Γράφει ο Αρχιμανδρίτης
Ιγνάτιος Θ. Χατζηνικολάου
Θεολόγος, Συγγραφέας
Διερχόμαστε την ψυχοσωτήριο Αγία και Μεγάλη Τεσσαρκοστή προς τα Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού. Μια αθλητική περίοδο μέσα στο «Στάδιο των Αρετών» όπως την ονομάζει η Εκκλησία μας, και η οποία μας καλεί να εισέλθομε και να λάβομε μέρος στα ψυχοτρόφα παλαίσματα. Ένα δε από αυτά είναι και η νηστεία, «ήτις εκτέμνει από καρδίας πάσαν κακίαν», όπως ψάλει ο ιερός υμνωδός.
Γι’ αυτό το άθλημα έχομε πολλές μαρτυρίες από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και τους αγίους Πατέρες. Για το σημερινό γραφτό μου παίρνω τα λόγια του μεγάλου θεόπνευστου ασκητή και στοχαστή, του Αγίου Εφραίμ από την μαρτυρική Συρία, που είχα την ευλογία να προσκυνήσω στον τόπο της ασκήσεώς του, και ο οποίος εορτάζει στις 28 Ιανουαρίου.
Λέγει, λοιπόν, ο Άγιος Εφραίμ: «Σας παρακαλώ παιδιά αγαπημένα του Θεού, έχετε τον πόθο για τα καλά έργα, για οτιδήποτε σεμνό, για ό,τι μπορεί να οικοδομήσει, για ό,τι είναι επαινετό. Προ πάντων να έχετε πόθο για την ταπείνωση, την αγάπη, την αγαθότητα, την πραότητα, την επιείκεια, κάνοντας μεταξύ σας υποχωρήσεις και μη φιλονικώντας χωρίς καμιά ωφέλεια. Στην νηστεία και στην προσευχή να είσθε ακούραστοι, ώστε να μπορέσετε να νικήσετε τα πάθη της σαρκός. Για να μη στερηθούμε τόσα αγαθά για τα μηδαμινά πάθη. Ας μη χάσομε την αθάνατη δόξα ζητώντας τα πρόσκαιρα.
Ας μη δαπανήσομε τον χρόνο της ζωής μας στην φροντίδα του σώματος, αλλά όταν πεινάσει το σώμα και ζητήσει τροφή, θυμήσου ότι και η ψυχή έχει την ίδια ανάγκη. Ο άνθρωπος είναι διπλός και αποτελείται και από ψυχή και από σώμα. Γι’ αυτό και ο Σωτήρας μας έλεγε «ο άνθρωπος δεν ζει μόνο με ψωμί» (Ματθ. 4,4). Εσύ, λοιπόν, ως καλός οικονόμος, δώσε την τροφή της ψυχής στην ψυχή και του σώματος στο σώμα. Μη θρέφεις μόνο το σώμα σου, ενώ την ψυχή σου την αφήνεις να πεινάσει. Μην αφήσεις την ψυχή σου να νεκρωθεί, αλλά θρέψε την με τους λόγους του Θεού, με ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές, με αναγνώσματα από τις θείες γραφές, με νηστείες, με αγρυπνίες, με προσευχές, με δάκρυα, με την ελπίδα των μελλόντων αγαθών. Αυτά, και τα όμοια με αυτά, είναι τροφή και ζωή για την ψυχή. Αυτός που σπέρνει στην σάρκα τις απολαύσεις του κόσμου , την τροφή, τα δείπνα και τα πρωινά γεύματα, θερίζει από την σάρκα φθορά, αυτός που σπέρνει στο πνεύμα την προσευχή, την νηστεία και την αγρυπνία, θερίζει από το πνεύμα την αιώνια ζωή.
Να καταφεύγεις πάντα προς τον Θεόν με την ευχή (προσευχή) και την νηστεία και τα δάκρυα για να γλιτώσεις από όλες τις παγίδες. Τα σκάνδαλα και τα πάθη.
Η νηστεία είναι οδός της μετανοίας. Η νηστεία είναι ο δημιουργός των δακρύων.
Πόθησε την ωραιότατη νηστεία, αυτήν που είναι τόσο πολύτιμη και θεάρεστη. Η νηστεία είναι όχημα προς τον ουρανό. Η νηστεία γεννά προφήτες, διδάσκει τους νομοθέτες. Η νηστεία είναι καλός προμαχώνας της ψυχής, πιστός συγκάτοικος του σώματος. Η νηστεία είναι όπλο για τους τέλειους, άσκηση για τους αθλητές. Η νηστεία αποκρούει τους πειρασμούς, παρωθεί προς την ευσέβεια. Είναι συγκάτοικος της νήψεως, πρόξενος σωφροσύνης. Η νηστεία είναι παιδαγωγός της νεότητος, στολίδι για τους γεροντότερους. Το σώμα αυτού που νηστεύει είναι σεμνό και η ψυχή του τίμια».
Να σημειώσομε, μετά από τα παραπάνω λόγια του Αγίου Εφραίμ, ότι η νηστεία δεν είναι μόνο στην τροφή, αλλά κυρίως «η των κακών αλλοτρίωσις» (Μ Βασίλειος)
Επίσης, ότι αφού πρόκειται για άσκηση και άθλημα, δεν είναι υποχρεωτικό για όσους έχουν προβλήματα υγείας και μάλιστα όταν το επιτάσσει ο θεράπων ιατρός. Μην κάνομε δε και έμμεση αυτοκτονία. Θα έχομε την θέληση και την τιμή σ’ αυτό το άθλημα και είναι ο Θεός που ξέρει να κρίνει τον καθένα μας. Ο Θεός ζητά αυτό που μπορούμε.
