ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
Η επαρχία Σελίνου, τόπος καταγωγής μου, κοσμείται, μεταξύ πολλών άλλων, από λαμπρό παρελθόν, το οποίο δικαιούται να επιδεικνύει με υπερηφάνεια. Παρά τα ότι βρίσκεται στις νοτιοδυτικές εσχατιές της κρητικής γης, πάντοτε συμμετείχε σε κοινούς των Ελλήνων αγώνες, πάντοτε ακολουθούσε ή άνοιγε δρόμους προς το μέλλον. Η γειτνίαση με τη θάλασσα και το ορεινό του εδάφους της μπόλιασαν τους κατοίκους της με χυμούς δημιουργικούς και έδωσαν σ’ αυτούς δύναμη όχι μόνο για να αντιμετωπίσουν τις βιοτικές ανάγκες, αλλά και για να επιδοθούν σε έργα διαχρονικής αξίας. Σήμερα η επαρχία μας παλεύει με τη μοναξιά της και ζει με το παράπονο πως το παρελθόν της δεν έχει εκτιμηθεί όσο του αξίζει. Και δεν έχει εκτιμηθεί πρωτίστως από την Πολιτεία.
Σημαντική πτυχή αυτού του παρελθόντος αποτελούν οι πόλεις που είχαν ιδρυθεί και ακμάσει κατά την αρχαιότητα στα όρια της επαρχίας. Μία από αυτές ήταν η Λισσός, η οποία είχε αναπτυχθεί στον όρμο του Αγίου Κηρύκου που βρίσκεται μεταξύ Σούγιας και Παλαιόχωρας. Η πόλη άκμασε κυρίως κατά την ελληνιστική, τη ρωμαϊκή και τη βυζαντινή περίοδο. Απόκτησε μεγάλη αίγλη και οικονομική δύναμη χάρη στην ιαματική πηγή της και στο ξακουστό Ασκληπιείο της. Η ύπαρξη του ιερού αυτού πλησίον της γενέτειράς μου, της Παλαιόχωρας, και η ιδιότητά μου του γιατρού στάθηκαν η αφορμή για να ασχοληθώ και να μελετήσω, πριν λίγα χρόνια, τα Ασκληπιεία γενικά, ιδιαίτερα όμως αυτά που υπήρχαν και λειτούργησαν στην Κρήτη. απόρροια της σχετικής έρευνα είναι η εργασία αυτή, τμήμα της οποίας ανακοινώθηκε στο 12ο Πανελλήνιο Ω.Ρ.Λ. Συνέδριο (Θεσσαλονίκη, 8-10 Οκτωβρίου 2003( και στο Παγκρήτιο Ιατρικό Συνέδριο (Άγιος Νικόλας, 28-31 Οκτωβρίου 2004), ενώ ακολούθησαν και άλλες ανακοινώσεις σε συλλόγους, σωματεία κ.λπ.
Το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου είναι αφιερωμένο στον θεό Ασκληπιό, τον «Σωτήρα» όπως τον αποκαλούσαν. Σε αυτό ο αναγνώστης, μέσα από τους μύθους και τις παραδόσεις που έχουν διασωθεί, θα πληροφορηθεί συνοπτικά τι πιστεύεται σήμερα για τη ζωή και τις ιδιότητες του Ασκληπιού. Του θεού που επί οκτώ περίπου αιώνες αγαπήθηκε και λατρεύτηκε όσο κανένας άλλος θεός στην Αρχαία Ελλάδα προς τιμήν του δε ιδρύθηκαν και λειτούργησαν Ασκληπιεία στις περισσότερες πόλεις του τότε πολιτισμένου κόσμου. Σε αυτό το κεφάλαιο υπάρχουν, επίσης, πληροφορίες για το τι έγραψαν και τι είπαν αρχαίοι και νεότεροι συγγραφείς για το πρόσωπο και τη δράση του Ασκληπιού.
Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται περιληπτική αναφορά στα πλέον γνωστά Ασκληπιεία που λειτούργησαν στην Αρχαία Ελλάδα. Δίδονται πληροφορίες α) για το μόνιμο προσωπικό που υπηρετούσε σ’ αυτά β) για τα επιμέρους κτίσματα (καταγώγια, άβατον, βωμός κ.λπ.) που υπήρχαν στο κτιριακό συγκρότημα του Ασκληπιείου, καθώς και για τους χώρους που επιλέγονταν για τη δημιουργού τους γ) για το τυπικό της λατρείας και για τη θεραπευτική μέθοδο που εφάρμοζαν οι Ασκληπιάδες για τη θεραπεία των αρρώστων.
Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται απλά και περιληπτικά όλες οι πληροφορίες και τα στοιχεία που συγκέντρωσα κατά τη διάρκεια της οπωσδήποτε ελλιπούς έρευνάς μου σχετικά με τα Ασκληπιεία της Λεβήνας και της Λισσού. Στην Κρήτη μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί μόνον αυτά τα δύο Ασκληπιεία, της Λεβήνας στην επαρχία Καινουργίου στον Νομό Ηρακλείου και της Λισσού στην επαρχία Σελίνου στον Νομό Χανίων.
Τελειώνοντας, πρέπει να διευκρινίσω ότι δεν είμαι ιστορικός ή φιλόλογος ή αρχαιολόγος, γι’ αυτό και στο πόνημά μου τούτο θα υπάρχουν κενά και παραλείψεις, για τα οποία ζητώ την κατανόηση του αναγνώστη.
Την επιμέλεια του παρόντος πονήματος οφείλω στον διακεκριμένο φιλόλογο κύριο Γεώργιο Ι. Λουπάση, τον οποίο ευχαριστώ θερμά. Ευχαριστίες επίσης εκφράζω στην γραφίστρια κυρία Έφη Μικελάκη και στον εκδότη του βιβλίου.
Δρ. Ευτύχιος Ι. Λαμπουσάκης
Επίτιμος Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Χανίων
