Σύσσωμοι εκδίδουν ανακοινώσεις οι εγχώριοι και διεθνείς οργανισμοί υγείας, όσον αφορά τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, ο οποίος βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο μικροσκόπιο των επιστημόνων.
Από τη μετάδοση και τα συμπτώματα, μέχρι και τις πιθανές επιπλοκές της νόσου, παρακάτω θα βρείτε όλα όσα χρειάζεται να ξέρετε για την ευλογιά των πιθήκων.
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων – Πώς μεταδίδεται
Σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών (ΕΕΕ), η ευλογιά των πιθήκων είναι σπάνια ιογενής εξανθηματική νόσος.
Μεταδίδεται από άγρια ζώα (κυρίως τρωκτικά) που βρίσκονται σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής. Σπανίως η μετάδοση της νόσου γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες ή σωματικά υγρά καθώς και μέσω αναπνευστικών σωματιδίων μετά από παρατεταμένη στενή επαφή σε μικρή απόσταση. Η μεταδοτικότητα της νόσου είναι μικρή.
Η ανάρρωση από τη νόσο είναι συνήθως πλήρης μέσα σε λίγες εβδομάδες καθώς η νόσηση είναι συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενη.
Ευλογιά των πιθήκων: Τι να κάνετε αν πιστεύετε πως έχετε εκτεθεί στον ιό
Εκτός από τη συνεχή ανίχνευση επαφών και τον εντοπισμό πηγών, η αναζήτηση περιστατικών και η τοπική επιτήρηση θα πρέπει να ενισχυθούν στην ευρύτερη κοινότητα, καθώς και σε χώρους πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας.
Κάθε ασθενής ύποπτος για την ευλογιά των πιθήκων θα πρέπει να διερευνάται και να απομονώνεται με υποστηρικτική φροντίδα κατά τη διάρκεια της λοιμώδους περιόδου -στάδια επώασης και μόλυνσης- αντίστοιχα.
Επιπλέον, ο ΕΟΔΥ συστήνει να επικοινωνήσουμε με τον γιατρό μας, εάν έχουμε εξάνθημα με φυσαλίδες και:
- έχουμε επιστρέψει από τη Δυτική ή Κεντρική Αφρική τις τελευταίες 3 εβδομάδες
- έχουμε έρθει σε επαφή με κάποιον που είχε ευλογιά των πιθήκων τις τελευταίες 3 εβδομάδες
- έχουμε έρθει σε επαφή με κάποιον που είχε δερματικές βλάβες τις τελευταίες 3 εβδομάδες
Ευλογιά των πιθήκων – Συμπτώματα
Η περίοδος επώασης -διάστημα από τη μόλυνση έως την έναρξη των συμπτωμάτων- της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως από 6 έως 13 ημέρες αλλά, μπορεί να κυμαίνεται και από 5 έως 21 ημέρες.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Μανόλης Aγγελάκης, ιατρός βιοπαθολόγος, κλινικός μικροβιολόγος, διευθυντής του Διαγνωστικού Τμήματος και των Εθνικών Εργαστηρίων Αναφοράς Δημόσιας Υγείας του Ινστιτούτου Παστέρ, η μόλυνση μπορεί να χωριστεί σε δύο στάδια:
Πρώτο στάδιο (διάρκεια 0-5 ημέρες)
"google ad"
Το πρώτο στάδιο χαρακτηρίζεται από πυρετό, έντονο πονοκέφαλο, λεμφαδενοπάθεια (πρήξιμο των λεμφαδένων), πόνο στην πλάτη, μυαλγία (μυϊκοί πόνοι) και έντονη εξάντληση (έλλειψη ενέργειας).
Η λεμφαδενοπάθεια είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ευλογιάς των πιθήκων σε σύγκριση με άλλες ασθένειες που μπορεί αρχικά να εμφανίζονται με παρόμοια συμπτώματα (ανεμοβλογιά, ιλαρά, ευλογιά).
Δεύτερο στάδιο
Στο δεύτερο στάδιο, το εξάνθημα του δέρματος συνήθως εμφανίζεται μέσα σε 1-3 ημέρες από την εμφάνιση πυρετού. Το εξάνθημα τείνει να συγκεντρώνεται περισσότερο στο πρόσωπο και τα άκρα. Προσβάλλει δε, το πρόσωπο (στο 95% των περιπτώσεων) και τις παλάμες των χεριών και τα πέλματα των ποδιών (στο 75% των περιπτώσεων).
Επίσης, επηρεάζονται οι στοματικοί βλεννογόνοι (στο 70% των περιπτώσεων), τα γεννητικά όργανα (30%), οι επιπεφυκότες (20%), καθώς και ο κερατοειδής. Το εξάνθημα εξελίσσεται διαδοχικά από κηλίδες (βλάβες με επίπεδη βάση) σε βλατίδες (ελαφρώς ανυψωμένες σταθερές βλάβες), κυστίδια (βλάβες γεμάτες με διαυγές υγρό), φλύκταινες (βλάβες γεμάτες με κιτρινωπό υγρό) και κρούστες που στεγνώνουν και πέφτουν.
Το πλήθος των βλαβών κυμαίνεται από μερικές έως αρκετές χιλιάδες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι βλάβες μπορεί να συνενωθούν μέχρι να απομακρυνθούν μεγάλα τμήματα του δέρματος.
Ευλογιά των πιθήκων – Επιπλοκές και ποσοστό θνησιμότητας
Η ευλογιά των πιθήκων είναι -συνήθως- μια αυτοϊούμενη ασθένεια με τα συμπτώματα να διαρκούν από 2 έως 4 εβδομάδες. Τα σοβαρά περιστατικά εμφανίζονται συχνότερα μεταξύ των παιδιών και σχετίζονται με την έκταση της έκθεσης στον ιό, την κατάσταση της υγείας του ασθενούς και τη φύση των επιπλοκών.
Οι επιπλοκές της ευλογιάς των πιθήκων μπορεί να περιλαμβάνουν:
- δευτερογενείς λοιμώξεις
- βρογχοπνευμονία
- σήψη
- εγκεφαλίτιδα
- μόλυνση του κερατοειδούς με επακόλουθη απώλεια όρασης
Το ποσοστό θνησιμότητας της ευλογιάς των πιθήκων έχει κυμανθεί μεταξύ 0 και 11% στο γενικό πληθυσμό και ήταν υψηλότερο μεταξύ των παιδιών μικρότερης ηλικίας.
Ευλογιά των πιθήκων – Μέτρα προστασίας
Η έγκαιρη ανίχνευση των επαφών, τα μέτρα επιτήρησης και η ευαισθητοποίηση των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης είναι απαραίτητα για την πρόληψη περαιτέρω δευτερογενών κρουσμάτων και την αποτελεσματική διαχείριση της τρέχουσας έξαρσης κρουσμάτων. Επιπλέον, μπορεί να εξεταστεί και η ανάπτυξη φαρμακευτικών εναλλακτικών στο πλαίσιο ερευνητικών πρωτοκόλλων.
Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και οι φροντιστές ασθενών με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη ευλογιά πιθήκου θα πρέπει να εφαρμόζουν τυπικές προφυλάξεις ελέγχου της μόλυνσης από επαφή και σταγονίδια. Η διαχείριση των δειγμάτων που λαμβάνονται από άτομα με υποψία λοίμωξης ή από ζώα με υποψία μόλυνσης με τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, θα πρέπει να γίνεται κάτω από συνθήκες ασφάλειας από εκπαιδευμένο προσωπικό και σε κατάλληλα εξοπλισμένα εργαστήρια βιοασφάλειας επιπέδου τρία.
Πρέπει να τονιστεί η σημασία της υγιεινής των χεριών με τη χρήση σαπουνιού και νερού ή απολυμαντικού με βάση το οινόπνευμα.
Ευλογιά των πιθήκων και εμβολιασμός
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι συγγενικός με τον ιό της ευλογιάς, νόσου που έχει εκριζωθεί από τον πλανήτη από το 1980 μετά από ένα επιτυχημένο παγκόσμιο πρόγραμμα εμβολιασμού. Στη χώρα μας ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς (δαμαλισμός) σταμάτησε τη δεκαετία του 1970. Άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν κατά πάσα πιθανότητα εμβολιαστεί και αναμένεται να έχουν κάποιο βαθμό προστασίας έναντι της ευλογιάς των πιθήκων, παρά το γεγονός ότι τα υπάρχοντα δεδομένα δεν επιτρέπουν ακριβείς εκτιμήσεις.
Τα μέτρα προφύλαξης περιλαμβάνουν την τήρηση των μέτρων ατομικής υγιεινής και την αποφυγή της στενής επαφής με ύποπτα κρούσματα. Σχετικές οδηγίες έχουν εκδοθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας.
Ειδικό εμβόλιο έναντι του ιού της ευλογιάς των πιθήκων ως σήμερα δεν υπάρχει ωστόσο το εμβόλιο έναντι της ευλογιάς αναμένεται να παρέχει προστασία. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει αδειοδοτήσει το τροποποιημένο εμβόλιο κατά της ευλογιάς (Imvanex), το οποίο περιέχει ζώντες εξασθενημένους μη πολλαπλασιαζόμενους ιούς. Το εμβόλιο αυτό μπορεί να χορηγηθεί υποδορίως σε δύο δόσεις, με μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων από την ηλικία των 18 ετών όπως και σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.
‘Ενδειξη μαζικού εμβολιασμού για την προστασία από την ευλογιά των πιθήκων δεν υπάρχει, λόγω των επιδημιολογικών και κλινικών χαρακτηριστικών της νόσου.
Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει επιλεκτικά:
-Μετά από έκθεση σε άτομα που είχαν στενή επαφή με κρούσμα όπως άτομα του στενού περιβάλλοντος και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Η χορήγηση του εμβολίου θα πρέπει να γίνει εντός 4 ημερών από την έκθεση.
-Προληπτικά σε άτομα που εργάζονται σε χώρους με αυξημένο επαγγελματικό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, όπως ερευνητικά εργαστήρια.
Εξετάζεται από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης European Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA) η δυνατότητα κοινής προμήθειας εμβολίων με ταχείες διαδικασίες για τις ενδεχόμενες ανάγκες κάθε χώρας.
Η ΕΕΕ εκτιμά ότι με τα μέχρι σήμερα δεδομένα ο κίνδυνος από την ευλογιά των πιθήκων για το γενικό πληθυσμό της χώρα μας είναι πολύ μικρός. Η ΕΕΕ παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις και τα επιστημονικά δεδομένα και θα επικαιροποιεί ανάλογα τις συστάσεις της.
ΑΠΕ – ΜΠΕ & ΕΟΔΥ