«Δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν, κατά δε το δόμα αυτού ανταποδώσει αυτώ» (Παροιμ. 19, 17)
Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Θ. Χατζηνικολάου, Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης – Ακαδημαϊκός
Η ζωή του Χριστού αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα της ζωής του κάθε Χριστιανού. Ο Χριστός, ο οποίος «διήλθεν ευεργετών και ιώμενος» (Πράξ. 10,37), ο οποίος, κενώσας τον εαυτόν του, ταυτίσθηκε με τον τελευταίον άνθρωπον δείχνοντας σ’ εμάς το λυτρωτικό μονοπάτι της αγάπης, της προσφοράς και της θυσίας. Με μια λέξη την φιλανθρωπία. Είναι ο τρόπος Χριστού που γίνεται ο τρόπος ζωής του Χριστιανού.
Γι’ αυτό και πρέπει να κάνομε φιλανθρωπία, επειδή από φιλανθρωπία Εκείνος βρέθηκε ανάμεσά μας με σάρκα ανθρώπινη προκειμένου να μας οδηγήσει στην αληθινή κοινωνία μαζί Του.
Ο Χριστός πολλές φορές ομίλησε για την ελεημοσύνη. Απλώς επικαίρως αναφέρομαι στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακή των Απόκρεω, της μελλούσης κρίσεως: «Εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. 25,40). Επίσης, θα πρέπει να έχομε πάντα στην καρδιά μας τα λόγια του Χριστού στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη «Ο ποιήσας το έλεος μετ’ αυτού» (Λουκ. 10,37). Αυτός είναι ο αληθινός Χριστιανός της Αγίας Τεσσαρακοστής, η οποία πρέπει να διατρέχει κάθε ημέρα της ζωής μας.
Αυτή, λοιπόν, η πορεία «τοις ίχνεσιν αυτού» (Α’ Πετ. 2,21), δηλαδή του Χριστού, δεν μπορεί να είναι πορεία χωρίς φιλανθρωπία, η οποία φιλανθρωπία δεν ανέχεται να είμεθα μόνος ο εαυτός μας.
Γι’ αυτό έλεγε κάποιος «Ένας χριστιανός, ίσον κανένας χριστιανός». Άλλωστε, η Εκκλησία είναι κοινωνία, συμμετοχή και αποδοχή του άλλου. Αυτό σημαίνει ότι ο αληθινά χριστιανός δεν είναι μοναχικός άνθρωπος. Είναι εν κόσμω, όχι κοσμικός, όπως τονίζουν πολλοί Άγιοι Πατέρες. Ο αληθινός χριστιανός συμμετέχει στον πόνο του άλλου, πολύ δε περισσότερον, αναλαμβάνει τον πόνο του άλλου. Συν-πορεύεται και συν-πάσχει. Η προσευχή του είναι προσευχή «υπέρ του σύμπαντος κόσμου».
Λέγει ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ: «Απόκτησε εσύ την εσωτερική ειρήνη, και ένα πλήθος ανθρώπων θα βρει την γαλήνη δίπλα σου». Μην λησμονούμε την ασκητική και γεμάτη καλωσύνη και φιλανθρωπία μορφή του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστού, η οποία κατά χιλιάδες προσήλωνε ανθρώπους προς αυτόν: «Ιεροσόλυμα και πάσα η Ιουδαία, και πάσα η περίχωρος του Ιορδάνου…» (Ματθ. 3,5).
Μεγάλη Τεσσαρακοστή, λοιπόν, σημαίνει μεγάλη φιλανθρωπία, η οποία ασφαλώς και δεν μένει στο επίπεδο της θεωρίας. Μιας αφηρημένης αγάπης για όλους τους ανθρώπους, αλλά περνά μέσα από α συγκεκριμένα μονοπάτια προσφοράς με ανοιχτά χέρια και την καρδιά.
Κάποιος κάποτε παρουσιάσθηκε στον Χριστό και δείχνοντάς Του τα χέρια του, του είπε: «Δες, Χριστέ μου, τα χέρια μου, είναι ολοκάθαρα». «Ναι», του αποκρίθηκε ο Χριστός, «μα είναι άδεια». Αλήθεια, αν εμείς του δείχναμε τα δικά μας, τι θα μας έλεγε; Διάβασα κάπου: «Πνευματικός άνθρωπος (δηλ. Αυτός που έχει μέσα του το Άγιον Πνεύμα) είναι εκείνος που έχει μάθει να μεταφέρει τα συναισθήματά του από την καρδιά του στην τσέπη του», ασφαλώς για να δώσει. Και ο Άγιος Ευσέβιος Αλεξανδρείας θα τονίσει «Νηστεύων οφείλει μετα δούναι τω μη έχοντι, ο γαρ νηστεύων και μη μεταδιδούς πεινώντι τον άρτον αυτού ματαιοί την νηστείαν αυτού. Άκαρπος εστίν η αμετάδοτος νηστεία».
Όταν η Εκκλησία μας ομιλεί για ελεημοσύνη, ασφαλώς και δεν περιορίζεται μόνο στην υλική προσφορά. Σκέφτομαι πόσοι και πόσοι άνθρωποι περιμένουν κάθε πρωί ένα ζεστό «καλημέρα», το φωτεινό πρόσωπό μας να τους δώσει θάρρος και αισιοδοξία. Το πλούσιο χαμόγελό μας να τους μεταφέρει πίστη και θέληση για ζωή. Πόσοι άνθρωποι θα ήταν ακόμη ευτυχισμένοι, αν κέρδιζαν μια θέση μέσα στην καρδιά μας. Αν είχαν την δυνατότητα μεγαλύτερης επικοινωνίας και συνεργασίας μαζί μας. Αν μας άκουγαν να προφέρομε ένα ειλικρινές «ευχαριστώ», ή ένα πηγαίο «συγγνώμη». Κι ακόμη, πόσοι άνθρωποι περιμένουν να ξεχάσομε για όσα μας έφταιξαν. Να τους συγχωρήσομε για όσα κακά μας προξένησαν!
Μήπως, αλήθεια, όλα αυτά δεν είναι φιλανθρωπία;
Μήπως, αυτός δεν είναι ο αληθινός χαρακτήρας της νηστείας;
Ας θυμηθούμε τον Άγιον Ιωάννην τον Χρυσόστομον λέγοντα: «Νηστεύεις; Απόδειξέ το με τα έργα σου. Ποια είναι αυτά΄ αν δεις πτωχόν, να τον ελεήσεις. Αν δεις εχθρόν να συμφιλιωθείς μαζί του».
Μ. Τεσσαρακοστή, και όλη η ζωή μας, σημαίνει αγάπη δι’ έργων ενεργουμένη. Μια αγάπη δοσμένη από τον Θεόν και με την εντολή Του να αγαπήσομε τον πλησίον μας όπως τον Εαυτόν μας, όπως Εκείνος μας αγάπησε.
Ακούμε επ’ αυτού τον Ευαγγελιστήν Ιωάννην να μας παραγγέλνει: «Αγαπητοί, αγαπώμεν αλλήλους, ότι αγάπη εκ του Θεού εστί, και πας ο αγαπών εκ του Θεού γεγένηται και γινώσκει τον Θεόν. Ο μη αγαπών ουκ έγνω τον Θεόν ότι ο Θεός αγάπη εστίν» (Α’ Ιωάνν. 4, 7-8).
Σημείωσις: Απόσπασμα από την ομιλίαν μας στον κατανυκτικόν Εσπερινόν της Κυριακής Ε’ Νηστειών, στον Μητροπολιτικόν Ναόν Καστελλίου Κισάμου, 13 Απριλίου 2008.