Δύο χρόνια μετά, παρουσιάστηκε ξανά κρούσμα λεγεωνέλας στο νοσοκομείο του Ρεθύμνου. Αμέσως η διοίκηση του νοσοκομείου παρήγγειλε μικροβιολογική εξέταση δειγμάτων νερού από το νοσηλευτικό ίδρυμα και ζήτησε προσεκτική χρήση του νερού από επισκέπτες και ασθενείς. Την κατάσταση επιβάρυνε και το θολό νερό που τρέχει από τις βρύσες του νοσοκομείου, κυρίως στην υδροδότηση ζεστού νερού..
Σύμφωνα με τον διοικητή του νοσοκομείου, Γιώργο Φραγκιαδάκη, τα προβλήματα που παρουσιάζονται λόγω των παλαιών σωληνώσεων του νοσοκομείου είναι γνωστά και γίνονται προσπάθειες για να αντικατασταθούν τα παλιά τμήματα των σωληνώσεων.
Αξίζει σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε ότι πριν από λίγους μήνες, έντρομοι οι γονείς των νεογνών αγόραζαν μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού για να κάνουν μπάνιο τα βρέφη, κάτι που φαίνονταν υπερβολικό και όμως δεν είναι, αν αναλογιστεί κάποιος ότι το μικρόβιο της λεγεωνέλας καραδοκεί στις σωληνώσεις του νοσοκομείου Ρεθύμνου.
Διακριτικά έχει ζητηθεί να μη γίνεται χρήση του νερού της βρύσης, ούτε καν για μπάνιο, την ώρα που οι χαμηλές θερμοκρασίες απαγορεύουν τη χρήση μόνο κρύου νερού, αφού το ζεστό νερό βγαίνει σε αποχρώσεις του κίτρινου, όπως φαίνεται στις φωτογραφίες του Πέτρου Δρυγιαννάκη. Ακόμα πάντως δεν έχει ξεκαθαρίσει αν ο κίτρινος χρωματισμός οφείλεται στο εσωτερικό δίκτυο ύδρευσης του νοσοκομείου ή στους λέβητες που θερμαίνουν το νερό, αλλά και το ακόμη χειρότερο για το που ακριβώς στο σύστημα ύδρευσης και γιατί εμφανίστηκε ξανά στο ανθεκτικό μικρόβιο της λεγεωνέλας.
φωτός: Πέτρος Δρυγιαννάκης
Οδηγίες για την πρόληψη της «Νόσου των Λεγεωνάριων»
ΣΥΜΦΩΝΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΕΛΠΝΟ
Α. «Νόσος των Λεγεωναρίων»
Πρόκειται για οξεία λοιμώδη νόσο που προκαλείται από το βακτηρίδιο Legionella Pneumophila που είναι και το πιο συνηθισμένο αλλά και επικίνδυνο της οικογένειας LEGIONELLA .Εκδηλώνεται ως σοβαρή μορφή πνευμονίας με τα συμπτώματα να εμφανίζονται 2 με 10 ημέρες μετά την μόλυνση. Η κλινική εικόνα είναι συνήθως αυτή της άτυπης πνευμονίας με συνύπαρξη κεφαλαλγίας , βραδυψυχισμού και μυαλγιών .
Η θνησιμότητα από την πνευμονία αυτή είναι υψηλή, της τάξης του 15% , ιδιαίτερα σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι ,οι καπνιστές , όσοι υποβάλλονται σε αγωγή με κορτικοστεροειδή , οι ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα, οι νεφροπαθείς, οι διαβητικοί , ασθενείς με νεοπλασματικά νοσήματα και γενικότερα άτομα με καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος που είναι ακόμα μεγαλύτερη .
Η μετάδοση της νόσου γίνεται αερογενώς με την εισπνοή λεπτότατων μολυσμένων σταγονιδίων υπό μορφή αερολύματος. Ένας από τους πιο συχνούς τρόπους μετάδοσης είναι με τα λεπτότατα σταγονίδια των κεντρικών κλιματιστικών μηχανημάτων, ενώ η μετάδοση μπορεί να γίνει, επίσης, με τα σταγονίδια που εκπέμπονται στο ντους, το τζακούζι ή στο SPA όπου αναπνέουμε ατμούς, στα σιντριβάνια νερού και κατά το πλύσιμο των χεριών.
Το βακτηρίδιο της Λεγεωνέλλας βρίσκεται σε μικρούς αριθμούς στο φυσικό μας υγρό περιβάλλον (λίμνες, ποταμοί, φράγματα) να σημειωθεί ότι έχει βρεθεί ακόμα και σε αποσταγμένο νερό.
Μπορεί να επιβιώσει σε ευρύ φάσμα θερμοκρασιών (από 6-60° Κελσίου). Δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί σε θερμοκρασίες κάτω των 20 βαθμών, ενώ θερμοκρασίες άνω των 60 βαθμών σκοτώνουν το βακτηρίδιο.
Οι θερμοκρασίες που ευνοούν πολύ την ανάπτυξη της Λεγεωνέλλας είναι μεταξύ 20 και 45° Κελσίου. Επομένως η Λεγεωνέλλα μπορεί να επιβιώσει σε κρύο νερό και να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται όταν η θερμοκρασία του νερού ανεβεί σε ικανοποιητικά επίπεδα.
Η παρουσία οργανικών και ανόργανων ουσιών καθώς και μικροοργανισμών στο νερό ευνοεί τη δημιουργία αποικιών στην εσωτερική επιφάνεια των σωληνώσεων. Το πλήθος των αποικιών αυξάνεται σχηματίζοντας μια βιομεμβράνη (biofilm) η οποία είναι μόνιμη εστία μόλυνσης απελευθερώνοντας συνεχώς μικροοργανισμούς .
Η Λεγεωνέλλα επίσης ως βακτηρίδιο μπορεί εύκολα να πολλαπλασιαστεί και να αποικήσει συστήματα κρύου και ζεστού νερού και οποιεσδήποτε άλλες εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούν και αποθηκεύουν νερό.
Ένας άλλος παράγοντας που ευνοεί την ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό της Λεγεωνέλλας είναι η παρουσία τροφής. Πηγές τροφής για το μικρόβιο αυτό είναι άλλοι οργανισμοί μέσα στο σύστημα νερού, όπως αμοιβάδες, άλγη και άλλα βακτηρίδια. Σε περιβάλλον όπου υπάρχουν ιζήματα, εναπόθεση πέτρας, σκουριά και λάσπη, η Λεγεωνέλλα μπορεί να δημιουργήσει ραγδαία αναπτυσσόμενες αποικίες οι οποίες πολύ δύσκολα μπορούν να καταπολεμηθούν και οι οποίες αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τον άνθρωπο.
Οι υδραυλικές εγκαταστάσεις που είναι εκτεθειμένες στον καλοκαιρινό ήλιο αποτελούν ιδανικό βιότοπο για το βακτηρίδιο.
Επίσης παλιές υδραυλικές εγκαταστάσεις σωλήνων γαλβανιζέ ή και άλλων που δεν συντηρούνται κανονικά και στις οποίες το νερό μπορεί να μείνει στάσιμο για αρκετό καιρό εύκολα μπορούν να γίνουν εστίες μόλυνσης.
Βασική προϋπόθεση για την αποφυγή της ανάπτυξης των βακτηριδίων που οδηγούν στην εκδήλωση της νόσου των Λεγεωναρίων είναι η λήψη προληπτικών μέτρων έτσι ώστε να αποτραπεί η ανάπτυξη και ο πολλαπλασιασμός του βακτηριδίου στα συστήματα νερού.
Συγκεκριμένα πρέπει να αναπτυχθεί και εφαρμοστεί κατάλληλο προληπτικό πρόγραμμα ελέγχου που θα περιλαμβάνει:
• Ορισμό υπεύθυνου ατόμου για τον έλεγχο και συντήρηση των εγκαταστάσεων.
• Παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης στο άτομο αυτό.
• Διατήρηση και παροχή του ζεστού νερού στους 50-60°C σε όλο το δίκτυο ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο δωμάτιο.
• Διατήρηση του κρύου νερού κάτω από 25°C σε όλο το δίκτυο.
• Άνοιγμα όλων των βρυσών και ντους στα δωμάτια για αρκετά λεπτά , τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα , εφόσον αυτά δεν χρησιμοποιούνται.
Αυτό πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά , πριν η τουριστική μονάδα ξεκινήσει την λειτουργία της , στις αρχές της τουριστικής σαιζόν στις βρύσες- ντους όλων των δωματίων .
• Τακτικός καθαρισμός και αντικατάσταση (όπου είναι απαραίτητο) των ψυκτικών πύργων(εφόσον υπάρχουν), των σωληνώσεων συστημάτων καθαρισμού, των καλοριφέρ και των κεφαλών των βρυσών και των ντους καθώς και απολύμανση με ειδικά απολυμαντικά – αλγοκτόνα σε τακτά χρονικά διαστήματα .
•Αποφυγή δημιουργίας «τυφλών» σημείων στο σύστημα ύδρευσης και βεβαίωση ότι τυχόν τροποποιήσεις ή αλλαγές στο υδραυλικό σύστημα δεν δημιουργούν διακοπή στη ροή του νερού. Επίσης το σύστημα πυρασφάλειας πρέπει να διαθέτει ανεξάρτητο δίκτυο σωληνώσεων έτσι ώστε να αποφεύγεται κάθε ανάμιξη με το δίκτυο παροχής νερού .
Θα πρέπει με την βοήθεια τεχνικών μέσων να καθαρίζονται συστηματικά τα τοιχώματα και ο πυθμένας των δεξαμενών συγκέντρωσης ή αποθήκευσης του νερού και να ακολουθεί απολύμανση . Πρέπει να εισάγονται στο δίκτυο κατάλληλα χημικά διαλύματα (πχ διοξείδιο του χλωρίου ) με στόχο την απομάκρυνση ενώσεων που αποτέθηκαν λόγω χημικής σύστασης του νερού και των θερμοκρασιακών αλλαγών (πχ ανόργανα άλατα , λεβητόλιθος , ιλύς κλπ ) . Αντίστοιχα μέτρα πρέπει να λαμβάνονται και στις σωληνώσεις ειδικά στις περιπτώσεις που το νερό είναι πλούσιο σε ανόργανα άλατα . Σημαντικό είναι να ακολουθεί απολύμανση των δικτύων με χλωριωμένο νερό και γενικά με απολυμαντικό διάλυμα . Η απολύμανση κρίνεται αναγκαία ανεξάρτητα με άλλες ενέργειες και ολοκληρώνεται με ξέπλυμα του δικτύου με ζεστό νερό .
Όσο αφορά το ζεστό νερό πρέπει κατά τακτά χρονικά διαστήματα να πραγματοποιούνται θερμικά σοκ στα boiler (μετά από λήξη οδηγιών από την κατασκευάστρια εταιρεία για την αντοχή αυτών)
•Λήψη , τουλάχιστον 1 φορά τη σαιζόν, δειγμάτων νερού για εργαστηριακές αναλύσεις που θα αφορούν αποκλειστικά το βακτηρίδιο της Λεγεωνέλλας καθώς και αρχειοθέτηση των αποτελεσμάτων μαζί με τις υπόλοιπες εργαστηριακές αναλύσεις (απόδοσης συστήματος διαχείρισης αποβλήτων , πόσιμο νερό , κολυμβητικές δεξαμενές , τρόφιμα).
· Η γεύση και οσμή του νερού αλλά και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά δεν πρέπει να μεταβάλλονται σε καμία περίπτωση από την απολυμαντική μέθοδο που χρησιμοποιείται . Η συγκέντρωση του απολυμαντικού θα πρέπει να ελέγχεται συνεχώς είτε από αυτόματα καταγραφικά είτε από τον υπεύθυνο ο οποίος θα καταγράφει τις τιμές σε δελτίο .
• Σωστή διαχείριση των υγρών αποβλήτων και τήρηση της εγκεκριμένης μελέτης ως προς τον τρόπο διάθεσης . Απαγορεύεται η διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων μετά από την βιολογική επεξεργασία για πότισμα με τρόπο που δημιουργεί σταγονίδια .
