθιασμένοι με τη συγκέντρωση της Εξουσίας και της Δύναμης έχουν πλέον στα χέρια τους ένα παντοδύναμο όπλο: τη δυνατότητα να γνωρίζουν τι συμβαίνει μέσα στα μυαλά των «υπηκόων» τους, μέσα στα κεφάλια μας!
Ένα καινούργιο φαινόμενο είναι η εμφάνιση των «εμπόρων προσωπικών δεδομένων». Αυτοί είναι επαγγελματίες συλλέκτες πληροφοριών που με διάφορες τεχνικές καταφέρνουν να αντλήσουν προσωπική πληροφορία για τον καθέναν μας: ποιοι είμαστε, πώς λεγόμαστε, πού κατοικούμε, πώς μοιάζουμε, πόσα χρήματα και τι περιουσία διαθέτουμε, τι αγοράζουμε, πως ντυνόμαστε, τι μουσική ακούμε, ποια κανάλια παρακολουθούμε στην τηλεόραση, ποιο είδος αναψυκτικού ή ποτού προτιμούμε, τι είδους βιβλία διαβάζουμε, ακόμη και τη μάρκα και το μέγεθος των εσωρούχων μας…
Στην εποχή της δικτατορίας υπήρξε ο -μάλλον όχι και τόσο αβάσιμος- «αστικός μύθος» ότι η αστυνομία πλησίαζε τους θυρωρούς των πολυκατοικιών και τουςζητούσε να της αναφέρουν οτιδήποτε ξέφευγε από τα πλαίσια του «συνηθισμένου» ή οτιδήποτε άλλο θεωρούσε ο θυρωρός σημαντικό. Πλέον δεν χρειάζονται οι θυρωροί -λέτε γι’ αυτό να εξαφανίστηκαν;- και τα ηλεκτρονικά μέσα και η δικτύωσή τουςμπορούν να χρησιμοποιηθούν πολύ πιο αποτελεσματικά, για να μάθει κάποιος τα πάντα για εσάς. Αν, π.χ., έχετε πιστωτική κάρτα και τη χρησιμοποιείτε για ψώνια, η τράπεζα που σας την έδωσε γνωρίζει πολλά για τις καταναλωτικές σας συνήθειες, αλλά και για τις μετακινήσεις σας, αφού είναι διαπιστωμένο ότι την πιστωτική κάρτα τη χρησιμοποιούμε σχεδόν πάντα όταν ταξιδεύουμε. Αν διαθέτετε μια από εκείνες τις κάρτες που συνηθίζουν να μας πιέζουν τώρα τελευταία τα super-market να πάρουμε -αυτήν μέσω της οποίας υποτίθεται ότι κερδίζετε bonus από τις αγορές σας κτλ.-, τότε το super-market γνωρίζει πολλά πράγματα για σας. Επίσης, κάθε είδους «διαγωνισμός» ή «προσφορά» που απαιτεί από εσάς να δώσετε τα στοιχεία σαςκαι να απαντήσετε σε κάποιες ερωτήσεις είναι στην ουσία ένα επιπλέον ηλεκτρονικό «φακέλωμά» σας. Μη νομίζετε, όμως, ότι το πράγμα σταματάει μέσα στο super-market. Αφού κλείσουν, τα super-market μεταφέρουν τα αρχεία των συναλλαγών τους σε ειδικά γραφεία μελέτης και στατιστικής ανάλυσης. Εκεί γίνεται πρώτα από όλα ο λογιστικός υπολογισμός των εσόδων-εξόδων. Μετά γίνεται η στατιστική ανάλυση των αγορών, των προϊόντων, των πελατών, των προτιμήσεών τους, των χαρτονομισμάτων που διακινήθηκαν, των ποσών που ξόδεψε ο κάθε επώνυμος -δηλαδή με κάρτα-πελάτης.
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι το εμπόριο και η διακίνηση των προσωπικών δεδομένων δίνει στις ανώτερες τάξεις, ειδικά στις δημοκρατίες, τη δυνατότητα της στατιστικής ανάλυσης του πλήθους των πολιτών, την ικανότητα να μπορούν να διαπιστώνουν, να επεξεργάζονται και να «ρυθμίζουν» το κοινό αίσθημα, τη δυνατότητα να γνωρίζουν εκ των προτέρων πώς θα κινηθεί και πώς θα αντιδράσει το κοινωνικό σύνολο στους χειρισμούς στους.
Έτσι, η προσωπική μας ελευθερία και η αξία μας μειώνεται στο έπακρο, χωρίς μάλιστα να υπάρχει κανένας φανερός «αστυνόμος» που να μας καταπιέζει. Δείτε τι γίνεται γύρω μας.Οι μοντέρνοι «γιάπις» διαπιστώνουν: «Τη δεκαετία του 1980 ήσουν κορόιδο αν δούλευες περισσότερο από 8 ώρες την ημέρα. Σήμερα, αν εργάζεσαι μόνο 8 ώρες την ημέρα, είσαι τεμπέλης, μη οραματιστής και ηλίθιος…».
Μήπως η σημερινή κατάσταση δεν είναι καθόλου τυχαία, αλλά εμείς οι ίδιοι έχουμε αποκαλύψει σε κάποιον τον προσωπικό για τον καθέναν μας τρόπο, με τον οποίο μπορούν να μας «κουρδίζουν» πιο σφικτά;