Της Ελευθερίας Αρλαπάνου
«Θέσεις μάχης» εν αναμονή της επιστροφής του κουαρτέτου στην Αθήνα για την πρώτη αξιολόγηση, λίγο πριν από τις 20 Ιανουαρίου, κτίζουν Θεσμοί και κυβέρνηση. Ξένοι αξιωματούχοι και παράγοντες της αγοράς μιλούν για εξάμηνο «Γολγοθά» που θα κρίνει εάν έχει αποκλειστεί οριστικά ο κίνδυνος του Grexit, ξεκαθαρίζοντας πως εκτός από το ασφαλιστικό και το φορολογικό των αγροτών, δύσκολα θα είναι τα πράγματα και στο δημοσιονομικό σκέλος.
Πηγές δε προσκείμενες στους Θεσμούς, δεν αποκλείουν να ζητηθεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός για το 2016. Να απαιτηθούν δηλαδή πρόσθετα μέτρα έως 3 δισ. ευρώ για τον επόμενο χρόνο, αφού θεωρείται πως δεν υπήρξε πλήρης συμφωνία για το εάν ο προϋπολογισμός, όπως κατατέθηκε, μπορεί να διασφαλίσει την επίτευξη του στόχου για το πλεόνασμα. Μάλιστα ορισμένοι ξένοι αξιωματούχοι ανεβάζουν στα 6-7 δισ. ευρώ το πιθανό δημοσιονομικό κενό για τη διετία 2016-2018, καθώς υπάρχουν μεγάλες εκκρεμότητες και αβεβαιότητες στις προβλέψεις έως τώρα.
«Ανοχή με το σταγονόμετρο»
Στελέχη των Θεσμών αποφεύγουν, την ίδια ώρα, να προσδιορίσουν πιθανή ημερομηνία κατάληξης των διαπραγματεύσεων και υπογραμμίζουν πως είναι πολλά τα «αγκάθια» και οι αβεβαιότητες. Μάλιστα από τις συζητήσεις με ξένους αξιωματούχους το τελευταίο διάστημα, και όπως φάνηκε κατά το τελευταίο «θερμό επεισόδιο» με την απόσυρση του παράλληλου προγράμματος, η ανοχή σε προσπάθειες μη συμμόρφωσης με όσα έχουν συμφωνηθεί θα είναι σχεδόν μηδενική. Και αυτό επειδή η ισορροπία παραμένει εύθραυστη, μετά τις τραυματικές εμπειρίες του φετινού πρώτου εξαμήνου και είναι διάχυτη ακόμη η πεποίθηση στο εξωτερικό πως η κυβέρνηση έχει χαμηλά ποσοστά «ιδιοκτησίας» του προγράμματος προσαρμογής.
«Πολλά από τα στελέχη είναι εμφανές πως αναγκάζονται να κάνουν κάτι που δεν το πιστεύουν», σχολίαζε χαρακτηριστικά Ευρωπαίος αξιωματούχος, υπογραμμίζοντας με νόημα ότι από εδώ και στο εξής τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα: «Εάν ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση με συμφωνία μεταξύ άλλων για το ασφαλιστικό, τη φορολογία των αγροτών και τα δημοσιονομικά, τότε ένα μεγάλο κομμάτι θα έχει πάει καλά», λέει η ίδια πηγή.
Σπεύδει όμως να υπογραμμίσει τον προβληματισμό του για το ενδεχόμενο καθυστερήσεων, με ό,τι αυτό σημάνει, καταρχήν, σε επίπεδο ρευστότητας για την πραγματική οικονομία. Όπως εκτιμά, εάν υπάρξουν καθυστερήσεις ο αντίκτυπος θα είναι μεγάλος και στην πραγματική οικονομία, αφού για να μπορούν να πληρώνονται μισθοί και συντάξεις κανονικά, θα υπάρξουν καθυστερήσεις στην πληρωμή, για παράδειγμα, ληξιπρόθεσμών υποχρεώσεων του Δημοσίου. Και αυτό επειδή μέσω του δανεισμού με repos σε φορείς της γενικής κυβέρνησης, εκτιμάται πως έχουμε ήδη πιάσει «ταβάνι» έχοντας ανακυκλώσει περίπου 10 δισ. ευρώ και τα περιθώρια για επιπλέον άντληση ρευστότητας εκτιμάται πως δεν υπερβαίνουν τα 3 δισ. ευρώ.
«Είναι σαν κάποιος να έχει κόψει όλα τα φρούτα σε ένα δέντρο και να έχουν απομείνει μόνον εκείνα που είναι στα πιο ψηλά κλαδιά. Είναι αυτά που είναι και τα πιο δύσκολα», λέει στέλεχος με γνώση των διαπραγματεύσεων.
Τρεις στόχοι
Μπορεί η κυβέρνηση να καλείται να… διαβεί το Ρουβίκωνα, ωστόσο είναι αρκετά σαφές από την πλευρά των Θεσμών πως εφόσον υλοποιηθούν συγκεκριμένα βήματα θα υπάρχει, άμεσα, ανταποδοτικότητα. Ήδη από την πλευρά της Φρανκφούρτης έχει διαφανεί πως εφόσον υπάρξουν επαρκώς θετικές ενδείξεις για επιτυχή κατάληξη της πρώτης αξιολόγησης η ΕΚΤ θα μπορούσε να ξεκινήσει να χορηγεί φθηνότερο χρήμα στις ελληνικές τράπεζες, έως τις αρχές του Φεβρουαρίου, κάνοντας αποδεκτούς ελληνικούς τίτλους ως εγγύηση.
Ταυτόχρονα στελέχη της «παίζουν» και με την ιδέα συμμετοχής των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, υπό όρους και αργότερα από την επαναφορά του waiver. Το βήμα αυτό θα έχει βέβαια περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική αξία, παραδέχονται και εντός της κυβέρνησης, αφού σε όρους ρευστότητας τα οφέλη θα είναι πιο περιορισμένα. Θα σταλεί όμως ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές, που θα είναι και οι τελικοί αποδέκτες των όσων θα διαδραματιστούν τους επόμενους μήνες, ότι οι ελληνικοί τίτλοι βγαίνουν από την καραντίνα.
Από την πλευρά των ευρωπαϊκών κρατών έχει καταστεί σαφές πως με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα προχωρήσει άμεσα η λήψη αποφάσεων και για τη νέα αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Η φόρμουλα, σε τεχνικό επίπεδο, είναι σχεδόν έτοιμη, σχολιάζουν τεχνοκράτες του εξωτερικού και το μείγμα των λύσεων που θα εφαρμοστούν τελικά θα κριθεί σε πολιτικό επίπεδο, στο Eurogroup, με τους Γερμανούς και τους… δορυφόρους τους, να πιέζουν για αυστηρό conditionality. Τη θέσπιση δηλαδή μηχανισμού αυστηρής εποπτείας για την υλοποίηση των μέτρων ελάφρυνσης.
«Ο κύβος του ρούμπικ»
Μιλάμε για ένα εξάμηνο δύσκολο, παραδέχονται στελέχη των Θεσμών, αναγνωρίζοντας παράλληλα πως οι αποφάσεις που καλείται να λάβει η κυβέρνηση θα δοκιμάσουν σκληρά τις αντοχές σε όλα τα επίπεδα. «Ποιος θα είναι ο παράγοντας που θα κρίνει εάν οι όροι του παιχνιδιού θα βελτιωθούν για την ελληνική οικονομία; Ειλικρινά δεν ξέρω», αναφέρει ξένος αξιωματούχος, παρομοιάζοντας αυτά που πρέπει να γίνουν μέσα στους επόμενους μήνες με μια προσπάθεια να λύσει κάποιος τον… κύβο του ρούμπικ σε χρόνο ρεκόρ. «Όλα μπορεί να συμβούν» εκτιμά, το θέμα είναι πώς και με ποιο κόστος, λέει χαρακτηριστικά
Σε εκκρεμότητα τρία προαπαιτούμενα
Μέχρι αργά χθες το απόγευμα σε εκκρεμότητα παρέμεναν τα τρία τελευταία προαπαιτούμενα που θα «ξεκλειδώσουν» την εκταμίευση της υποδόσης του 1 δισ. ευρώ τη Δευτέρα.
Η καθυστέρηση αφορούσε στην ανακοστολόγηση των διαγνωστικών εξετάσεων και την εφαρμογή του νοσοκομειακού clawback, μέτρων που έχουν εξαγγελθεί αλλά δεν έχουν «ενεργοποιηθεί».
Για αυτά απαιτούνται υπουργικές αποφάσεις οι οποίες δεν έχουν εκδοθεί ενώ υπάρχουν και εκκρεμότητες που στο περιεχόμενο των αποφάσεων. Εκκρεμότητα υπήρχε και για το θέμα της μεταφοράς του ποσοστού 10% που έχει το Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ.